به گزارش سرویس دفاع و امنیت حلقه وصل، یک تفکر ساده در هر وضعیت جنگی وجود دارد و آن هم این است که اگر بخواهید دشمنی را هدف قرار بدهید باید به هر شکلی بتوانید آن را دیده یا به هر وسیله ای، از موقعیت آن مطلع باشید. گاهی دشمن، سرباز پیاده ای در فاصله بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ متری از شماست که با چشم غیر مسلح آن را دیده و با سلاح انفرادی همراه خود به سمت آن آتش کرده یا شاید هم از ماهواره ای در جو زمین حرف می زنیم که با رادارها یا سیستم های اپتیک بسیار نیرومند شناسایی شده و موشکی به سمت آن شلیک می شود.
در هر صورت به نوعی نیاز به موقعیت یابی و هدف گیری پیش از شلیک دارید اما در شناورها و در پهنه آبی دریا، جبر جغرافیایی و وضعیت کروی زمین باعث می شود که رادار و سیستم های اپتیک شناورها برای شناسایی و رصد اهداف دچار مشکلاتی باشند. برخی از شناورهای بزرگتر با داشتن سکوی راداری بلندتر نسبت به برخی همتایان کم ارتفاع، از برتری هایی برخوردار هستند اما این مشکل کم و بیش گریبان کلیه شناورهای نظامی دنیا را گرفته است.
اما برای حل این مشکل چه باید کرد؟
بحث هدف گیری توسط یک واحد ثانویه و انتقال اطلاعات به حامل اصلی سیستم سلاح، به شکلی از سالهای جنگ سرد خصوصا در بحث هدایت موشک های کروز برد بلند جریان داشت. اتحاد جماهیر شوروی در این میان از جمله کشورهای پیشتاز بود که طیف گسترده ای از موشک های کروز برد بلند ضد کشتی را در اختیار گرفت که در بردهای متفاوتی توسعه پیدا کرده بودند. برای به روز رسانی اطلاعات وضعیت هدف، شوروی ها روی شبکه گسترده ای از هواپیماهای گشت دریایی تا ماهواره ها را به کار می گرفتند.
اگر از علاقمندان و دنبال کنندگان مباحث راداری باشید حتما با اصطلاح OTH یا ماورء افق آشنا شده اید؛ رادارها و سامانه های هدف یابی و هدف گیری که توان کشف اهداف در فواصل بالاتر از حد معمول را فراهم می کنند. در بحث رادارهای زمین پایه در این بخش معمولا با رادارهای بسیار بزرگ و البته گران قیمتی رو به رو هستیم که وظیفه کشف و هشدار اولیه را بر عهده دارند اما در بحث رزم دریایی، ای بسا حتی یک پهپاد هم بتواند نیاز در این بخش تامین کند.
این مسئله امروز در بسیاری از نیروهای مدرن دریایی دنیا مورد بحث بوده و روش های مختلفی برای حل آن پیشنهاد شده است. جنگنده ها و هواپیماهای گشت دریایی سرنشین دار، ماهواره ها و البته پهپادها از جمله وسایلی هستند که در نقش کشف و شناسایی اهداف در محیط دریایی به کار می آیند. به عنوان مثال، در حال حاضر نیروی دریایی آمریکا از پهپاد های مختلفی برای انجام این عمل مثل سری MQ-۴C، سری MQ-۸B و حتی جنگنده های سوپر هورنت و ماهواره ها بهره می برد.
پهپاد MQ-۸B
از دیگر طرح های حال حاضر نیروی دریایی آمریکا برای هدایت آتش نیروی دریایی استفاده از جنگنده های پنهانکار سری اف ۳۵ است که با نفوذ به درون منطقه دشمن اطلاعات لازم را کسب کرده و در اختیار واحد های عملیاتی قرار دهند که البته این امر ریسک های مختلفی را به همراه دارد. اما باز هم در بسیاری از نیروهای مسلح دنیا، استفاده از پهپادهای مدرن برای هدفگیری اهداف دریایی، امری حائز اهمیت محسوب می شود.
البته این هدف گیری می تواند در شکل راداری یا اپتیکی باشد که آنچه در این میان نیاز است داشتن واحد لازم در منطقه و توانایی ارسال زنده اطلاعات به واحد اصلی است تا با استفاده از آن اقدام به هدف گیری و شلیک بکند.
پلیکان عمود پرواز به کمک نداجا می آید
طی روزهای اخیر در مراسمی که به مناسبت روز نیروی دریایی ارتش در ستاد این نیرو برگزار شده بود، از پهپاد عمود پرواز پلیکان رونمایی شد. هرچند که هفته قبل از ان، فرمانده نیروی دریایی ارتش در جریان یک گفتگوی رسانه ای به آماده شدن این پهپاد عمود پرواز اشاره کرده و گفته بود که با کمک این هواپیمای بدون سرنشین بحث هدف گیری درباره اهدافی در فاصله دورتر نیز ممکن می شود.
