به گزارش حلقه وصل، مصطفی الکاظمی به‌تازگی از سوی رئیس جمهور عراق مأمور تشکیل دولت جدید بغداد شده است. به‌منظور بررسی میزان موفقیت او در این زمینه، چالش‌های پیشِ‌روی دولت جدید، سهم‌خواهی گروه‌های سیاسی از دولت الکاظمی، اجرایی شدن مصوبه پارلمان عراق در خصوص خروج نظامیان آمریکایی از این کشور و... گفت‌وگویی با حسن دانایی‌فر سفیر سابق ایران در بغداد انجام دادیم.
محورهای مهم این مصاحبه:
تمام مجموعه‌های سیاسی عراق از الکاظمی حمایت می‌کنند، به‌نظر می‌رسد موفقیت او در تشکیل دولت جدید بغداد بسیار زیاد است.
موضوع مبارزه با ویروس کرونا، کاهش بهای نفت با توجه به اینکه اقتصاد عراق مبتنی بر درآمدهای نفتی است، پاسخگویی به مطالبات تظاهرات کنندگان عراقی، مشکلات و نارسایی‌های بخش درمانی و اجرایی شدن مصوبه پارلمان در خصوص برون‌رفت نظامیان آمریکایی از عراق از جمله اولویت‌های اصلی دولت الکاظمی است.
دولت در عراق یک دولت احزاب است لذا هیچ نخست وزیری نمی‌تواند بدون رأی احزاب کارش را جلو ببرد حتی اگر احزاب سهم یا مطالبات خود را نداشته باشند.
آنچه در عراق وجود دارد، تقربیاً «تفاهمات نسبی» است که این گونه تفاهم درباره الکاظمی به وجود آمده است.
ممکن است نحوه اجرایی شدن مصوبه پارلمان به یک بحث چالشی تبدیل شود و چالش‌های جدیدی نیز به وجود آورد ولی به‌نظر می‌رسد در عراق از این موضوع (خروج نظامیان آمریکایی) عبور شده است و آمریکایی‌ها عراق را ترک خواهند کرد.
آمریکایی‌ها به‌دنبال این هستند تا موافقتنامه جدیدی را تهیه و جایگزین موافقتنامه قبلی کنند و تلاش می‌کنند بیشتر آن را به یک موافقتنامه اقتصادی ــ سیاسی ــ امنیتی تبدیل کنند و بخش‌های نظامی آن را کاهش دهند.
متن کامل این مصاحبه در زیر می‌آید:
شما میزان موفقیت «مصطفی الکاظمی» در تشکیل دولت جدید بغداد را چقدر می‌دانید؟
دانایی‌فر: با توجه به اینکه تمام مجموعه‌های سیاسی عراق از الکاظمی حمایت می‌کنند، به‌نظر می‌رسد موفقیت او در تشکیل دولت جدید بغداد بسیار زیاد است.
اولویت‌های اصلی دولت جدید عراق به‌نظر شما چیست؟
دانایی‌فر: باید صبر کرد تا الکاظمی برنامه‌های دولت خود را اعلام کند اما به‌نظر می‌رسد موضوع مبارزه با ویروس کرونا، کاهش بهای نفت با توجه به اینکه اقتصاد عراق مبتنی بر درآمدهای نفتی است، پاسخگویی به مطالبات تظاهرات کنندگان عراقی، مشکلات و نارسایی‌های بخش درمانی و اجرایی شدن مصوبه پارلمان در خصوص برون‌رفت نظامیان آمریکایی از عراق از جمله اولویت‌های اصلی دولت الکاظمی باشند.
