به گزارش حلقه وصل، سردار علیمحمد نائینی رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در اولین نشست هماندیشی با جمعی از پژوهشگران دفاع مقدس که در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد، اظهار داشت: اسناد در اختیار این مرکز، اسنادی منحصربهفرد است که با نگاه راهبردی و صیانت از جنگ گردآوریشده است؛ به همین جهت بزرگترین شبکه و بانک اطلاعاتی از اسناد دفاع مقدس را در اختیار داریم؛ اسنادی که بسیاری از آنها تاکنون گویاسازی شده است.
سردار نائینی: پژوهشهای دفاع مقدس ابعاد کشف نشده بسیاری دارد
وی با بیان اینکه تا پایان امسال کار پیادهسازی نوارهای مکالمات فرماندهان قرارگاهها به اتمام میرسد، افزود: البته برای اینکه این نوارها به یکهزار و ۲۰۰ کتاب سندی تبدیل شود، نیازمند کنترل تخصصی این اسناد هستیم.
رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با اشاره به اینکه ۴۰۰ پروژه تحقیقاتی و ۳۰۰ پروژه جمعآوری تاریخ شفاهی فرماندهان در این مرکز در حال انجام است، گفت: اگر بتوانیم این اسناد را گویاسازی کنیم و آن پژوهشها را هم به ثمر برسانیم، تعداد دو هزار و ۵۰۰ کتاب سندی و پژوهشی را خواهیم داشت.
وی با اشاره به تولید روزشمارهای دفاع مقدس بیان کرد: تعداد روزشمارهای دفاع مقدس که اکنون به ۴۰ روزشمار رسیده است، تا ۳۰۰ روزشمار افزایش خواهد یافت؛ البته عرصههای جدید پژوهشی نیز تعریف شده که به آنها هم خواهیم پرداخت؛ تمام این تلاشها در حالی انجام میشود که پژوهش در حوزه دفاع مقدس هنوز ابعاد پیچیده و کشف نشده بسیاری دارد؛ بهعبارتدیگر تاکنون به سؤالات و موضوعات مربوط به دفاع مقدس پاسخی داده نشده است و حتی آثار این مرکز نیز از این قاعده مستثنی نیست.
سردار نائینی در ادامه با بیان اینکه مراکز پژوهشی با یکدیگر ارتباط ندارند، افزود: در همین راستا با ستاد کل نیروهای مسلح طرح موضوع کردیم تا همانگونه که جشنواره کتاب دفاع مقدس را داریم، در عرصه پژوهش دفاع مقدس نیز جشنوارهای داشته باشیم.
رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس اضافه کرد: بر این اساس، با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح سال آینده به مناسبت ۴۰ سالگی هفته دفاع مقدس، اولین جشنواره پژوهش و دفاع مقدس را برگزار خواهیم کرد؛ زیرا در بررسیهای بهعملآمده، فقط ۱۵ تا ۲۰ درصد کتابهای منتشرشده در حوزه دفاع مقدس پژوهشی بوده است که البته کتاب هم بهتنهایی جوابگوی نیازهای ما نیست.
وی افزود: این جشنواره باهدف انتخاب پژوهشگران و مراکز پژوهشی برگزیده دفاع مقدس برگزار خواهد شد. به همین دلیل امسال تلاش کردیم در هفته دفاع مقدس با حضور سردار نقدی به مسئله پژوهش در حوزه دفاع مقدس ورود داشته باشیم و از نقطه نظرات تعدادی از افراد به اقتضای زمان و محدودیتی که وجود دارد، استفاده کنیم و این جلسه مقدمهای برای برگزاری جشنواره پژوهش در دفاع مقدس در طراز ملی باشد.
مرتضی سرهنگی: با ورود پژوهش به عرصه داستان، آثار پژوهشی همه خوان خواهد شد
مرتضی سرهنگی، نویسنده و پژوهشگر در حوزه دفاع مقدس، در «اولین نشست هماندیشی جمعی از پژوهشگران حوزه دفاع مقدس» با تأکید بر اینکه باید کارهای پژوهشی را در قالب داستان به مخاطبان ارائه دهیم، گفت: اگر آثار پژوهشی در قالب داستان باشند، میتوانیم این آثار را همه خوان کنیم. چون ذهن ما طوری تربیتشده که فقط میتواند روایتها و داستانها را حفظ کند.
