به گزارش حلقه وصل، زنگ مدرسه به صدا در آمد اما بچه‌ها همانطور ساکت نشسته بودند و از روی تخته سیاه، تکالیف فردا را رونویسی می‌کردند؛ صدای کشیده شدن گچ سفید روی تخته در این لحظه پایانی کلاس، برایش غم‌انگیز بود.
در کلاس درس، احساس آرامش عجیبی داشت؛ وقتی با بچه‌ها بود، غم و غصه زندگی را فراموش می‌کرد و پایان ساعت مدرسه، باز باید وارد دنیایی می‌شد که برایش دیگر آزار دهنده شده بود؛ به هر طرف که می‌نگریست، پر از اخباری بود که انگار وجودش را مچاله می‌کرد.
تیتر خبرها حاکی از افزایش حقوق فرهنگیان بود و او در این چند ماه حتی یک ریال هم به حقوقش اضافه نشده بود؛ با خودش فکر می‌کرد آیا اضافه شدن 300، 400 هزار تومان به حقوقش، مشکلی را حل می‌کند؛ اصلا این رقم‌ها آیا ارزش این را دارد که مدام در رسانه‌ها اعلام شود؟
در این مدت، آنقدر ضامن دوستان و آشنایان برای گرفتن وام شده بود که دیگر سقفش پر بود، اما دیگران به او می‌گفتند «شما که وضعتان خوب است»، «به هیچکس بسته معیشتی ندادند اما فرهنگیان گرفتند!»، «شما که عیدی‌تان را به موقع می‌گیرید»، «شما که حقوق‌تان را به موقع می‌ریزند».
به تخته کلاس تکیه داد، بی‌توجه به اینکه لباسش گچی شده است؛ غم وجودش را فرا گرفت؛ کاش کلاس درس تمام نمی‌شد....
در سال 1392 در اجرای سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش کشور، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، راهبردهای نقشه جامع علمی کشور مبنی بر بالا بردن توان مدیریت منابع انسانی و ارتقای صلاحیت علمی و حرفهای و اعتلای منزلت اجتماعی و رفع مشکلات مادی معیشتی معلمان و نیز در اجرای راهکارهای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مبنی بر استقرار نظام سنجش صلاحیت‌های عمومی، تخصصی و حرفهای، تعیین ملاک‌های ارزیابی و ارتقای مرتبه(نظام رتبه‌بندی) علمی و تربیتی معلمان و تقویت انگیزه ارتقای شغلی در آنان، براساس نظام معیار اسلامی و «استقرار نظام پرداخت‌ها براساس تخصص، شایستگی‌ها و عملکرد رقابتی»، نظام رتبه‌بندی حرفهای معلمان پیشنهاد شد.
با این طرح دولت مکلف می‌شد از طریق وزارت آموزش و پرورش، نظام رتبه‌بندی حرفهای معلمان را، در یک دوره زمانی، اجرا کند و هم‌زمان اصلاحات لازم ساختاری و محتوایی را در نظام تعلیم و تربیت اعمال کند؛ در این طرح، نظام پرداخت ویژه‌ای، به منظور ارزیابی شایستگی‌ها و پرداخت متناسب با آن، برای جامعه معلمان، در نظر گرفته شده است.
حمیدرضا حاجی‌بابایی وزیر اسبق آموزش و پرورش در خصوص نظام رتبه‌بندی حرفهای معلمان گفت: نظام رتبه‌بندی معلمان بر اساس سند تحول بنیادین که جایگاه معلم را باز تعریف کرده است، مدون و مصوب شد؛ بر اساس این نظام رتبه‌بندی که مهم‌ترین مؤلفه آن، منزلت اجتماعی معلمان است، برای نظام اداری کشور تعریف می‌شود که معلم جایگاه علمی و پژوهشی دارد.
وی با بیان اینکه در نقشه جامع علمی کشور، معلم در ردیف اساتید دانشگاه و فناوران تعریف شده است، ادامه داد: ما در سند تحول بنیادین و نظام رتبه‌بندی خواستیم بگوییم که جنس و منزلت معلم، هیأت علمی و کار او، علمی، پژوهشی و آموزشی است نه اداری.
