به گزارش حلقه وصل، اسم جاسوس که میآید، همه اغلب آدمهای کتوشلوار پوشیدهای را تصور میکنند که در یک فضای مخفیانه اطلاعات حساس و مهم را جمعآوری میکند؛ اما سرویسهای اطلاعاتی دنیا، برای جاسوسی در موضوعات متعددی برنامهریزی کردهاند؛ موضوعاتی که شاید خیلیها حتی تصورش را هم نکنند. از جمله حوزه پزشکی که اسناد رسمی آژانس امنیت ملی آمریکا نشان میدهد حدود 20 سال است یک ساختار منسجم را برای جمعآوری اطلاعات حساس این حوزه در کشورهای مختلف ایجاد کرده است. خبرگزاری «اینترسپت» در سال 2016 با استناد به این مقالات منتشر شده و سایر اسناد افشا شده، در خصوص این پروژه توضیحات مفصلی را نوشته است که متن این توضیحات در ادامه میآید.
اهدافی که جاسوسی پزشکی دنبال میکند
یک سند فوق محرمانه نشان میدهد آژانس امنیت ملی آمریکا (NSA) در راستای تلاش برای استفاده از اطلاعات پزشکی، از سال 2003، یک همکاری مشترک را با آژانس اطلاعات دفاعی این کشور (DIA)، شروع کرده است؛ هدف از این همکاری این بوده است که اطلاعات خاص پزشکی را از طریق شنود ارتباطات گروههای پزشکی مستقل، استخراج کند و مورد بهرهبرداری قرار دهد.
بر اساس این سند و سایر اسنادی که توسط «ادوارد اسنودن» افشا شد، جاسوسی پزشکی میتواند شامل مواردی ازین دست باشد: اطلاعات درباره شیوع بیماریهای واگیر؛ توانایی یک کشور خارجی در پاسخ دادن به حملات شیمیایی، بیولوژیکی و هستهای؛ توانمندیهای شرکتهای دارویی دیگر کشورها؛ پیشرفتها در تکنولوژی پزشکی؛ تحقیقات دارویی و توانمندیهای دولتهای مختلف در پدافند پزشکی.
یک روش غیراخلاقی برای دستگیری افراد
در این گزارش ادعا شده است جاسوسی پزشکی با این اهداف انجام میشود: محافظت از نیروهای آمریکا، ارزیابی میزان آمادگی قوای نظامی سایر کشورها، ایجاد فرصت برای دیپلماتهای آمریکایی برای افشای برنامههای مربوط به سلاحهای شیمایی و نیز تشخیص سلاحهای بیوشیمیایی خاص و مطالعه اینکه چگونه بیماریهای واگیرگسترش پیدا میکند.
وجود و ابعاد این ساختار جاسوسی در ایالات متحده قبلا افشا شده است؛ و یکی از غیراخلاقیترین مواردی که از آن استفاده شده، مربوط به زمانی است که اطلاعات استخراج شده از دستگاههای پزشکی همراه بیمار مثل دستگاه تنظیم تپش قلب، برای به دام انداختن برخی افراد به کار گرفته شدهاند.
یک همکاری استراتژیک بین نهادهای امنیتی
در این ساختار، بخشهای کلیدی از نهادهای امنیتی ایالات متحده کنار هم قرار گرفتند؛ همین موضوع نشان میدهد مساله چقدر برای آمریکا حیاتی و مهم بود. جزئیات مربوط به روند شکلگیری بخش جاسوسی پزشکی این کشور، در یکی از مقالات فوقمحرمانهای منتشر شد که برای اولین بار در نوامبر 2003 در خبرنامه داخلی آژانس اطلاعات امنیت ملی آمریکا به چاپ رسید. بر اساس این مقاله، دو بخش آژانس امنیت ملی آمریکا و آژانس دفاعی یه همکاری جدی را آغار کردند که خروجی آن ایجاد «مرکز جاسوسی پزشکی نیروهای نظامی» بود.
پروژه شکلگیری این مرکز از زمانی شروع شد که آژانس امنیت ملی آمریکا یک متخصص بیماریهای واگیر را به آژانس دفاعی این کشور آورد تا در فعالیتهای بخش «سازمانهای بینالمللی» آن کمک کند؛ بخشی که وظیفهاش، جاسوسی از سازمانهای مردمنهاد (NGOها) با این هدف بود که بتواند از گزارشهای این سازمانها اطلاعات مورد نیاز را جمعآوری کند تا در مواقع شیوع بیماریهای واگیر آن را مورد بهرهبرداری قرار دهد.