وی یادآور شد: عالمان قرآن مجید، در تقسیمبندی این کتاب آسمانی آن را به سه قسمت تقسیم میکنند که یکی از این قسمتها داستان است. داستان حتی در پژوهشها و روایتهای ما تا نکات حساس و جزئی پا گذاشته است.
سرهنگی با اشاره به برگزاری این نشست اظهار کرد: روایت را ما در پژوهش هم میتوانیم استفاده کنیم، معمولا کمتر استفادهشده است و امیدوارم این نوع نشستها باعث شود تا ما بتوانیم از قالب داستان برای بیان حوادث بیشتر استفاده کنیم.
پژوهشگر و نویسنده حوزه دفاع مقدس: پژوهشگران درگیر ادبیات پژوهشاند تا روح و معنای پژوهش
معصومه رامهرمزی پژوهشگر و نویسنده حوزه دفاع مقدس در «اولین نشست هماندیشی جمعی از پژوهشگران حوزه دفاع مقدس» که روز یکشنبه در باغموزه دفاع انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد، اظهار کرد: مهمترین موفقیت ما در بحثهای پژوهشی باید این باشد که بتوانیم تجربه۸ سال دفاع مقدس و ابعاد مختلفش را در همان عرصههای موضوعی و مسئلهای منتقل کنیم.
وی با بیان اینکه در پژوهش به یک نسبت حرکت روبهجلو نداشتهایم، تصریح کرد: در بعضی از مسائل رشد و موفقیت خوبی را داشتهایم ولی در برخی دیگر از مسائل نتوانستهایم به موفقیت لازم برسیم و علت این مسئله هم چند موضوع است.
رامهرمزی عنوان کرد: مسائل متنوعی که در حوزه مطالعاتی جنگ وجود دارد همه به یک نسبت دیده نشده است. مثلا ما در سطح عمومی مردم نیازمند مطالعه جدی هستیم و باید با بهرهگیری از تجربیات جنگ، اثرگذار باشیم و تغییر ایجاد کنیم. ما که میتوانستیم در جنگ بهخوبی مدیریت کنیم چرا اکنون نمیتوانیم در ارتباط با مشکلاتی که با آنها روبهرو هستیم بر اساس یک پژوهش قابلاتکا و قابلاعتماد، آنها را حل کنیم؟
وی تأکید کرد: در کنار همه مواردی که مورد تائید همه ما است همانند ثبات امنیت و قدرت منطقهای، باید به درون نگاه بیشتری داشته باشیم و باید پژوهشهای ما بر اساس روشها و متدها و نتایجی باشد که بتوانیم مشکلات کشور را با آنها حل کنیم.
این نویسنده با اشاره به این موضوع که پژوهشگران درگیر ادبیات پژوهشاند تا روح و معنای پژوهش، تصریح کرد: متأسفانه پژوهشگران ما به دنبال محتواهای فصلهای خود هستند و فراموش کردهاند معنایی که در این پژوهش میتواند به دست بیاورد، چیست؟ آنها معنا سازی و معنایابی که این پژوهش را میتواند سرلوحه یک حرکت و تغییر قرار دهد، از یاد بردهاند.
وی در ادامه با اظهار به اینکه حوزه مطالعاتی در زمینه دفاع مقدس از گستره وسیعی برخوردار است، گفت: حوزه دفاع مقدس، گلستانی از موضوعات متنوع و متعدد است و هیچکسی وجود ندارد با هر دانش و علم و ذائقهای که به این موضوع مطالعاتی ورود کند و دست خالی بیرون برود.
رامهرمزی عنوان کرد: سعی کنیم فضایی را ایجاد کنیم تا پژوهشگران از همه اقشار، با همه تفکرات و با نقطه دیدهای مختلف بیایند و در این حوزه تحقیق کنند. خوشبختانه در زمان مدیریت سردار دکتر نائینی ریاست مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس این مسئله بهخوبی دیدهشده است.
معاون هماهنگکننده سپاه: پژوهشگران دفاع مقدس جایگاه انسان را نشان میدهند
سردار محمدرضا نقدی معاون هماهنگکننده سپاه عصر امروز در اولین نشست هماندیشی با جمعی از پژوهشگران حوزه دفاع مقدس که در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد، اظهار داشت: تلاش و فعالیت علمی ذاتا برای کشف حقیقت فضیلت انسانها بر یکدیگر است، حال اگر این تلاش علمی در عرصه دفاع مقدس باشد ارزش آن دوچندان میشود.