حاجی‌بابایی اضافه کرد: علاوه بر آن، نظام رتبه‌بندی سکه‌ای است که یک روی آن، نظام رتبه‌بندی، شأن و منزلت اجتماعی معلمان و روی دیگر سکه، مهندسی نیروی انسانی است و بر اساس این مهندسی نیروی انسانی باید در طول 10 سال بعد از اجرا، در دوره ابتدایی افرادی که دارای لیسانس، فوق لیسانس یا دکتری ابتدایی نباشد در آموزش و پرورش وجود نداشته باشد.
وی افزود: لازمه این موضوع، تقویت دانشگاه فرهنگیان و گرفتن دانشجو است؛ به این شکل که هر سال باید 30 هزار نفر در شرایط عادی و در حال حاضر 50 هزار نفر جذب شوند و دوسوم آنها مربوط به ابتدایی باشند.
وزیر اسبق آموزش و پرورش ادامه داد: از منظر دیگر، دوسوم دانشجومعلمان باید مرد باشند که در طول 10 سال، معلمان ابتدایی دارای رشته ابتدایی باشند و معلمان در دبیرستان هم رشته‌های خاص خود را داشته باشند یعنی به تدریج معلمان دارای گرایش‌های ریاضی و ادبیات و ... به دوره متوسطه بروند؛ از طرفی هم تعداد خانم‌ها و آقایان در آموزش و پرورش برابر شود و این حرکت زمانی شکل می‌گیرد که نظام رتبه‌بندی اصلی شکل بگیرد.
اما نظام رتبه‌بندی اصلی که وزیر اسبق آموزش و پرورش از آن نام می‌برد، چیست و چه اتفاقی در آن افتاده است؟ در اجرای سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش و راهکار (2-10 ) سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، نظام رتبه‌بندی معلمان، با توجه به میزان شایستگی‌ها و فعالیت‌های آموزشی (کلاسی- غیرکلاسی)، فرهنگی، تربیتی، پژوهشی، اجرایی و تلاش معلمان برای کسب شایستگی‌ها و شکوفایی استعدادهای دانش‌آموزان در رسیدن به حیات طیبه و جلب رضایت خدمت گیرندگان (دانش‌آموز و خانواده) بر اساس آیین‌نامه‌ای تعیین شد.
در این آیین‌نامه، رتبه‌های «مربی معلم»، «استادیارمعلم»، «دانشیارمعلم» و «استادمعلم» پیش‌بینی شده بود؛ شرایط اخذ رتبه مربی معلم شامل حداقل مدرک تحصیلی کارشناس(لیسانس) با 5 سال تجربه، دارا بودن کارت صلاحیت حرفهای تدریس در زمینه مربوط، طی دوره آموزشی ضمن خدمت، در علوم تربیتی، متناسب با تحولات علمی روز به میزان مورد نیاز، طی دوره آموزشی ضمن خدمت در زمینه تخصصی و رشته تحصیلی متناسب با تحولات علمی روز به میزان مورد نیاز، داشتن حداقل امتیازات لازم از دو ارزشیابی فعالیت‌های چهارگانه مشروط بر آنکه فاصله دو ارزشیابی بیش از دو سال نباشد، داشتن حداقل امتیازات لازم از شرکت در دوره‌های آموزش ضمن خدمت مطابق ضوابط مربوط و موفقیت در آزمون شایستگی تخصصی مربی معلم بود.
