سرویس فرهنگ و هنر حلقه وصل - هر حرکتی در وجود انسان برخواسته از احساس نیازی است که در وجود انسان نقش بسته و این احسان نیاز نیز برخواسته از علم و شناخت است از این‌رو یک منتظر واقعی امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) برای اینکه به سوی ظهور حرکت کند چاره‌ای ندارد جز اینکه شناختی صحیح نسبت به آن دوران پیدا کند، به همین خاطر معارف متعددی از سوی ائمه اطهار(علیهم‌السلام) در مورد این دوران بیان شده که واکاوی آنها می‌تواند در تحقق فرج کارگشا باشد.
یکی از موضوعات مهم و کلیدی که در دوران ظهور تحقق پیدا خواهد کرد مسئله عدالت در دولت مهدوی است که روایات متعددی به آن اشاره دارد که به عنوان نمونه می‌توان به این موارد اشاره کرد: رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرمایند: «اگر از دنیا جز یک روز باقی نمانده باشد، خداوند آن روز را طولانی گرداند، تا مردی از فرزندان من خروج کند، پس زمین را از عدل و داد پر کند، همانگونه که از ظلم و ستم پر شده باشد.»[1] و یا در حدیثی دیگر امام صادق(علیه‌السلام) می‌فرماید: «به خدا قسم که عدالت خود را در درون خانه های مردم وارد می کند همانگونه که سرما و گرما داخل می شود.»[2]
عدالتی که در زمان ظهور تحقق پیدا خواهد کرد تنها محدود به عدالت اجتماعی نیست بلکه معنای گسترده‌تری را در برخواهد گرفت، زیرا عدالت به معنای قرار دادن هر چیز سر جای خودش است به همین خاطر عدالت زمانی تحقق پیدا خواهد کرد که تمام کجی‌ها و اعوجاج‌ها به مسیر صحیح خویش بازگردد از این‌رو در زمان ظهور عدالت در تمام مراتب وجود انسانی جریان پیدا می‌کند و تمام انحرافات عملی، روحی و اعتقادی را در برخواهد گرفت.
امام خمینی(ره) در این زمینه می‌فرماید: «و آن کسی که به این معنا موفق خواهد شد و عدالت را در تمام دنیا اجرا خواهد کرد، نه آن هم این عدالتی که مردم عادی می‌فهمند که فقط قضیه عدالت در زمین برای رفاه مردم باشد بلکه عدالت در تمام مراتب انسانیت. انسان اگر هر انحرافی پیدا کند، انحراف عملی، انحراف روحی، انحراف عقلی، برگرداندن این انحرافات را به معنای خودش این‌ایجاد عدالت است در انسان. اگر اخلاقش اخلاق منحرفی باشد، از این انحراف وقتی به اعتدال برگردد، این عدالت در او تحقق پیدا کرده است. اگر در عقاید یک انحرافاتی و کجی‌هایی باشد، برگرداندن آن عقاید کج به یک عقیده صحیح و صراط مستقیم، این ایجاد عدالت است.»[3]
برپایی این نوع عدالت سبب همراهی جهان هستی با بشریت می‌شود [4] و بستری مناسب برای سیر حرکت کمالی انسان فراهم می‌کند و در واقع حیات حقیقی بشر از آن دوران شکل می‌گیرد آنچنان که امام خامنه‌ای در بیانات خویش به این موضوع اشاره کرده و می‌فرمایند: «بشریت دارد همین‌طور این راه را طی می‌کند تا به اتوبان برسد؛ این اتوبان، دورانِ مهدویت است، دوران ظهور حضرت مهدی (سلام الله علیه) است... ت. در واقع باید گفت زندگی اصلی بشر و حیات مطلوب بشر از آنجا آغاز می‌شود و بشریت تازه می‌افتد در راهی که این راه یک صراط مستقیم است و او را به مقصد آفرینش می‌رساند؛ «بشریت» را می‌رساند، نه آحادی از بشریت را، نه افراد را، مجموعه‌ها را می‌رساند.»[5]
از این‌روست که روایات متعددی نقل شده است که به موضوع شکوفایی مادی و معنوی بشریت در آن دوران اشاره دارد که به عنوان نمونه به چند مورد اشاره می‌کنیم:
رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید: «امت من در زمان حضرت مهدی(علیه‌السلام) آن چنان از نعمت‌ها برخوردار می‌شوند که هرگز نظیر آن دیده نشده است. آسمان سیل آسا بر آنان فرو می‌ریزد، زمین تمام گیاهانش را می‌رویاند و ثروت آن روز روی هم انباشته می‌شود وهر کس بگوید: ای مهدی، بر من عطا کن. می فرماید: بگیر (و به او عطا می کند)»[6]
امام باقر(علیه‌السلام) می‌فرماید: «چون قائم ما قیام کند، دستش را بر سر بندگان می گذارد و عقول آنها را به وسیله آن متمرکز ساخته و اخلاقشان را به وسیله آن به کمال می رساند.»[7]
پس با توجه به مطالبی که بیان شد متوجه این حقیقت می‌شویم که اگر الان شوقی برای ظهور امام زمان(علیه‌السلام) در وجود ما شعله نمی‌کشد و دعای ما برای ظهور بیشتر لقلقه زبان است به این خاطر است که متوجه این واقعیت نشده‌ایم که چه زیانی از نبود حضرت حجت(علیه‌السلام) به ما وارد شده است و جامعه خویش را نیز نسبت به این موضوع آگاه نکرده‌ایم تا با ما در این مسیر همراه باشد و به همین خاطر است که ظهور حضرت به تأخیر افتاده و اگر قبل از ظهور، ظلم سرتاسر کره خاکی را در بر می‌گیرد برای این است که جامعه نیاز به عدالت را درک کند و مشتاق عدالت گستر شود. ــــــــــــــــــــــــــــــ پی‌نوشت [1]. کمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق، اسلامیه، 1395 ق، ج1، ص: 318 [2]. الغیبة للنعمانی، ابن أبی زینب، نشر صدوق، 1397 ق، ص: 297 [3]. صحیفه امام، موسسه امام خمینی(ره) ج12، ص: 481. [4]. خدای متعال در این زمینه در قرآن مجید می‌فرماید: «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکنْ کذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکسِبُونَ [اعراف/96] و اگر اهل آبادی‌ها ایمان آورند و تقوا پیشه کنند، هر آینه برکت‌هایی از آسمان و زمین بر آنها می‌گشودیم و لیکن آیات ما را تکذیب کردند و در نتیجه ما هم آنان را به گناهانی که خود کردند، گرفته و هلاکشان کردیم» [5]. بیانات در دیدار پژوهشگران و کارکنان مؤسسه «دارالحدیث» و پژوهشگاه «قرآن و حدیث» ۱۳۹۳/۰۳/۲۱. [6]. الغیبة للنعمانی، ص: 93. [7]. بحار الأنوار، علامه مجلسی، دار إحیاء التراث العربی، ج52، ص: 336
***محمد علی کمالی