دولت الکاظمی برای تشکیل کابینه با چه چالش‌هایی روبه‌رو خواهد شد؟
دانایی‌فر: تقریباً می‌توان گفت همان اولویت‌ها نقطه به‌عکس آنها، چالش‌های دولت جدید بغداد است، یعنی موضوع درمان و وضعیتی که داخل عراق از لحاظ مبارزه با کرونا وجود دارد، کاهش شدید قیمت نفت، حل کردن موضوع تظاهرات در عراق که همچنان کم‌وبیش ادامه دارد و پیش‌بینی می‌شود این زخم می‌تواند دوباره سر باز کند و از چالش‌های جدی دولت الکاظمی می‌توان آن را در نظر گرفت.
برخی جریان‌های سیاسی عراق شروع به سهم‌خواهی از نخست وزیر مأمور تشکیل دولت جدید کرده‌اند و بعضی جریان‌های دیگر مثل صدری‌ها شرط گذاشته‌اند که الکاظمی نباید به این خواسته‌ها تن بدهد، آیا در چنین شرایطی او می‌تواند دولت جدید عراق را تشکیل دهد؟
دانایی‌فر: دولت در عراق یک دولت احزاب است لذا هیچ نخست وزیری نمی‌تواند بدون رأی احزاب کارش را جلو ببرد حتی اگر احزاب سهم یا مطالبات خود را نداشته باشند، (روند تشکیل دولت) به‌سمت احراز پیش می‌رود یعنی نمایندگان پارلمان تلاش می‌کنند در رأی اعتماد دادن به دولت یک تعادلی را درست کنند.
برخی گروه‌های مقاومت عراقی ملاحظاتی درباره تشکیل دولت الکاظمی دارند، مثل گردان‌های حزب‌الله عراق که به‌تازگی بیانیه‌ای در مخالفت با دولت او صادر کرده است، تحلیل شما درباره این بیانیه چیست؟
دانایی‌فر: در عراق تفکرات متنوع و مختلفی وجود دارد، بدیهی است که در چنین کشوری به‌سختی بتوان روی یک موضوعی مثلاً شخص نخست وزیر به تفاهم 100درصدی دست پیدا کرد لذا آنچه در عراق وجود دارد، تقریباً تفاهمات نسبی است که این گونه تفاهم درباره الکاظمی به وجود آمده است. معنای تفاهمات نسبی این نیست که همه رضایت دارند بلکه معنایش آن است که یک تعداد اندک ناراضی هستند.
شما می‌دانید آمریکا به جابه‌جایی نظامیانش در عراق اقدام کرده است، آیا واشنگتن می‌خواهد به‌طور تدریجی نظامیانش را از عراق خارج کند یا برنامه دیگری دارد؟
دانایی‌فر: با توجه به شرایط داخل عراق اعم از مصوبه پارلمان و رفتارهایی که جوانان این کشور علیه نظامیان آمریکایی انجام می‌دهند، به‌نظر می‌رسد آمریکایی‌ها می‌خواهند عراق را ترک کنند. آنان قبلاً در پادگان‌های مختلف عراق مستقر بودند اما هم‌اکنون در دو پادگان متمرکز شده‌اند که این پادگان‌ها را نیز به‌زودی ترک خواهند کرد.
محمد توفیق علاوی نامزد پیشین نخست وزیری عراق در گفت‌وگو با روزنامه ایندیپندنت گفته است آمریکایی‌ها تا دوسال دیگر از عراق خارج نمی‌شوند، این موضوع تا چه‌حد می‌تواند درست باشد؟
دانایی‌فر: این سخن می‌تواند یک تحلیل باشد البته یک مبانی در ذهن توفیق علاوی بوده و بر اساس یک تحلیلی این سخن را گفته است اما شرایط عراق، منطقه و جهان به گونه‌ای است که پاسخ گفتن به این نوع سئوال‌ها و به ویژه اینکه فردی برای خروج نظامیان آمریکایی از عراق زمان دقیقی را تعیین کند، این فرد باید خیلی دلیر و شجاع باشد و یا تمام مولفه‌ها را در نظر نگرفته باشد.