شرایط اخذ رتبه استادیار معلم شامل کارشناسی (لیسانس) با 15 سال تجربه، کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) با 12 سال تجربه، دکتری با 6 سال تجربه، دارا بودن کارت صلاحیت حرفهای تدریس در زمینه مربوط به رتبه مربی معلم، داشتن امتیازات لازم در دو ارزشیابی عملکرد سالیانه مشروط بر آنکه فاصله دو ارزشیابی بیش از دو سال نباشد و در آخرین ارزشیابی... درصد امتیازات کسب کرده باشد، داشتن امتیازات لازم از شرکت در دوره‌های آموزش ضمن خدمت و طی دوره آموزش ضمن خدمت ویژه این رتبه علاوه بر آموزش‌های ضمن خدمت مرتبط با رتبه مربی معلم، ارائه حداقل دو مقاله علمی که هیأت‌های مربوط ارزشیابی کرده باشند، دارا بودن رتبه مربی معلم برای دارندگان درجه لیسانس و فوق لیسانس، موفقیت در آزمون ملی تشخیص شایستگی تخصصی رتبه استادیار معلم و داشتن امتیازات تعیین شده از شرکت در دوره‌های ضمن خدمت رتبه قبل است.
شرایط اخذ رتبه دانشیارمعلم شامل کارشناسی (لیسانس) با 22 سال تجربه، کارشناسی ارشد(فوق لیسانس) با 18 سال تجربه، دکتری با 14 سال تجربه، دارا بودن کارت صلاحیت حرفهای تدریس در زمینه مربوط به رتبه استادیار معلم، داشتن امتیازات تعیین شده از شرکت در دوره‌های آموزش ضمن خدمت رتبه‌های قبل و طی دوره آموزش ضمن خدمت ویژه این رتبه، داشتن امتیازات تعیین شده، از 3 ارزشیابی عملکرد در رتبه استادیار معلم مشروط بر آنکه آخرین ارزشیابی فرد از ... درصد مجموع امتیازات کمتر نباشد، ارائه حداقل دو مقاله علمی ارزشیابی شده در زمینه دروس مورد تدریس، ارائه حداقل یک پژوهش علمی در زمینه تخصصی یا مسائل آموزش و پرورش، تألیف حداقل یک کتاب، در زمینه دروس مورد تدریس که گروه تخصصی آن را پذیرفته باشد، موفقیت در آزمون ملی شایستگی تخصصی رتبه دانشیار معلم و اخذ امتیازات لازم از شرکت در دوره‌های آموزش ضمن خدمت رتبه‌های قبل بود.
شرایط اخذ رتبه استاد معلم شامل کارشناس ارشد با 24 سال تجربه، دکتری با 20 سال تجربه، دارا بودن کارت صلاحیت حرفهای تدریس در رتبه دانشیار معلم، داشتن امتیازات لازم از سه ارزشیابی متوالی(منتهی به زمان درخواست در رتبه استادمعلم)، دارا بودن حداقل دو مقاله علمی ارزشیابی شده پس از کسب رتبه دانشیارمعلم در زمینه مربوط، دارا بودن حداقل یک پژوهش علمی ـ تربیتی در زمینه تخصصی یا مسائل آموزش و پرورش، تألیف حداقل 3 جلد کتاب علمی در زمینه مربوط که گروه تخصصی آن را پذیرفته باشد، موفقیت در آزمون ملی شایستگی تخصصی رتبه استادمعلم و دارا بودن رتبه دانشیارمعلم بود.
اما شیوه‌نامه رتبه‌بندی که در حال حاضر قرار است، اجرا شود، چیست؟ طبق شیوه‌نامه ابلاغی، مشمولان طرح طبقه‌بندی مشاغل معلمان کشور شامل آموزگار، دبیر، هنرآموز، مربی امور تربیتی، مشاور واحد آموزشی، مراقبت سلامت، مدیر و معاون واحدهای آموزشی و تربیتی هستند. این افراد در صورت اشتغال تمام‌وقت در واحدهای آموزشی در صورت کسب شایستگی معلمی از مزایای رتبه‌بندی بهره‌مند می‌شوند.
آنطور که در این شیوه‌نامه آمده است کارمندانی که به استناد مصوبه سال ۵۸ شورای انقلاب در مشاغل اداری اشتغال دارند در صورتی می‌توانند از مزایای این شیوه‌نامه بهره‌مند شوند که متقاضی بازگشت به مدرسه از تاریخ اول مهر 1399 باشند. در هر صورت با شروع سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ ادامه فعالیت این افراد در مشاغل اداری به هیچ وجه مجاز نخواهد بود و افراد مشمول شیوه‌نامه براساس فرم درخواست باید وضعیت خود در ارتباط با استفاده یا عدم بهره‌مندی از رتبه‌بندی این شیوه‌نامه را مشخص کنند.