وی با بیان اینکه دفاع مقدس درخشانترین دوره تاریخ ملت ایران است، ادامه داد: اینکه ملتی با دستخالی مقابل دشمن بایستد و سربلند بیرون آید در تاریخ بشریت وجود ندارد و فقط میتوان در این رابطه به قیام انبیا (ع) اشاره کرد.
سردار نقدی افزود: تحولی که در دفاع مقدس اتفاق افتاد انگشتشمار است و ابعاد آن بسیار بزرگ است و طبق فرمایشات رهبری دفاع مقدس گنجی پایانناپذیر است.
وی تصریح کرد: پژوهشگران دفاع مقدس پایه جدیدی را در تاریخنویسی بنا نهادند، تاریخی که بر مبنای سلسله طاغوتها نوشته میشد، پژوهشگران دفاع مقدس این تاریخنگاری را تغییر دادند.
معاون هماهنگکننده سپاه گفت: پژوهشگران دفاع مقدس جایگاه انسان را نشان میدهند که این جای شکرگزاری دارد و با بازگو کردن تاریخ جنگ و دفاع مقدس اگر درست و صحیح باشد میتواند اثر مثبتی و سازندهای حتی برای کودک و نسل جوان داشته باشد. بهعنوانمثال داستان زندگی شهید رحمت والازاده میتواند در سطح جهان جای داشته باشد.
سردار نقدی یادآور شد: یک بعد کار پژوهشگران دفاع مقدس جنبه تاریخی و بعد دیگر آن علمی است و علوم مختلف در آن وجود دارد که باید استخراج شود.
وی با بیان اینکه کشف ابعاد و ناگفتهها از داخل دفاع مقدس بسیار مهم است، گفت: تمام رزمندگان جوان محور مقاومت بهرههای زیادی از پژوهشهای دفاع مقدس بردهاند و تمام مدافعان حرم خمیرشان از قالب دفاع مقدس قالبگیری شده است.
سردار نقدی با اشاره به اینکه عملیات بیتالمقدس را بزرگترین عملیات دفاع مقدس میدانیم درباره آزادسازی ۷۰ درصد عراق از دست داعش افزود: اگر در عملیات بیتالمقدس جنگیدیم و توانستیم خرمشهر را آزاد کنیم سربازان و تجهیزات دشمن مشخص بود اما در سوریه و عراق تروریستها در بین مردم پنهانشده بودند که موردحمایت آمریکا بودند و این کار بزرگی بود و باعث شد جوانان در لبنان و عراق از این حماسههای دفاع مقدس به خودباوری برسند و به وعدههای الهی اعتماد کنند.
وی با بیان اینکه نسل جوان از تاریخ دفاع مقدس به خودباوری رسیده است: درباره مدیریت جهادی کتابهای خوبی نوشتهشده اما کم است و باید اقدامات بیشتری شود تا در تمام عرصهها از آنها بهرهبرداری شود. البته باید تلاش کنیم ابعاد مختلف این قطعه از تاریخ کشورمان به تمام عرصههای اقتصادی، سیاسی، انسانی و روانشناسی تعمیم دهیم چراکه در منابع محدودیتی برای انجام تحقیق نداریم.
وی با بیان اینکه دفاع مقدس جنبههای معرفتی، جامعهشناسانه و روانشناسانه زیادی دارد، ادامه داد: دفاع مقدس از یک منظر سیر و سلوک عرفانی هم است به همین خاطر عرفا میتوانند از دفاع مقدس برداشت کنند.
معاون هماهنگکننده سپاه درباره محدودیتهای منابع برای ویرایش و تحقیق درباره دفاع مقدس خاطرنشان کرد: محدودیت و طبقهبندی را بهواسطه آنکه سالهای زیادی از اتمام جنگ میگذرد باید از اسناد و مدارک دفاع مقدس برداشته شود که برای تحقق این مسئله کمک خواهند کرد.
سردار نقدی افزود: باید انصاف را رعایت کرد چون ملتی با دستخالی روبروی دشمنان ایستاد و باورناپذیر پیروز شد. حال اینکه بگردیم موضوعی پیدا کنیم و بهواسطه آن دل مردم را خالی کنیم انصاف نیست. بهعنوانمثال در ماجرای سال گذشته که در مورد کربلای ۴ به وجود آمد درست نبود.
