به گزارش حلقه وصل، هوای تهران برای دهمین روز متوالی آلوده است و ریه‌های پایتخت‌نشیان لبریز از ذرات معلق. البته دیروز هوا در برخی مناطق مدت کوتاهی سالم شد ولی این روند پایدار نبود. نفس‌های تهرانی‌ها به شمارش افتاده و راهکارهای کمیته اضطرار آلودگی هوا چاره‌ساز نیست چرا که به‌رغم تعطیلی مدارس طی روزهای اخیر هوا همچنان آلوده است.
تعطیلی مدارس و بایدها و نبایدهایی برای تردد خودروها از جمله راهکارهای کمیته اضطرار است که شاید مسکن موقتی برای کاهش آلودگی باشد. سال‌هاست کلان‌شهرهای ایران همچون تهران گرفتار آلودگی هوا هستند و چاره‌ای اساسی برای این معضل انجام نمی‌گیرد.
شهردار تهران مدتی پیش اعلام کرد باید باد و باران بیاید تا آلودگی رفع شود ولی کارشناسان معتقدند تا زمانی که اقدام خاصی انجام نگیرد و تنها منتظر برف و باران باشیم نمی‌توان انتظار کاهش آلودگی هوا داشت.
شهرداران زیادی تاکنون سکاندار مدیریت شهری پایتخت شده‌اند ولی دردی از مشکل آلودگی هوا کم نشده و این معضل همچنان پابرجاست و همه ساله این آلودگی قربانی می‌گیرد.
بر اساس آماری که برخی از مسؤولان و کارشناسان بهداشتی اعلام کرده‌اند؛ در تهران بین ۴ تا ۵ هزار مرگ هر سال به دلیل آلودگی هوا رخ می دهد. آماری که آرش میلانی عضو شورای اسلامی شهر تهران تابستان امسال آن را تأیید کرد و گفت: مطابق اعلام سازمان های جهانی آلودگی هوا در مرگ و میر انسانها نقش عمده ای دارد. براساس اعلام وزارت بهداشت و درمان در تهران بین ۴ تا ۵ هزار مرگ در هر سال به دلیل آلودگی هوا رخ می دهد و تعداد افراد زیاد دیگری هم دچار ناراحتی های قلبی می‌شوند.
در مورد اینکه شهرداری چه نقشی در مقابله با کاهش آلودگی هوا و پیشگیری از ۵ هزار مرگ ناشی از آن دارد به سراغ شورای شهری‌ها رفتیم.
۳ کلید مقابله با آلودگی هوا در شهرداری
حسن رسولی عضو شورای شهر تهران، در مورد نقش شهرداری در مقابله با آلودگی هوا گفت: این معضل یک پدیده چند متغیره و چند عاملی است که هرکدام از این عوامل متوجه بخشی از دستگاه‌های اجرایی از جمله شهرداری می‌شود. آنچه مربوط به شهرداری است در حوزه معاینه فنی خودروها، توسعه حمل و نقل عمومی و فضای سبز است و در سایر موارد باید پیگیر از سازمان‌های مسؤول باشیم.
وی افزود: به طور مثال نظام طراحی و تولید خودرو در بخش‌های مختلف یکی از مهمترین عوامل مؤثر تولید و نشر آلایندگی در هواست. خودروهای سواری، کامیون و موتورسیکلت‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در بروز معضل آلودگی هوا دارند، در حالی که کمتر به این مسأله توجه می‌شود و افکارعمومی نیز به این عوامل توجه نمی‌کنند.
این عضو شورای شهر تهران تصریح کرد: البته نباید حوزه مدیریت شهری را بی‌مسؤولیت و مبرا دانست، چرا که این دستگاه نیز باید وظایف قانونی خود را منطبق با واقعیات انجام دهد.
وی گفت: طی روزهای اخیر آلودگی هوا استمرار یافته و سبب بروز مشکلات برای بسیاری از شهروندان شده است که این موضوع نشان می‌دهد نیازمند سیاستگذاری‌های جدید هستیم. نقش شهرداری در این راستا پررنگ نیست و دستگاه‌های دیگر نقش مهمتری دارند.
طرح‌های شهرداری نقش معکوس داشته است
محمد علیخانی رئیس کمیسیون عمران، حمل‌ونقل شورای شهر تهران هم در این باره، گفت: ما نیز منتقد وضعیت آلودگی هوا هستیم. طرح‌های شهرداری از جمله طرح کاهش آلودگی هوا در مقابله با این معضل نه تنها موثر نبوده بلکه نتیجه عکس هم داشته چرا که باعت افزایش ترافیک شده است.
وی بیان داشت: مدتی پیش نامه‌ای برای شهردار تهران نوشته‌ام و خواستار دریافت اطلاعات شدم که در واقع برای آلودگی هوا چه مطالعات دقیقی انجام گرفته است. همه ساله شاهد آلودگی هوای تهران هستیم ولی اقدام اساسی انجام نمی‌گیرد. حتی در حوزه توسعه حمل و نقل هم ضعیف عمل شده و باید با توجه به گزانی بنزین و افزایش مسافران مترو هم به دنبال راه‌چاره باشیم.