در این شیوه‌نامه 5 رتبه وجود دارد؛ شرایط اخذ رتبه (۱) شامل داشتن حداقل ۲ سال تجربه و گذراندن ۱۲۰ ساعت دوره آموزشی ضمن خدمت و تخصصی، کسب میانگین امتیاز ارزیابی عملکرد به میزان حداقل ۷۵ درصد در طول دو سال منتهی به نتایج ارزیابی. (امتیاز هر سال نباید کمتر از ۷۰ باشد) و کسب حداقل ۶۰ درصد امتیازات شاخص‌های صلاحیت‌های معلمی (امتیاز هر یک صلاحیت‌های عمومی، تخصصی و حرفهای نباید کمتر از ۵۰ درصد باشد) است.
شرایط اخذ رتبه (۲) شامل داشتن حداقل ۶ سال تجربه و حداقل ۴ سال توقف در رتبه (۱)، گذراندن ۱۸۰ ساعت دوره آموزشی ضمن خدمت و تخصصی در طول دوره علاوه بر دوره‌های آموزشی مربوط به رتبه (۱)، کسب میانگین امتیاز ارزیابی عملکرد به میزان حداقل ۸۰ درصد در طول سه سال متوالی منتهی به رتبه بعدی (امتیاز هر سال نباید کمتر از ۷۵ باشد) و کسب حداقل ۶۵ درصد امتیازات شاخص‌های صلاحیت‌های معلمی (امتیاز هر یک از صلاحیت‌های عمومی تخصصی و حرفهای نباید کمتر از ۵۵ درصد باشد) است.
شرایط اخذ رتبه (۳) شامل داشتن حداقل ۱۲ سال تجربه و حداقل ۳ سال توقف در رتبه (۲)، گذراندن ۱۵۰ ساعت دوره آموزشی ضمن خدمت و تخصصی در طول دوره بین دو رتبه، کسب میانگین امتیاز ارزیابی عملکرد به میزان حداقل ۸۵ درصد در طول دوره بین دو مرتبه (امتیاز هر سال نباید کمتر از ۸۰ امتیاز باشد) و کسب حداقل ۷۰ درصد امتیازات شاخص‌های صلاحیت‌های معلمی (امتیاز هر یک از صلاحیت‌های عمومی، تخصصی و حرفهای نباید کمتر از ۶۵ درصد باشد) است.
شرایط اخذ رتبه (۴) شامل داشتن حداقل ۱۸ سال تجربه و حداقل ۳ سال توقف در رتبه (۳)، گذراندن ۱۲۰ ساعت دوره آموزشی ضمن خدمت و تخصصی در طول دوره بین دو رتبه، کسب میانگین امتیاز ارزیابی عملکرد به میزان حداقل ۹۰ درصد در طول دوره بین دو مرتبه (امتیاز هر سال نباید کمتر از ۸۵ باشد) و کسب حداقل ۷۵ درصد امتیازات شاخص‌های صلاحیت‌های معلمی (امتیاز هر یک از صلاحیت‌های عمومی، تخصصی و حرفهای نباید کمتر از ۷۰ درصد باشد) است.
شرایط اخذ رتبه (۵) شامل داشتن حداقل ۲۴ سال تجربه و حداقل ۳ سال توقف در رتبه (۴)، گذراندن ۱۰۰ ساعت دوره آموزشی ضمن خدمت و تخصصی در طول دوره بین دو رتبه، کسب میانگین امتیاز ارزیابی عملکرد به میزان حداقل ۹۰ درصد در طول دوره بین دو رتبه (امتیاز هر سال نباید کمتر از ۸۰ باشد) و کسب حداقل ۸۵ درصد از امتیازات شاخص‌های صلاحیت‌های معلمی (امتیاز هر یک از صلاحیت‌های عمومی، تخصصی و حرفهای نباید کمتر از ۸۰ درصد باشد) است.