معاون هماهنگکننده سپاه ادامه داد: ما در دفاع مقدس آتش توپخانه و تجهیزاتی که داشتیم به نسبت ارتش عراق بسیار کم بود اما بااینحال زمانی که حمله میکردیم تعداد کشتههای ارتش بعث عراق بیشتر از ما بود. پس این نشان میدهد که برخی میخواهند با طرح چنین مسائلی دعواهای جناحی ایجاد کنند.
وی با بیان اینکه دفاع مقدس سخت از قبل ادامه دارد، افزود: هنوز هم درگیر دفاع مقدس هستیم و نباید از صحنههای امروز غفلت کنیم. اینکه ما پهپاد آنها را میزنیم آنها هم اراذلواوباش را استخدام میکنند تا از پشت به ملت خنجر بزنند لذا این نشان میدهد که نباید غافل باشیم. اینکه در اینگونه حوادث بسیج برای اینکه نمیخواهند با مردم که اعتراض بهحق مقابله کنند با دستخالی مقابل اغتشاشگران میایستند و حتی در این رابطه مورد ضربوجرح شدید قرار میگیرند. بهعنوانمثال بسیجی در اصفهان برای اینکه در اغتشاشات اخیر دست به اسلحه نبرد از سوی اراذلواوباش موردحمله قرار گرفت و اکنون با ۴۰۰ بخیه در بیمارستان بستری است.
سردار نقدی خاطرنشان کرد: ملت علیرغم مشکلات فراوانی که دارد با بصیرت از پیچوخمها عبور کردند و باوجود پای انقلاب ایستادند و اینها قابل ثبت است تا به نسل آینده منتقل شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: باید پژوهشگران دفاع مقدس قلمها را بردارند و آثار خود را صدها برابر کنند زیرا پرتکرارترین تقریظها از مقام معظم رهبری مربوط به کتابهای دفاع مقدس است.
سردار گلعلی بابایی: دسترسی به اسناد طبقهبندیشده از معضلات حوزه مستند نگاری و پژوهش دفاع مقدس است
سردار گلعلی بابایی پژوهشگر و نویسنده حوزه دفاع مقدس با اشاره به کسب جایزه جلال در بخش مستند نگاری توسط محسن کاظمی پژوهشگر عرصه انقلاب و دفاع مقدس گفت: کسب این جایزه برای ما و کسانی که در این حوزه فعال هستند باعث افتخار است.
وی با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه «پژوهش در ادبیات دفاع مقدس، نگاهی حکیمانه، گسترده و وسیعی میطلبد که چندان هم کار سادهای نیست» اظهار کرد: به نظر بسیاری از اندیشمندان اگر میخواهیم به وقایع تاریخی ارزش بدهیم تا در بزنگاههای حساس دستخوش تحریف نشوند، باید در شیوه نگارش حتماً پژوهش را اصل قرار دهیم.
گلعلی بابایی تأکید کرد: پژوهشگر چیزی را مییابد که منابع نمیتوانند آن را در اختیارش بگذارند و آن روایت اندیشه تاریخنگارانه پژوهشگر و تفکر و تعقل تاریخی از حوادث روزگار و شخصیتهای تاریخی است.
وی افزود: یک مستند نگار قبل از آنکه مؤلف یا مدون باشد باید محقق قابلی باشد یعنی حق واقعه را پیدا و پسازآن اقدام به نگارش اثر کند. اگر این نگاه را قبول داشته باشیم باید بپذیریم که در یک کار مستند امر تحقیق مقدم بر تدوین است.
پژوهشگر و نویسنده حوزه دفاع مقدس در ادامه به مستند نگاری جنگ اشاره کرد و گفت: جنگ یک مقوله عام است که نوشتن هر یک از عرصههای خاص زیرمجموعه آن، تعریف مشخص خودش را دارد.
