به گزارش حلقه وصل، آذرماه سال 93 قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا(ص) برای نخستین مرتبه از اعلام اخطار به یک فروند هواپیمای جاسوسی U-2 آمریکایی خبر داد. دو سال بعد، در سوم مهرماه سال 95 نیز فرمانده وقت قرارگاه پدافند هوایی خبر کشف و اعلام اخطار به هواپیمای U-2 آمریکایی را اعلام کرد.
اما ماجرای کشف و اعلام اخطار ایران به هواپیمای U-2 آمریکایی به همین جا ختم نمی‌شود و در سال 96 نیز یک بار دیگر این هواپیما در تور شبکه پدافندی ایران می‌افتد و امیر اسماعیلی روند کشف اعلام اخطار به این هواپیما را این‌گونه بیان می‌کند:
"قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء از 10 دقیقه پیش از اخطار و زمانی که این هواپیما از پایگاه خود پرواز کرد، آن را رصد می‌کرد و زمانی که متوجه شد این هواپیما تمایل به جاسوسی دارد به خلبان آن تذکر داد. کل این عملیات (اعلام اخطار) 30 ثانیه طول کشید و ساعت 9:30 صبح روز نخست فروردین 96 و چهار ساعت مانده به سال تحویل اتفاق افتاد."
هواپیمای U-2s آخرین نسخه از این هواپیما است که هم‌اکنون عملیاتی است
از همان زمان این موضوع مطرح بود که؛ ایران چگونه توانسته است این هواپیما را از زمان برخاستن از باند پایگاهش رصد کند و پیش از رسیدن آن به مرزهای کشورمان به آن اخطار دهد؟
هواپیمای U2 یک هواپیمای شناسایی پیشرفته و دوربرد، ساخت شرکت لاکهید مارتین آمریکا است و حدود 50 سال است که در نیروی هوایی آمریکا به‌کار گرفته می‌شود.
اگرچه این هواپیمای جاسوسی رادارگریز نیست ولی سقف پروازی بالا و قابلیت پرواز در ارتفاع 21کیلومتری آن موجب شده تا کشف آن توسط رادارها قدری مشکل باشد. همچنین این هواپیما قابلیت 12 ساعت مداومت پروازی دارد.
البته تاکنون 3 فروند از این نوع هواپیما توسط کشورهای کوبا (27 اکتبر 1962)، چین (10 ژانویه سال 1965) و شوروی سابق (اول می 1960) شناسایی و سرنگون شده‌اند.
جالب است که هر 3 کشور نیز، با استفاده از موشکهای S-75 یا همان موشکهای سام2 که یک موشک ارتفاع بالای پدافندی و ساخت شوروی است، این هواپیما را منهدم کردند.
در سال‌های اخیر ارتش ایالات متحده پهپاد پیشرفته RQ-4 گلوبال هاوک را برای جایگزینی این هواپیما طراحی و تولید کرد اما گلوبال هاوک نتوانست به جایگزین مناسبی برای U-2 بدل شود، ضمن آنکه پهپاد MQ-4C ترایرتون که نمونه دریایی پهپاد گلوبال هاوک است نیز در تاریخ 30 خرداد 98 از زمان برخاست از پایگاه الظفره امارات توسط پدافند ایران رصد شده و با شلیک سامانه موشکی سوم خرداد در نزدیکی تنگه هرمز منهدم شد.
مهرماه امسال سردار تقی‌زاده جانشین وزیر دفاع در دومین همایش مصون‌سازی زیرساخت‌ها از توقف پرواز هواپیماهای جاسوسی U-2 آمریکایی بر فراز آسمان منطقه خبر داد و گفت که پس از رونمایی ایران از سامانه پدافندی باور373 هواپیماهای U-2 آمریکایی که از قبرس پرواز می‌کردند و هفته‌ای دو مرتبه بر فراز آسمان منطقه گشتزنی می‌کردند، پروازهای خود را متوقف کردند.
پایگاهی که U-2های آمریکایی از آن برای پرواز بر فراز آسمان منطقه استفاده می‌کردند پایگاه هوایی "آکورتیری" واقع در جنوب قبرس و متعلق به نیروی هوایی انگلستان است.
نمایی از پایگاه هوایی آکورتیری نیروی هوایی انگلیس در جنوب قبرس در تصویر دو فروند هواپیمای C-130 و دو فروند بالگرد CH-47 شینوک دیده می‌شوند
U-2های آمریکایی از سال‌ها پیش در این پایگاه مستقر بوده و درجریان حمله آمریکا به عراق و افغانستان هم از این پایگاه برای اجرای مأموریت استفاده می‌کردند. فاصله این پایگاه از مرزهای غربی ایران در حدود 1200 کیلومتر و از مرزهای جنوبی ایران در حدود 2000 کیلومتر است، لذا برای رصد و شناسایی پروازهای این پایگاه نیاز به رادارهای برد بلند ماوراءافقنگر است.
فاصله پایگاه هوایی آکورتیری از مرزهای غربی ایران
فاصله پایگاه هوایی آکورتیری از مرزهای جنوبی ایران جایی که یک رادار برد بلند کیهان مستقر شده است
در فاصله سال‌های 93 قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا از یک رادار ماوراءافقنگر سپهر با برد بیش از 2500 تا 3000 کیلومتر رونمایی کرد که با توجه به فاصله قبرس تا ایران احتمالاً این رادار توانسته هواپیمای U-2 آمریکایی را از زمان برخاستن از پایگاهش در قبرس کشف کند.
رادارهای ماوراء افق با تاباندن پرتو راداری فرکانس خاص، به‌سمت جو امکان رصد زمین و آسمان منطقه مورد نظر را بسیار فراتر از میزان قابل پوشش با رادارهای معمولی دارد.
در واقع رادارهای معمولی مستقر در ارتفاع سطح دریا، به‌دلیل انحنای کره زمین، امکان مشاهده اهداف در برد بیش از 30کیلومتری در سطح زمین (ارتفاع پایین) را ندارند و به همین دلیل یا باید روی یک برجک و یا در ارتفاعات نصب شوند اما رادارهای ماوراء افق به‌واسطه استفاده از قابلیت بازتاب امواج با باند فرکانسی خاص از جو زمین، می‌توانند هم اهداف هوایی و هم اهداف زمینی را تا فواصل بسیار زیادی کشف و به‌عنوان اولین حلقه از هشدار زودهنگام در شبکه پدافند هوایی عمل کنند.
نحوه عملکرد رادارهای ماوراء افق
آبان ماه سال 1393 رادار کیهانی «سپهر» با برد بیش از 2500 کیلومتر با موفقیت تست شد. این رادار که تا کنون تصویری از آن منتشر نشده یک رادار برد بلند است که اهداف رادارگریز با سطح مقطع بسیار پایین را کشف می‌کند و قابلیت شناسایی تمامی اهداف در ارتفاع پست، ارتفاع متوسط و ارتفاع بالا را دارد و اهداف ریز پرنده، موشکهای بالستیک و نیمه‌بالستیک و نیز موشکهای کروز به‌راحتی توسط این رادار کشف و شناسایی می‌شوند.
در بهمن ماه سال 93 هم امیر اسماعیلی از پیشرفت 40درصدی استقرار رادار سپهر در مناطق مختلف کشور خبر داده بود که قاعدتاً تا الآن باید درصد زیادی از این استقرار عملیاتی شده باشد.
با ارتقای توان راداری و پدافندی ایران، نیروهای مسلح کشورمان قادر به دفاع عمقی از آسمان کشور و رصد پرنده‌های بیگانه پیش از رسیدن به مرزهای هوایی ایران هستند.