این پهپاد با استفاده از چهار موتور عمودپرواز و یک موتور پیشران پرقدرت توانایی نشست و برخاست عمودی از روی شناور در حال حرکت را دارد. به گزارش تسنیم، مولتی روتورها که معروف ترین شاخه آنها یعنی کوآدروتورها یا کوآدکوپترها هستند همانند بالگردها به صورت عمودی توانایی نشست و برخاست دارند و ترکیب آنها با پیکربندی هواپیما هم نیاز به باند پرواز را از میان برداشته و هم امکان بهره بردن از قابلیت های پروازی هواپیما را در فاز پیمایشی یا کروز از مراحل پرواز ایجاد می کند. این راهکار منتخب نیروی دریایی ارتش برای رسیدن به یک پهپاد شناسایی از نوع هیبریدی (ترکیبی) قابل به کارگیری بدون دردسرهای سازوکارهای مکانیکی و نیوماتیکی و ... روی عرشه شناورهای این نیرو بوده است.
پهپاد عمود پرواز نداجا در حال عملیات از روی شناور
طبق تصاویر و اطلاعات منتشر شده، این پرنده در ابتدا با استفاده از چهار موتور همزمان‌شده خود که به‌صورت عمود پرواز است از شناور جدا و پس از آن با استفاده از الگوی خودکار طراحی‌شده در سامانه پرواز خودکار، طی فرآیند محاسبه‌شده بدون برهم خوردن تعادل و سقوط ناگهانی پرنده وارد فاز کروز یا حرکت افقی می‌شود. این فرآیند به‌هنگام برگشت پرواز از مأموریت شناسایی خود و نشستن به‌روی کشتی بالعکس اجرا می‌شود.
پهپاد پلیکان
در حال حاضر درباره مشخصات پروازی یا توانایی های دقیق این پهپاد اطلاعات و عدد مشخصی در دسترس نیست اما نگاهی به ظاهر پلیکان نشان می دهد که شاید برای طراحی و ساخت آن به نوعی از پهپاد مهاجر ۲ الگو گرفته شده باشد. در این صورت منطقی خواهد بود اگر حدود برد پروازی حدود ۱۰۰ کیلومتر و ارتفاع پروازی بین ۳ تا ۵ کیلومتر را برای آن در نظر بگیریم. اتفاقا پلیکان ها نیز جزو پرندگان غول پیکر دنیای طبیعت محسوب می‌شوند که در بعضی از آن ها، طول بال به ۳ متر می رسد و دارای ارتفاع پروازی بلندی هستند که بعضا به ۱۰ هزار پا نیز می رسد یعنی حدود ۳ کیلومتر.
یکی دیگر از وجوه تمایز این پهپاد شناوری، مقاومت آن در برابر نفوذپذیری به‌هنگام فرود بر سطح آب است که به این پرونده این امکان را می‌دهد تا در شرایط اضطراری بدون آسیب روی آب فرود آمده و بازیافت شود.
عملکرد بی‌بدیل این سامانه بدون سرنشین در انجام عملیات خودکار و در شرایط نامتعارفی که پرنده‌های باسرنشین قادر به انجام مأموریت نباشند و همچنین عدم نیاز آن به تأسیسات و زیرساخت‌های گسترده و پرهزینه جهت بهره‌برداری، نیروی دریایی ارتش را بر آن داشته تا از این پرنده در راستای انجام مأموریت‌های محوله خود در یگان‌های شناور و آب‌های دوردست تحت کنترل عملیاتی خود استفاده کند.
پهپادهای کوچک با سرعت های نچندان بالا در سالهای اخیر بارها و بارها نشان دادند که می توانند در شبکه های راداری و پدافندی نفوذ کرده، تصاویر لازم را تهیه کنند و یا حتی به انجام حمله بپردازند. مشخصا چند لحظه دیدن هدف و البته ارسال اطلاعات آن به یگان مادر، برای پلیکان ایرانی کفایت می کند تا ماموریت خود را به انجام رسانده و علاوه بر افزایش برد سیستم های موشکی، در بحث آتش بارهای توپخانه دریایی نیز دقت گلوله های ناوهای نداجا را کاملا بهبود بخشد.
ساختار پرواز و فرود این پهپاد جدید نیروهای مسلح کشورمان به گونه ای است که می تواند از اکثر شناورهای دارای موشک نیروی دریایی ارتش به پرواز درآمده و در محدوده ۱۰۰ کیلومتری ممکن، به اجرای عملیات شناسایی و کمک به شلیک موشک بپردازد که همین امر، کمک می کند با چنین ابتکاری، دست قوی و مقتدر موشکی نداجا، بلندتر و دقیق تر از قبل باشد.