وی با بیان اینکه عبارت مستند نگاری جنگ یک عبارت کلی است، تصریح کرد: وقتی میگوییم مستند نگاری جنگ باید تکلیفمان را با نقطه محوری پژوهش از قبل مشخص کنیم به این معنا که آیا هدف این مستند نگاری در حوزه جنگ فیالمثل در حوزه تحولات جغرافیای نظامی محل وقوع جنگ است یا ثبت متکی به اسناد و مدارک دستاول عملکرد نیروهای رزمنده در نبردهای پیاپی جنگ موردنظر است؟ آیا پژوهش و نگارش یک اثر مستند هدفش معطوف است به اقلیمها یا هدف اصناف و اقشار اجتماعی دخیل در جنگ هستند و یا گروههای رزمی هستند؟ بحث پژوهش در هر یک از اینها متفاوت است.
گلعلی بابایی افزود: هدف پژوهشگر یا نویسنده ادبیات مستند جنگ، نگارش و تدوین خاطرات شفاهی یا سرگذشت نامه یکی از انسانهای درگیر در هنگامه نبرد است اعم از فرماندهان ارشد بسیجی، ارتشی، سپاهی، سربازان. یا سرگذشت نامه یک دختر آواره جنگ یا یک زن امدادگر است که در روزهای آغازین جنگ مثلا در فلان جبهه اسیرشده است.
وی با بیان اینکه در پرداختن به این مقولهها باید این ملاحظات را در نظر داشته باشیم و برای کاری که میخواهیم انجام دهیم سناریو بنویسیم، افزود: در ادامه باید تدوین نهایی آن سناریو را موبهمو اجرا کنیم حتی از قواعدی نظیر منحنی کشش، فاصله گذار و دیگر صناعات ادبی جهت افزودن به جذابیت اثر استفاده کنیم. ما تاریخمان را باید تاریخ جذاب و حتی در قالب قصه و رمان و داستان پیاده کنیم.
پژوهشگر و نویسنده حوزه دفاع مقدس با اشاره به مستند نگاری در دوران هشت سال دفاع مقدس، گفت: با توجه به حضور راویانی که از سال دوم جنگ توسط دفتر سیاسی سپاه به یگانهای تازه تأسیس سپاه اعزامشده بودند در کوران عملیاتها لحظهبهلحظه عملیات را مستند نگاری کرده بودند میتوانیم ادعا کنیم که امروزه بخش عظیمی از بار تاریخنگاری جنگ توسط همان راویان حمل میشود.
وی اظهار کرد: این عده همانند سایر رزمندگان در عرصههای جنگ حضوری فعال داشتند و رویدادهای دوران دفاع مقدس را ثبت کردند. در این مقطع با توجه به گسترش فناوری اطلاعرسانی ضبط حادثه بهصورت صوتی و تصویری باعث اعتبار بیشتر اسناد این پدیده تاریخی شد و به همین خاطر مراجعه به چنین مستنداتی فضای مطمئنتری برای پژوهشگران جهت تبیین وقایع دوران دفاع مقدس فراهم کرده است که یکی از الزامات کار پژوهشی بهخصوص از نوع تاریخی آن راجع به همین اسناد و مدارک موجود است.
گلعلی بابایی در خاتمه با اشاره بهبه مشکلات دسترسی به این اسناد عنوان کرد: تبعا در مورد دفاع مقدس چه در زمان وقوع حادثه و چه بعدازآن، مواد خام بسیاری برای مراجعه مورخ وجود دارد که بسیاری از آنها دستهبندیشده و برخی از آنها نیز در شمار اسناد طبقهبندیشده و محرمانه قرارگرفتهاند که مشکلات دسترسی به این اسناد از عمده معضلات حوزه مستند نگاری و خصوصاً پژوهش دفاع مقدس است.
راوی و پژوهشگر در حوزه دفاع مقدس: بیان کسب موفقیتها در زمان حال با توجه به تجربیات گذشته موضوع پژوهشها باید باشد
محمد درودیان راوی و پژوهشگر در حوزه دفاع با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری در رابطه با پژوهش مبنی بر اینکه «پژوهش باید با نیازها نسبت داشته باشد»، گفت: ما میتوانیم هم گذشتهمان را با این معنا نقد کنیم و طرح سؤال کنیم آیا راهی که تا به امروز طی شده با نیازها نسبتی داشته است؟ و راهنمای ما برای آنچه در آینده باید انجام دهیم، چیست؟
وی افزود: در مورد این نسبت در گذشته باید گفت همینکه ما در اینجا جمع شدهایم و این فرصت فراهمشده است تا در این موردبحث کنیم، حاصل زحماتی است که در گذشته انجامشده است. اما باید گفت این کافی نیست.