رئیس کمیسیون عمران، حمل‌ونقل شورای شهر تهران ادامه داد: توسعه حمل و نقل عمومی باید در اولویت باشد اکنون مترو حدود ۱۳۰۰ واگن دارد که اکثر آنها قدیمی هستند و همیشه ۲۰۰ واگن در حال تعمیر و اورهال شدن است.
دولت قول توسعه مترو داد
محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران هم درباره معضل آلودگی هوا گفت: بارها اعلام کرده‌ام که باید برای مقابله با آلودگی هوا موضوع حمل و نقل عمومی توسعه جدی یابد که سفر با مترو در این زمینه حائز اهمیت است و از ۲۰ میلیون سفر در پایتخت باید حدود ۱۵ میلیون آن از طریق مترو انجام گیرد.
وی افزود: به دلیل فرسودگی و کمبود ناوگان از دولت خواستیم به شهرداری تهران نگاه ویژه‌ای داشته باشند و آنها نیز قول بررسی دادند، چراکه بر اساس قانون هدفمندی یارانه‌ها باید بخشی از درآمدهای بنزین صرف توسعه حمل‌ونقل عمومی شود.
بلبشو در مقابله با آلودگی هوا
برخی از شورای شهری‌ها هم نظری متفاوت دارند و معتقدند که تنها شهرداری نمی‌تواند یک تنه به مقابله با معضل آلودگی هوا برود. مجید فراهانی عضو شورای شهر تهران از جمله این افراد است.
وی در توئیتی که اخیرا در فضای مجازی منتشر کرده، اعلام کرد: بیش از ۲۰ دستگاه در شهر تهران در حوزه کاهش آلودگی هوا مسؤولیت دارند و بعید می دانم هیچ کشوری اینقدر غیر منسجم و بلبشو عمل کند. مجلس دهم در لایحه مدیریت یکپارچه شهری در این حوزه فکر عاجل کند.
برج‌های بلند تهران دردسرساز شده است
عضو هیأت رئیسه شورای شهر تهران شهرسازی ما دچار مشکل است و این مسأله از قبل ایجاد شده و سبب شده که کریدور حرکت هوا در سطح شهر تهران دچار اختلال شود. به عبارتی ساختمان‌های بلند مانع از گردش هوا در پایتخت می‌شوند و کوره حرارتی با ساختمان‌های بلند ایجاد کرده‌ایم که تحقیقاتی در دانشگاه تهران نشان می‌دهد این مسئله سبب افزایش دو درصدی حرارت در پایتخت می‌شود.
توپ شهرداری در زمین محیط زیست
نژادبهرام با اشاره به اینکه آلودگی هوا یک مسأله ریشه‌ای در پایتخت است و ابعاد پیچیده‌ای دارد،گفت: قبلا اعلام شده بود باید در ترکیب بنزین تغییراتی حاصل شود چرا که این مسأله نیز در آلودگی هوا مؤثر است که اقداماتی انجام گرفت ولی کامل نبود. همچنین توسعه حمل و نقل عمومی به دلیل محدودیت منابع اجرایی نشده و تنها توانسته‌ایم از ظرفیت‌های گذشته استفاده کنیم.
وی با تأکید بر اینکه مسؤولیت هوای پاک بر عهده سازمان محیط زیست است و در قانون به این موضوع اشاره شده گفت: شهرداری یکی از دستگاه‌هایی محسوب می‌شود که می‌تواند با اجرای برنامه‌هایی در همکاری با سایر دستگاه‌ها که در شورای عالی ترافیک عضو هستند اقداماتی را جهت مقابله با آلودگی هوا انجام دهند. البته شورای شهر تنها مسؤولیت تعیین عوارض را بر عهده دارد و استانداری و نیروی انتظامی نیز عضو شورای عالی ترافیک هستند.
خودروهای شخصی مقصر ۴۰ درصد آلودگی هوای تهران
در حالی که بسیاری از کارشناسان و شورای شهری‌ها به نقش مهم شهرداری در کاهش آلودگی هوا تأکید دارند، حناچی، شهردار تهران معتقد است خودروهای شخصی مقصر ۴۰ درصد آلودگی هوای تهران است.
وی در تازه‌ترین اظهارنظرهایش در مورد آلودگی هوا گفت: ما تلاش داریم تا ساخت فیلترهای دوده بومی‌سازی و توسط شرکت‌های داخلی انجام شود زیرا این اقدام دو دستاورد به همراه می‌آورد اول اینکه باعث می‌شود قیمت فیلتر دوده کاهش یابد و میل و رغبت رانندگان خودرو به استفاده از آن بیشتر می‌شود و ثانیا به دلیل آنکه بومی شده امکان نصبش بر روی سایر خودروهای داخلی هم فراهم می‌شود.