در سمت دیگر این همکاری، کارمند امنیت ملی، بهعنوان یکی از نیروهای آژانس دفاعی مشغول بهکار شد و دسترسی کامل به اطلاعات شنود شده را در اختیار او قرار دادند دادند؛ اطلاعاتی که بهعنوان دادههام خام درنظر گرفته میشود و این موضوعات را در بر میگرفت: «شیوع سارس در چین، وبا در لیبریا، اسهال خونی، فلج اطفال و وبا در عراق». در مقاله چاپ شده در خبرنامه آژانس امنیت ملی آمریکا آمده: «زمان حضور این نیرو همزمان با شیوع جهانی سارس بود و زمانی بهتر از این نمیتوانست باشد». سارس یک ویروس عفونی بود که بیشتر از 8 هزار نفر را در سرتاسر دنیا مبتلا کرد.
پایهگذاری برای آینده
بخشی از این اسناد به کنفرانسی پرداخته که با موضوع ویروس «سارس» توسط آژانس امنیت ملی برگزار شده و در آن این موارد مورد بحث و تحقیق و بررسی جدی قرار گرفته است: تاثیر شیوع بیماری بر روی بخشهای امنیتی یک دولت، پوشش رسانهای بیماری، تاثیرات اقتصادی و سیاسی شیوع بیماری و تاثیر سارس بر روی میزان آمادگی ارتش آزادیبخش چین.
اما سارس تنها هدف این پروژه مشترک نبود .نویسندگان این مقاله تأکید کردند «اقداماتی برای گسترش سایر موضوعات مرتبط با جمعآوری اطلاعات بهداشتی و پزشکی انجام شده است که تلاشهای آتی برای بهرهبرداری از جاسوسی پزشکی در بخش سازمانهای بینالمللی را تسهیل میکند». اگرچه هنوز کاملا واضح عنوان نشده که این اطلاعات به چه شکل دیگری ممکن است مورد بهرهبرداری قرار گیرد.
جاسوسی که امروز پیشرفتهتر شده است
در این پروژه جدی، بخش دیگری از نهادهای پزشکی آمریکا نیز دخیل شد که در آن نهاد متخصصان نظامی و غیرنظامی، پزشکان و پژوهشگران، بر روی اطلاعاتی در خصوص بیماریها و سایر موضوعاتی که حول سلامتی، پزشکی، داروسازی و سلاحها بیولوژیک وجود دارد، مطالعه میکنند.
این پروژه اکنون که 13 سال از آغاز آن گذشته، اثرات برجسته خود را نشان میدهد؛ به این خاطر که ابزارهای پزشکی و دستگاههای اسکن بدن، هر روز بیشتر به اینترنت وصل میشوند و امکانات جدیدی برای جمعآوری هوشمند و متمرکز اطلاعات پزشکی در خصوص شیوع بیماریهای واگیر و سلاحهای بیولوژیک فراهم میکنند؛ قائم مقام آژانس امنیت ملی آمریکا، ریچارد لدجت در این خصوص میگوید آژانس جاسوسی در حال تلاش برای بهرهبرداری اطلاعاتی از ابزارهای بیوپزشکی مانند دستگاه تنظیم ضربان قلب هستند تا با استفاده از آن بر روی اهداف امنیتی مورد نظرشان نظارت کنند.
سیر تحول سیستم جاسوسی آمریکا
در طول جنگ جهانی دوم، جراح عمومی ارتش آمریکا یک فعالیت جدی را شروع کرد؛ اینکه اطلاعات عمومی بهداشتی مربوط به کشورهای مختلف را برای نبرد در اختیار فرماندهان میدانی قرار دهد. در طی مراحل جدیتر جنگ، متفقین شروع کردند به مصادره تکنولوژیها و داروهای کشورهای دیگر برای اینکه اولا موجود انبار خود را تقویت کنند و ثانیا از آلمان جاسوسی کنند تا بتوانند اگر طرحی برای سلاح بیولوژیک دارد آن را مصادره کنند. بعد از جنگ، در یک بازه زمانی، برنامههای جاسوسی پزشکی متوقف شدند؛ اما دوباره تحت نظارت سیا در حدود سالهای ۱۹۴۷ اجرایی شدند و نقش مهمی در جاسوسی از بلوک کمونیست و همچنین جنگ کره ایفا کردند. بعد از چند بار تغییر نام، در سال 1992 این کار به سازمان اطلاعات دفاعی منتقل شد که وظایف آن عبارتند از: ارزیابی و پیشبینی اطلاعات پزشکی نظامی و غیر نظامی کشورهای خارجی، بیماریهای عفونی، خطرات بهداشت محیطی و تحقیقات بیومتریک. سایر بخشهای دولت آمریکا که اکنون با آژانس بهصورت مشترک بر روی این پروژهها کار میکنند عبارتند از وزارت کشاورزی و آژانس ملی اطلاعات جغرافیایی.
جان شیندلر نویسنده و تحلیلگر سابق آژانس امنیت ملی امریکا و استاد امور امنیت ملی دانشکده نیروی دریایی امریکا ادعا میکند مرکز ملی جاسوسی پزشکی این کشور، تنها مرکز تمام عیار این حوزه در جهان است.