رتبه‌بندی فعلی با آنچه در گذشته وجود داشت، چه فرقی دارد؟ حاجی‌بابایی در این خصوص گفت: چیزی که امروز به نام نظام رتبه‌بندی اجرا می‌شود هیچ شباهتی به نظام رتبه‌بندی معلمان ندارد بلکه اجرای بعضی از مواد قانون مدیریت خدمات کشوری است؛ در صورتی که نباید نظام رتبه‌بندی معلمان تحت پوشش قانون مدیریت خدمات کشوری باشد بلکه باید تحت پوشش نظام معلمی باشد مانند نظام دانشگاهی که منحصر به فرد خود دانشگاه است.
وی ادامه داد: اگر همین نظام رتبه‌بندی که مدنظر دارند را به نام نظام رتبه‌بندی با افزایش مبلغی پول اجرا کنند، هم پول هزینه می‌شود و هم هیچ آثار مثبت در رضایت عمومی معلمان در نظام رتبه‌بندی نخواهد داشت و سال بعد معلمان دوباره به دنبال نظام رتبه‌بندی خواهند بود.
وزیر اسبق آموزش و پرورش با تأکید بر اینکه باید نظام رتبه‌بندی معلمان را اجرایی کرد، افزود: در شهرستان‌ها و استان‌ها باید هیأت ممیزی تشکیل شود؛ نظام حرفهای معلمان باید تعریف شود و آموزش و پرورش در نظام رتبه‌بندی به سمت کیفی‌سازی حرکت می‌کند.
حاجی‌بایایی تصریح کرد: حاصل نظام رتبه‌بندی معلمان باید کیفیت‌بخشی به نظام تعلیم و تربیت باشد و رضایت عمومی و منزلت معلمان را به دنبال داشته باشد.
زمانی که نظام رتبه‌بندی معلمان در زمان حاجی‌بابایی مطرح شد، عنوان شد که در سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش پیش‌بینی شده که معلم را برابر اساتید دانشگاه ببینند و تاکید دارد که حقوق معلمان نباید کمتر از ۸۰ درصد اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها باشد.
به عبارت دیگر حقوق معلمان رشد چشمگیری بر این اساس پیدا می‌کرد اما حالا در رتبه‌بندی فعلی، حقوق معلمان افزایش کمتری خواهد داشت. محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش درباره متوسط دریافتی فرهنگیان در رتبه‌بندی جدید، بیان کرد: کسانی که در رتبه اول هستند بین 200 تا 300 هزار تومان افزایش حقوق خواهند داشت و این نسبت به‌تناسب سابقه و تجربه افزایش پیدا خواهد کرد و متوسط دریافتی معلمان براثر اجرای رتبه‌بندی بر اساس آنچه محاسبه‌شده است 420 هزار تومان خواهد بود که تعدادی کمتر از 420 هزار تومان و تعدادی بیشتر از 420 هزار تومان دریافت خواهند کرد.
البته چهارم شهریور امسال سید جواد حسینی سرپرست وقت آموزش و پرورش از اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان از ابتدای مهر امسال خبر داد و اظهار کرد: این طرح در قالب 2000 میلیارد تومان اجرا می‌شود که البته رئیس سازمان برنامه و بودجه 10 درصد دیگر نیز به این مبلغ اضافه کرده است و بر اساس آن به صورت میانگین بین 400 تا 600 هزار تومان نیز به حقوق معلمان اضافه خواهد شد.
فرهنگیان معتقدند که اعلام مستمر افزایش حقوق آنها در رسانه‌ها در شرایطی است که هنوز هیچ مبلغی قطعی نشده و به حساب آنها واریز نشده است، چه معنایی دارد؟!
آقای ر، ص یکی از معلمان شاغل در دوره متوسطه گفت: واقعاً من و همکارانم خسته شده‌ایم؛ هر روز یک خبر درباره رتبه‌بندی و افزایش حقوق معلمان در رسانه‌ها مطرح می‌شود اما هیچ خبری نیست و تنها موجب می‌شود که اقوام و آشنایان و همسایه‌ها فکر کنند که وضعیت مالی ما خیلی خوب است و دروغ می‌گوییم.