وی افزود: در کنار این موضوع می‌دانید که ۴۰ درصد آلودگی هوای شهر تهران به خاطر استفاده از خودروهای شخصی است و امروز که بخشی از شهر تعطیل شد و حرکت برخی خودروها هم محدود شد دیدم که کیفیت هوای شهر بهتر شد.
حناچی گفت: با توجه به این موضوعات باید به سمت افزایش فعالیت ناوگان حمل و نقل عمومی قدم برداریم و در این رابطه هم شاهد آن هستید که در همین مدت اخیر همه ۷۰ واگنی که در گمرک معطل مانده بودند به قطار تبدیل شده و امروز به ناوگان حمل و نقل مترویی اضافه شده است.
وی خاطرنشان کرد: هرچند ما می دانیم که برای آنکه مترو بتواند از تمام ظرفیت خود استفاه کند و روزانه ۷.۵ میلیون نفر سفر داشته باشد نیاز به ۲ هزار واگن دارد که تامین این میزان واگن حتما مستلزم همکاری‌های همه جانبه است.
بهترین سیستم حمل و نقل هم جوابگو نیست
اما یوسف حجت مدیرعامل سازمان حمل و نقل و ترافیک تهران درباره آلودگی هوا در پایتخت گفت: زمانی که وارونگی دما رخ می‌دهد قطعا هوا آلوده می‌شود و اگر بهترین سیستم حمل و نقل را داشته باشیم باز هم چنین وضعیتی به وقوع می‌پیوندد.
وی افزود: تنها می‌توان با اجرای برخی تمهیدات آلودگی را در زمان وارونگی دما کاهش داده ولی اینکه انتظار داشته باشیم از این طریق هوا پاک شود و یا حتی سالم باشد علمی نیست.
وی با اشاره به اینکه انتظار نادرست و غیرعملی است که تهران با بیش ۱۰ میلیون نفر جمعیت در زمان وارونگی دما هوای آن آلوده نشود، گفت: با تمهیدات پیش بینی شده می‌توان به طور مثال شاخص کیفیت هوا را از ۱۵۰ به ۱۲۰ و ۱۳۰ برسانیم ولی اگر موضوع معاینه فنی و افزایش خطوط مترو طی سال‌های گذشته انجام نگرفته بود آلودگی هوا به بیش از شاخص ۲۰۰ می‌رسید و چالش‌ها در این زمینه بیش از حد انتظار بود.
حذف کارت سوخت خودروهای فرسوده گام درست مقابله با آلودگی هوا
مدیرعامل سازمان حمل و نقل و ترافیک تهران با تاکید بر اینکه باید از تردد خودروهای فرسوده جلوگیری کنیم، گفت: ارائه نشدن کارت سوخت به این خودروها اقدام مؤثری در تحقق این مسأله است.
در پاسخ به اینکه اکثر رانندگان خودروهای فرسوده از قشر ضعیف جامعه هستند و آیا برنامه‌ای باید برای ارائه تسهیلات خرید خودروی جدید به آنها ارائه شود، گفت: هرگونه اقدام جهت توسعه شخصی نادرست است و به نظرم باید داشتن خودرو را هر چه سخت‌تر کنیم چرا که برای رسیدن به هوای پاک نباید خرید خودروی شخصی سهل‌الوصول باشد.
وی با بیان اینکه جهت ارائه تسهیلات برای خرید خودروهای نو موافق نیستم، گفت: این تسهیلات از بیت‌المال تامین می‌شود و به نظرم ارائه آن نوعی بی‌عدالتی است چرا که برخی از مردم سقفی برای زندگی ندارند و یا تهیه لباس و غذا برای آنها مشکل است که به نظرم اگر قرار باشد وامی ارائه شود باید جامع‌نگر بود و تسهیلات را به کسانی که اولویت دارند باید پرداخت کنیم.
مردم تهران و سارایوو منتظر ایده‌ها
حدود ۱۰ روز است تهران به صورت مداوم گرفتار آلودگی هوا شده و مدارس طی چند روز اخیر به دلیل شدت آلودگی تعطیل شد. حناچی شهردار تهران نیمه آبان امسال در دیدار با شهردار سارایوو برای حل مشکل آلودگی هوای پایتخت بوسنی اعلام آمادگی کرد و گفت: «اگر تمایل داشته باشید مشاوران و شرکت‌های فعال در این زمینه را به سارایوو معرفی می‌کنیم» ولی حالا شهردار هم در مقابله با آلودگی در پایتخت دست به دامان شرایط جوی شده و مشکل را برگردن خودروهای آلاینده انداخته است؛ خودروهایی که رانندگان آنها به دلیل کمبود حمل و نقل عمومی گاهی ناچار به استفاده از آن هستند.