درودیان یادآور شد: امام خمینی (ره) بود به رزمندگان فرموده بودند «میدانهای نبرد شما در تاریخ ثبت خواهد شد» تمام فعالیتهایی که دوستان ما در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس انجام دادند، اهتمام به این بود که این فرمایش امام (ره) تحقق پیدا کند. بنابراین آنچه امروز در مرکز انجامشده را باید حاصل این اراده ببینند که راهنمایش امام (ره) بود.
وی در رابطه با کارکرد این مهم اظهار کرد: چون ما در سپاه جنگ را مردمی میدیدیم، در مقدمات کتابهایمان از آگاهی مردم بهعنوان هدف اصلی مینوشتیم. یعنی مسائلی را بنویسیم که مردم بدانند در جنگ چه گذشته است.
در ادامه درودیان با طرح این پرسش که نیاز ما در آینده چیست که راهنمای پژوهش ما هم در موضوع و هم در روش باشد؟ گفت: پاسخ به این پرسش منوط به پاسخ به این سؤال است که در درون واقعه جنگ چه امری واقعه را واقعه و تاریخی کرد؟ آن چیزی جز مسئله جنگ نبوده است. یعنی آن چیزی که واقعه را تاریخی کرده و به دفاع مردم هویت داده است و چیزی به نام دشمن متجاوز شکلگرفته، مسئله جنگ است.
وی افزود: آن چیزی که ما امروز به آن نیاز داریم در حوزه پیشگیری، بازدارندگی و مواردی که به آینده برمیگردد، موضوعش جنگ است.
محقق و پژوهشگر جنگ از ثبات امنیتی کشور و قدرت منطقهای ایران، بهعنوان دو دستاورد برجسته مقام معظم رهبری را در مدت ۳۰ سال رهبری ایشان در کشور نام برد و گفت: اگر این دو مهمترین میراث باشد پس مسئله ما این است که تجربه جنگ ایران و عراق با همه خاطراتی که توسط تکتک رزمندگان و شهدا و خانوادههای آنها نوشته میشود و ما معترض به آن نیستیم، چه چیزی از این جنگ با این میراث و حفظ این میراث نسبت دارد؟ من معتقدم راهنمای پژوهش ما باید پاسخ به این سؤال باشد.
وی افزود: امروز آن کاری که ما داریم در حوزه تاریخنگاری جنگ میکنیم، بهترین حالتش این است که جامعه را نسبت به ابعاد این حادثه تاریخی آگاه میکند و جزئیات این واقعه را روشن میکند اما تاریخ را در تاریخ محصور میکند و هیچ نسبتی با آینده نخواهد داشت مگر اینکه آن عبارت دومی که مقام معظم رهبری فرمودند «به این تجربه نگاه کنیم چه چیزی برای ما دارد؟» توجه کنیم.
درودیان با تأکید بر بیان دستاوردهای امروز بر اساس تجربیات گذشته، بیان کرد: امروز وضعیتی که ما در منطقه داریم، حاج قاسم سلیمانی کیست؟ چه فکری دارد؟ چه چیزی را در جبهه مقاومت انجام داده است؟ سازماندهی که انجام داده، چه هستند؟ اینها چیزی نیستند جز تجربه جنگ ولی متناسب با آن شرایط شده است. بنابراین باید ببینیم در آثار جنگ و آثاری که تا به امروز منتشرشده است آیا در مجموع ۱۰ خط وجود دارد از درونشان چیزی که در منطقه امروز اتفاق افتاده، الهامبخش آن بوده باشد.
وی با اظهار بر اینکه نیازمند نظریهای هستیم که مبتنی بر تجربه جنگ باشد، گفت: ما به نگاهی به تجربه جنگ با عراق نیاز داریم که این نگاه به این تجربه و آن نظری از ایران بهعنوان قدرت منطقهای پشتیبانی کند و الزامات تأمین قدرت بازدارندگی متکی بر آن تجربه در برابر تهدیدات را بیان کند و مهمترین میراثی که مقام معظم رهبری که از خودشان بر جای گذاشتند را حفظ کند.
