انگلیسی ها و قالبی به نام «مینی سریال»

حلقه وصل: سریال 7 قسمتی «گیله وا» به نویسندگی و کارگردانی اردلان عاشوری از شبکه سوم سیما پخش شد. اگرچه این سریال هم مانند بسیاری از محصولات نمایشی سینما و تلویزیون دارای ایراداتی محتوایی و تکنیکی بود و بدون شک پرداخت بهتر و انتخاب زاویه دید مناسبتری در ماجرای قیام جنگل میتوانست معرفی بهتری از شخصیت میرزاکوچک خان به نسل جوان و نوجوانی باشد که حوصله تورق کتب تاریخی را ندارند، اما جدی گرفتن قالب مینی سریال برای پرداختن به یک موضوع تاریخی در کشاکش رویدادهای سیاسی، اتفاق مثبتی است که باید بیشتر از این جدی گرفته شود و سریال های متعددی در قالب مینی سریال های 6 یا 7 قمستی تولید شود.

ضرورت مینی سریال از آن جهت است که ساخت سریال هایی با موضوع وقایع تاریخی معاصر و همچنین شخصیت های سیاسی و اجتماعی، برای بیان بسیاری از مسائل و مفاهیم به نسلی که از نزدیک شاهد این رویدادها نبوده و برای آشنایی با این شخصیتها و فعالیت هایشان زمانی برای مطالعه صرف نمیکند، بسیار ضروری است. در سال های اخیر چاپ کتاب خاطرات بسیاری از شخصیت های سیاسی معاصر با فروش چشمگیر و چاپ های متعدد روبرو شده که خود گواه علاقه جامعه به واکاوی زندگی و فعالیت های این افراد است. به عنوان یک نمونه، کتاب خاطرات عزت شاهی، در حال حاضر به چاپ بیست و دوم رسیده است.

در دهه های گذشته، ساخت این دست سریال ها بر اساس زندگی شخصیت های سیاسی نه تنها جدی گرفته نشده بود بلکه باعث شده بود بسیاری از نویسنده ها و کارگردان های جوان فرصت پرداخت به چنین موضوعاتی را پیدا نکنند. اتفاقی که باعث شده بسیاری از سریال های تلویزیونی مربوط به رویدادهای اجتماعی و روزمره باشد. می توان دلایل اصلی این اتفاق را موارد زیر دانست:

۱- هزینه تولید زیاد: ساخت سریال های تاریخی بیشترین هزینه تولید را دربردارد. هزینه بازسازی بسیاری از صحنه ها، طراحی دقیق لباس مردم آن زمان، خودروها و... خود گواه این امر است اما نمیتوان گفت سریال های تاریخی اگر دارای متنی جذاب و دراماتیک باشند، کمتر از سریال های دیگر با استقبال مواجه میشوند.

۲- اصرار بر استفاده از بازیگران خاص: میتوان گفت یکی از اشتباهات مدیران رسانه ای، الزام آنها به استفاده از چهره های محدود برای ایفای نقش چهره های تاریخی انقلاب در این آثار بوده است. اشتباهی که منجر به تکرار حضور برخی بازیگران در این آثار و طبیعتا یکنواختی آن میشد. در تولید یک اثر تاریخی یا سیاسی معاصر، مهمترین مسئله، تطبیق دغدغه نویسنده و کارگردان اثر با محتوای آن است.

۳- مخالفت اشخاص حقیقی: برای جذب مخاطب و دراماتیک کردن زندگی یک شخصیت مهم سیاسی یا تاریخی، رویدادهایی به زندگی این فرد اضافه میشود که با زندگی شخصی و اعتقادات او همخوانی نداشته و یا از جانب اطرافیان، خانواده و حتی بعضی گروه های سیاسی با مخالفت روبه رو میشود. بدون شک اصالت حوادث تاریخی و شخصیت ها، برای بسیاری از مخاطبین ضروری است اما معمولا دخالت افراد مرتبط و حتی تامرتبط در جزپیات فیلم نامه و ساخت و حواشی که در پیش و پس آن شکل میگیرد به دشواری ساخت اثر می افزاید.

۴- تاکید مدیران و عدم خلاقیت فیلم نامه نویسان در روایت مستقیم چهره مورد نظر به عنوان قهرمان از دیگر مشکلاتی است که ساخت اثر را بامشکل مواجه می کند. مدیران دوست دارند بگویند فیلم سینمایی یا سریال فلان شخصیت را با تاکید بر اسم او می سازیم و همین موجب عدم استفاده از زوایه جدید و خلاقانه در فیلمنامه می شود. مثلا کمتر شاهدیم اطرافیان یا افراد دور از آن چهره به عنوان شخصیت اصلی در محوریت روایت قرار گیرند و آن شهید از دریچه آنها روایت شود تا به این وسیله از حساسیت ها هم کاسته شود.

با توجه به موارد ذکر شده به نظر میرسد بهترین راه حل برای پرداخت به این موضوعات در رسانه ملی، توجه مدیران فرهنگی به ساخت مینی سریال است. ساخت مینی سریال ها که عموما در کمتر از 10 قسمت ساخته و پخش می شوند از دهه 60 میلادی جدی شده است. بیشترین تولید کننده مینی سریال ها در حال حاضر شبکه های تلویزیونی امریکا و انگلیس هستند.
به همین بهانه بد نیست چند مینی سریال موفق شبکه های تلویزیونی و موضوع های آن را باهم مرور کنیم.

جان آدامز:
یک مینی‌سریال آمریکایی محصول شبکه HBO است که در سال ۲۰۰۸ در ۷ قسمت تولید شد. این مینی سریال بازگو کننده زندگی سیاسی جان آدامز دومین رئیس جمهور ایالات متحده و نقش وی در بنیان آن کشور است.

نسل کشی:
این سریال 7 قسمتی درباره تجربیات یک گزارشگر در اولین گردان اکتشافی نیروی دریایی ایالات متحده در حمله ۲۰۰۳ عراق ساخته شده است.

هولوکاست:
سریال 4 قمستی هولوکاست به زندگی یک خانواده یهودی میپرداخت و از شبکه ان بی سی پخش میشد.

11/22/63
این سریال 8 قسمتی درباره یک معلم انگلیسی زبان است که در زمان سفر می کند و به سال ۱۹۶۰ بازگردد تا جلوی ترور جان اف کندی را بگیرد تا بتواند سرنوشت جهان را عوض کند. نام این سریال نیز از تاریخ ترور جان اف کندی گرفته شده است.

با توجه به وضعیت مالی فعلی نهادهای سازنده چنین آثاری از جمله صداوسیما تولید مینی سریال ها که هزینه و زمان اندکی را صرف میکنند و نیازی به پرداخت بیوگرافیک شخصیت های اصلی ندارند بیش از پیش راهگشا به نظر می رسد.

جدی گرفتن مینی سریال های تلویزیونی 3 یا 4 قسمتی علاوه بر جذب مخاطب در تلویزیون میتواند ظرفیت مناسبی برای معرفی شخصیت های مهم تاریخ معاصر در بستر رویدادهای سیاسی و عاملی انگیزشی برای کارگردانان جوان نسبت به ساخت این آثار باشد.