شما فکر می‌کنید الکاظمی چقدر توانایی دارد تا مصوبه پارلمان عراق را در خصوص خروج نظامیان آمریکایی از عراق را اجرایی کند؟
دانایی فر: این مصوبه قانون است و نخست وزیری که زمام امور عراق را به دست می‌گیرد بایستی قانون را رعایت کند. خب، اجرای مصوبه پارلمان به چه نوع تلاشی نیاز دارد و از چه طریقی می‌توان به آن دست یافت؟ این بحثی است که در داخل عراق به نوعی اختلاف نظر درباره آن وجود دارد. ممکن است، نحوه اجرایی شدن مصوبه پارلمان به یک بحث چالشی تبدیل شود و چالش‌های جدیدی نیز به وجود آورد ولی به نظر می‌رسد ، در عراق از این موضوع ( خروج نظامیان آمریکایی ) عبور شده و آمریکایی‌ها عراق را ترک خواهند کرد. منتها اگر فردی زمان دقیقی برای این خروج تعیین کند. مثلا بگوید دوماه یا دوساله دیگر آمریکایی‌ها از عراق خارج خواهند شد، این فرد یک مقداری بی احتیاطی کرده است اما به نظر من آمریکایی‌ها کمتر از دوسال دیگر عراق را ترک خواهند کرد.
تسنیم: آمریکا به تازگی پیشنهاد انجام گفت‌وگوهای استراتژیک به مقامات عراقی داده است. شما این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
دانایی فر: این موضوع نشان داد، آن موافقتنامه راهبردی که قبلا وجود داشته نتوانسته است اهداف آمریکایی ها را تامین کند. این موافقتنامه به طور جدی از لحاظ حقوقی و افکار عمومی در داخل عراق و کارشناسان در داخل آمریکا با چالش‌هایی مواجه است. در حقیقت، در داخل عراق مجموعه‌های کارشناسی، نخبگان و مردم کوچه و خیابان بر روی توافقنامه راهبردی بغداد- واشنگتن حساس بوده و هستند چراکه این توافقنامه نارسایی‌های جدی دارد. به هرحال، آمریکایی‌ها به دنبال این هستند تا موافقنامه جدیدی را تهیه و جایگزین موافقنامه قبلی کنند و تلاش می‌کنند بیشتر آن را به یک موافقنامه اقتصادی- سیاسی و امنیتی تبدیل کنند و بخش‌های نظامی آن را کاهش دهند. گویا در بخش کارشناسی عراق هم بیشتر اصرارشان بر بخش‌های فرهنگی اقتصادی سیاسی است. بر اساس آنچه که در رسانه‌ها آمده بود، عدنان الزرفی نامزد قبلی تشکیل دولت بغداد از سفیر آمریکا خواسته بود روابط بغداد – واشنگتن باید بر اساس مناسبات اقتصادی سیاسی باشد و بغداد علاقه‌ای به موضوعات نظامی با آمریکا ندارد لذا این یکی از موضوعات و چرخش‌هایی است که در موافقنامه جدید آمریکا با عراق احتمالا به وجود خواهد آمد.
تسنیم : اگر نکته ای به نظر شما می‌رسد خوشحال می‌شوم آن را بشنوم.
دانایی فر: باید صبرکرد الکاظمی حدود 24 روز دیگر برای تشکیل دولتش هنوز فرصت دارد. در این زمینه دو دیدگاه وجود دارد. دیدگاه اول آن است که دولت الکاظمی ظرف یک هفته آینده تشکیل خواهد شد. دیدگاه دوم این است، نخست وزیر مامور تشکیل دولت جدید فرصت دارد و با رایزنی‌هایی که با مجموعه احزاب سیاسی انجام می‌دهد، دولت را تشکیل خواهد داد. به هرحال، هرکدام از این دو دیدگاه باشد، مهم این است که دولت جدید در عراق شکل بگیرد و این کشور از وضعیتی دارد، خارج شود و کارها در سبک و سیاق واقعی خودش قراربگیرد.