مدیر کتابخانه تخصصی جنگ: ۴۶۵ کتاب مرجع در میان ۱۸ هزار عنوان کتاب
نصرتالله صمدزاده، مدیر کتابخانه تخصصی جنگ در «اولین نشست هماندیشی جمعی از پژوهشگران حوزه دفاع مقدس» که روز یکشنبه در باغموزه دفاع انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد، در آغاز با طرح این پرسش که ما چه انتظاری از کتابخانهها داریم، گفت: استانداردی در کتابخانهها شکلگرفته و این استاندارد توسط کتابخانه ملی اعمال میشود و ما از آن استفاده میکنیم.
وی با بیان اینکه کتابخانهها که نماینده اطلاعات پیرامون منابع هستند باید بتوانند چهار کار را در حوزه تولید اطلاعات و کاربری اطلاعات انجام دهند، درعینحال اظهار کرد: اما در حال حاضر کتابخانهها فقط یک کار را انجام میدهند و آنهم به خاطر وضعیتی است که در کتابداری ما وجود دارد. اساسا استاندارد کتابداری اجازه نمیدهد بیش از این در کتابخانهها اطلاعات تولید شود.
مدیر کتابخانه تخصصی جنگ افزود: اصلیترین کاری که کتابخانهها انجام میدهند یابش منابع و امانت دادن آنها است، درحالیکه اینچنین نیست و وقتی وارد فضای مطالبات مراجعین میشویم میبینیم که انتظار دارند بتوانیم اطلاعات را بیش از اینها فراهم کنیم. مثلا خاطرات زیادی در حوزه دفاع مقدس منتشرشده اما کتابخانه استاندارد ملی یک موضوع بیشتر به آن نداده است؛ جنگ ایران و عراق – خاطرات. درحالیکه ما نزدیک به ۲ هزار کتاب با این موضوع داریم اما اینکه در دل این خاطرات چه چیزی وجود دارد و به چه چیزی پرداخته و چه شخصی مطرحشده است، چیزی را نمییابیم.
وی متذکر شد: پس اگر کسی به کتابخانه تخصصی جنگ مراجعه کند و انتظار داشته باشد که ما این کتاب را کاویده باشیم و به آنها اطلاعات دهیم عملا اگر که ما بخواهیم با الگوی کتابخانه ملی کار کنیم استاندارد کتابداری این اجازه را به ما نمیدهد بنابراین ما باید اطلاعاتی را برای سه حوزه پژوهش و تحلیل، فعالیتها و برنامههای فرهنگی و اجتماعی و سیاستگذاریها فراهم کنیم.
صمدزاده با اشاره به اینکه حدود ۱۹ سال است که کتابخانه تخصصی جنگ حوزه هنری را تشکیل دادیم تا بتوانیم نیاز هر چهار گروه را پوشش دهیم، توضیح داد: در این ضرورتی که برای خودمان تعریف کردیم به این رسیدیم که کتابخانهها میتوانند دماسنج علمی و فرهنگی جامعه باشند. ما با آن نگاه استاندارد نمیتوانستیم به این مهم برسیم اما با نگاه جدید و تغییر سطح دیدیم با کتابخانه تخصصی که میخواهیم پیش برویم و میخواهیم به نیازها پاسخ دهیم باید بتوانیم طوری عمل کنیم که کتابخانه تبدیل به دماسنج علمی و فرهنگی جامعه شود و بتواند همه گذرهای حوزههای اطلاعاتی را رصد کند و بتواند ماحصلش را در اختیار مراجعهکنندگان بگذارد.
وی افزود: از جسارتی که در جنگ پیدا کردیم به دیدگاههایی رسیدیم ازجمله اینکه بستر و عرصهای که کتاب دارد منتشر میشود از منظر مخاطب دارای زیست سه گانه است: زیستفرهنگی، پژوهشی و تجاری دارد.
مدیر کتابخانه تخصصی جنگ اظهار داشت: ما انتظار داریم کتاب یا موضوعاتی که وارد فضای زیستی پژوهشی میشوند از این فضا عبور کنند و وارد زیستفرهنگی و اجتماعی شوند. ارزش زیست پژوهشی بهعنوان پایه زیستفرهنگی کتاب بسیار مهم است یعنی اگر مجموعههای پژوهشی درست اعمال نشود و درست پیش نرود عملا زیستگاه فرهنگی کتاب هم دچار خلل و کاستی میشود.
