«عفریته و افلاطون»؛ نقدی بر آثار شاعران معاصر

به گزارش حلقه وصل، کتاب «عفریته و افلاطون»، یک مجموعه نقد ادبی و یادداشت‌‌های شعر است که از جمله نقد و تحلیل آثار علی معلم دامغانی، مرحوم قیصر امین‌پور، مرحوم ابوالفضل سپهر، مرحوم محمدرضا آقاسی، استاد یوسف‌علی میرشکاک و... را شامل می‌شود. عناوین یادداشت‌‏های این کتاب عبارتند: مقدمه، جادوی شعر و ایجاز قرآن (قرآن و ادبیات فارسی)، شعر چیست؟ معلم کیست؟ (درباره استاد علی معلم)، عفریته و افلاطون (شرحی بر مثنوی «تبارنامه انسان» اثر استاد علی معلم)، سکه ملک سرمدی (شعر دفاع مقدس)، یک شاعر معمولی! یا اینجا وسط گود است (درباره مرحوم ابوالفضل سپهر)، طریقت شعر و کفش‌های سیندرلا (ملاحظاتی در باب ساختار شناسی شعر کلاسیک فارسی)، غزل ظرف است و تغزل مظروف آن (غزل و شعر فارسی)، شعر نوعی ساکت بودن است (ملاحظاتی در باب قالب غزل)، رها شدن از آزادی (با نگاهی به شعرهای احمد عزیزی)، فلسفه در محاق (درنگی در اندیشه احمد عزیزی)، روزمرگی و شعر معاصر ایران (شعر، مرگ آگاهی و مدرنیسم)، قهر کرد و رفت (به یاد مرحوم آقاسی)، اعجاز در ایجازهای بیدل (شرح یک بیت از بیدل دهلوی)، هدهد شاعران عرب (درباره محمود درویش)، با کفش هایی از آتش (درباره مرحوم قیصر امین پور)، من سیمرغ را دیدم! (معرفی قصه های سهروردی) و هر آدمی «شاهدی» دارد (جریان شناسی شعر انقلاب).

نعمت الله سعیدی، شاعر و نویسنده درباره این کتاب، گفت: شعر در کشور ما یک پیشینه بسیار غنی و ریشه‌داری دارد؛ بعد از دوران مشروطه متأسفانه بین شعر و ادبیات معاصر فارسی، و آن گنجینه غنی سابق به تدریج فاصله افتاد. یک مثال آشنا برای اساتید ادبیات همان تقسیم‌بندی‌هایی همانند ناتورالیسم، سمبولیسم، رمانتیزم، رئالیسم، و غیره است که در شعر فارسی معاصر چندان پاسخگو نیست. اما ما با مکاتبی چون سبک عراقی، سبک خراسانی، سبک هندی یا اصفهانی، سبک وقوع و غیره بیشتر آشنا هستیم. این منتقد ادبی ادامه داد: البته قطعاً شعر و ادبیات معاصر را نمی‌توان به طور کل با توجه به مکاتب قبلی و کلاسیک فارسی و یا مکاتب جدید بررسی کرد. این سخن بدین معناست که همان روند تغییر مکاتب ادبی آشنای فارسی قاعدتاً تداوم داشته است. اما نقد ادبی معاصر از آنها به گونه‌ای جا مانده است. قطعاً در طول سال های اخیر بده بستان‌های فراوانی بین ادبیات فارسی و ادبیات جهان اتفاق افتاده است به همین منظور در کتاب مذکور تلاش شده است، در واقع شعر از همان جایگاه اصیل و متعالی خود در بین ما مردم شرقی و به ویژه ایرانی دیده شود و صرفاً از یک نوع نگاه تفننی و سرگرم کننده (که در فرهنگ غربی وجود دارد) به همان جایگاه جدی خود بازگردد. چراکه ما در فرهنگ ایرانی، به جای فلاسفه بزرگ معمولاً شاعران بزرگ داشته‌ایم. یعنی در برابر فلوطین، دکارت، کانت، بیکن و غیره بزرگانی چون سنایی، مولوی، حافظ، سعدی، بیدل و غیره داشته‌ایم. سعیدی افزود: این سخن بدین معناست که فرهنگ و جهان‌بینی ما شرقی‌ها و ایرانی‌ها را در آینه آثار شاعران بزرگ بهتر می‌توان دریافت اگر چه حکمت و فلسفه نیز در جایگاه متعالی خود قرار دارد.

نعمت‌الله سعیدی متولد 1345 در اسدآباد همدان است که تاکنون نزدیک به صدها مقاله و یادداشت در حوزه‌های ادبی، هنری، طنز دینی، فلسفه، مبانی نظری هنر و معماری اسلامی در روزنامه‌های مختلف منتشر کرده است. دفتر نشر معارف از این نویسنده، کتاب «دین در دام درام» (مجموعه یادداشتهای سینمایی) را در دست تدوین و چاپ دارد. دفتر نشر معارف با همکاری دفتر مطالعات جبهه فرهنگی تاکنون کتابهای «شهید علم» (1. شهید شهریاری، 2. شهید رضایی نژاد)، «شهید فرهنگ»، «راز رسانه: گفتارها و گفتگوهای نادر طالب زاده»، و کتابهای درباره فتنه 88 مانند «تقلب سبز»، «نگاه از بیرون 1و 2»، «اعتراف سبز»، «فتنه 88 به روایت وبلاگهای ارزشی» را منتشر کرده است.

چاپ اول کتاب «عفریته و افلاطون» به کوشش امید باقری در 260 صفحه، قطع رقعی، دور نگ، تیراژ 2000 نسخه و قیمت 10هزار تومان از سوی دفتر نشر معارف عرضه شده است.