این معلم تصریح کرد: خیلی از معلمان مجبور دو یا سه شغله باشند چون درآمد حاصل کفاف زندگی‌شان را نمی‌دهد و این اخبار دروغین فقط مایع شرمساری آنها در مقابل خانواده و دروغگو پنداشتن از سوی مردم است.
چه اتفاقی افتاد که نظام رتبه‌بندی که حاجی‌بابایی از آن نام می‌برد، اجرایی نشد و چرا سرنوشت آن نظام به وضع فعلی رسیده است؟ حاجی‌بابایی در این خصوص گفت: در آن زمان، رتبه‌بندی معلمان در دولت مصوب شد و به استان‌ها برای اجرا ارسال شد اما دولت جدید متوقف کرد یعنی قرار بود از اول مهر اجرایی شود که متوقف شد.
وی درباره اجرا گام اول رتبه‌بندی در زمان وزارت علی‌اصغر فانی وزیر وقت آموزش و پرورش، اظهار کرد: آقای فانی هم رتبه‌بندی که ما تصویب کردیم را اجرا نکرد بلکه ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری را اجرا کرد؛ در این قانون آمده است که «فوق‌العاده شغل برای مشاغل تخصصی، متناسب با سطح تخصص و مهارتها، پیچیدگی وظایف و مسئولیتها و شرایط بازار کار با پیشنهاد سازمان و تصویب هیئت وزیران برای مشاغل تا سطح کاردانی حداکثر (700) امتیاز و برای مشاغل همسطح کارشناسی حداکثر (1500) امتیاز و برای مشاغل بالاتر حداکثر (2000) امتیاز تعیین می‌گردد».
وزیر اسبق آموزش و پرورش ادامه داد: ما این را 50، 60 درصد در زمان خودمان انجام دادیم اما آقای فانی این را کامل کرد که تخلف بود چون ما این را اجرا کرده بودیم و باید طرح جدیدی اجرا می‌کرد؛ تمام مدیران‌کل استان‌ها به خاطر این موضوع به دیوان محاسبات رفتند.
وی افزود: ماده 63 قانون برنامه ششم می‌گوید دولت موظف است که نظام رتبه‌بندی معلمان را تهیه کند و نظام پرداخت‌ها براساس تخصص با شایستگی‌ها و عملکرد رقابتی مبتنی بر نظام رتبه‌بندی معلمان و مهندسی نیروی انسانی براساس سند تحول و نقشه جامع علمی کشور با تصویب مجلس شورای اسلامی در قالب بودجه سنواتی استقرار یابد.
حاجی‌بابایی در پاسخ به این پرسش که «دولت آیین‌نامه رتبه‌بندی معلمان را به مجلس نیاورد و تکلیف چیست؟»، اضافه کرد: یعنی قانون برنامه ششم را اجرا نکردند بلکه چیزی که اجرا می‌کنند قانون مدیریت خدمات کشوری است؛ می‌خواهند پولی به معلمان اضافه کنند که دستشان هم درد نکند و ما هم راضی هستیم اما نظام رتبه‌بندی نیست.
وی در پاسخ به گلایه برخی فرهنگیان مبنی بر رسانه‌ای شدن چندین باره افزایش حقوق آنها، گفت: بله گلایه‌شان را قبول دارم.
در شرایطی که هنوز رتبه‌بندی معلمان اجرا نشده است، خبرهای متعددی از میزان افزایش حقوق آنها می‌رسد؛ خبرهایی که داغ دل معلمان را تازه می‌کند؛ آنها می‌گویند «این کارها فقط بازی با اعتبارشان است؛ چرا با منزلت و اعتبار معلمان اینگونه بازی می‌شود؟»
معلمان معتقدند اگر قرار است طرحی اجرا شود، ماحصل آن در فیش حقوقی خواهد آمد پس جنجال برای چیست؟!