وی با اشاره به اینکه مخاطب اطلاعات تاریخی را از ادبیات هنر به دست میآورد، گفت: باید بدانیم فضایی که پژوهشگر ایجاد میکند پایه و اساسی است که کتابها وارد جامعه بهطور مستقیم شوند بهواسطه نه خود کتاب بلکه محصولشان.
صمدزاده با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری متذکر شد: رهبر فرمودند «این جنگ یک گنج است» درواقع این کلام در زیست پژوهشی معنا پیدا میکند. این گنج را پژوهشگران دارند استخراج میکنند اما اگر این گنج را بخواهد در میان مردم بدون هیچ برنامهای وارد شود، عملا هیچ قدرشناسی برایش وجود ندارد بلکه باید در زبان ادبیات هنر پروده شود. رهبر فرمودند «اگر تاریخ ما به زبان ادبیات و هنر در جامعه رواج پیدا نکند مسلما ماندگار نخواهد شد.» حوزه تاریخی ما هم ماندگار نخواهد شد.
وی به حوزه پژوهش در تولید آثار مرجع اشاره کرد و گفت: اگر روی مراجع، روزشمارها، راهنماها، دانشنامهها و سایر آثار سرمایهگذاری نکنیم آینده خوبی چشمانتظار پژوهش نخواهد بود.
مدیر کتابخانه تخصصی جنگ متذکر شد: از این غافل نشویم که پژوهشهای ما صرفا تاریخی نیست بلکه پژوهشهای فرهنگی و اجتماعی است که الزاما از آثار تاریخی هم استفاده نمیکنند.
وی با بیان اینکه کتابخانههای تخصصی در زیست پژوهشی قرار دارند، گفت: تمام منابعی که در کتابخانههای تخصصی جمع میشود، حکم سند یا شبه سند یا مدرک را دارند مانند زیستفرهنگی نیست که اعتقادداریم کتابها حکم رسانه هستند.
صمدزاده در خاتمه به آمار نشر در طی چهل سال اخیر پرداخت و عنوان کرد: ما پنج دوره در نشر کتاب داریم که در دوره اول از سال ۵۹ تا ۶۷ هرساله حدود ۱۱۰ عنوان کتاب منتشرشده است. دوره دوم از سال ۶۸ تا ۷۴، هر ساله حدود ۱۷۵ عنوان، در دوره سوم یعنی بین سالهای ۷۵ تا ۸۲ ، هر ساله حدودا ۱۸۰ عنوان کتاب و در دوره چهارم ۸۳ تا ۸۷ هر ساله بهطور متوسط حدود ۶۳۰ عنوان کتاب وارد بازار نشر شده است. دوره پنجم هم که بیش از ۱۰ سال طول کشیده متوسط سالانه نشر کتاب به نزدیک هزار عنوان کتاب رسیده است.
وی با تأکید بر اینکه نباید به کمیت توجه کنیم بلکه باید به زیست ها توجه کنیم، اظهار کرد: هرچقدر تعداد منابع در زیست پژوهشی بالا رود اعتبار بیشتری کسب میکند و هرچقدر شمار کتاب در زیستفرهنگی بالا برود اعتبار کتب بیشتر میشود.
مدیر کتابخانه تخصصی جنگ افزود: حدود ۱۸ هزار عنوان کتاب از ابتدای انقلاب تا حالا منتشرشده است، از این تعداد، حوزه کودک و نوجوان ۱۹۲۲ و در حوزه بزرگسالان ۱۶ هزار و ۱۶۲ کتاب به خود اختصاص داده است. حوزه پژوهش از این تعداد ۳ هزار و ۳۹۰ عنوان کتاب یعنی حدود ۱۸.۷۵ درصد را شامل میشود که ۴۶۵ کتاب مرجع که ازجمله بهترین مراجع تولیدات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است، جزو این دسته هستند.
وی افزود: در میان کل پایاننامههایی که شناسایی کردهایم، حدود ۴۷۲۴ پایاننامه داریم که عموما در مقطع ارشد و دکتری هستند. در حوزه علوم پایه و کاربردی ۱۳۷۸ ، علوم اجتماعی ۱۳۰۳، ادبیات ۹۵۸، علوم سیاسی و تاریخ ۳۹۵، هنر ۳۵۱، مستند نگاری ۸۶، پایاننامه داریم.
صمدزاده به نشریات پرداخت و گفت: حدودا ۱۶ هزار نشریه تخصصی کار شده و بالای ۲۳۰ دوره است.