به گزارش حلقه وصل، رهبر معظم انقلاب- ۲۶ شهریور ۹۸- فرمودند:«چنانچه آمریکا حرف خود را پس گرفت و توبه کرد و به معاهده هسته‌ای(برجام) که آن را نقض کرده است، بازگشت، آن‌وقت در جمع کشورهای عضو معاهده که شرکت و با ایران صحبت می‌کنند، آمریکا هم می‌تواند شرکت کند، اما در غیراین‌صورت هیچ مذاکره‌ای در هیچ سطحی بین مسئولان جمهوری اسلامی و آمریکایی‌ها اتفاق نخواهد افتاد، نه در نیویورک و نه غیر آن».
پس از انتشار بیانات مذکور، حامیان برجام مدعی شدند که این بیانات مصداق تایید برجام از سوی رهبر معظم انقلاب است!
در همین رابطه، یک خبرگزاری دولتی در گزارشی نوشت:«بیانات رهبری تائید مجدد برجام از سوی ایشان است. بارها شخصیت‌ها و مراکزی در ایران از جمله رسانه ملی تلاش کرده‌اند که اینگونه وانمود کنند که برجام حاصل عملکرد دولت بدون توجه به‌نظر رهبری بوده و رهبر انقلاب آن را تایید نکرده است. این در حالی است که در سخنان اخیر ایشان نشان از تایید مجدد برجام وجود دارد. چنانچه برجام مورد تایید معظم‌له نبود، دلیلی وجود نداشت که خواهان بازگشت آمریکا به آن باشند. رهبر انقلاب برخلاف نظر تندروهای داخلی نه تنها توصیه‌ای به خروج ایران از برجام نمی‌کنند، بلکه با اصل دانستن برجام، بازگشت آمریکا به آن را شرط مذاکره با آن کشور و آن هم در قالب برجام قرار می‌دهند.».
حال یک سؤال در ذهن ایجاد می‌شود و آن اینکه، آیا رهبر انقلاب برجام را تایید کردند؟!
برای پاسخ به این سؤال، به سال ۹۴ برمی‌گردیم. مقطعی که حامیان برجام با عملیات روانی سنگین، اینگونه القاء کرده بودند که به واسطه برجام فتح‌الفتوحی بزرگ در کشور رخ داده و در مدت زمان بسیار کوتاه تمام مشکلات کشور به تاریخ خواهد پیوست.
۹ شرط رهبر معظم انقلاب- مهر ۹۴- (۳ ماه پس از امضای برجام) در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور که به «شروط ۹ گانه» مشهور شد، تأکید کردند:«محصول مذاکرات که در قالب برجام شکل گرفته است، دچار نقاط ابهام و ضعف‌های ساختاری و موارد متعدّدی است که در صورت فقدان مراقبت دقیق و لحظه‌به‌لحظه، می‌تواند به خسارتهای بزرگی برای حال و آینده کشور منتهی شود».
در بخش دیگری از نامه مذکور تأکید شد:«جنابعالی با سابقه چند دهه حضور در متن مسائل جمهوری اسلامی، طبعاً دانسته‌اید که دولت ایالات متحده آمریکا، در قضیّه هسته‌ای و نه در هیچ مسئله دیگری، در برابر ایران رویکردی جزخصومت و اخلال در پیش نگرفته است و در آینده هم بعید است جز این روش عمل کند... لیکن گشایش اقتصادی و بهبود معیشت و رفع معضلات کنونی جز با جدّی گرفتن و پیگیری همه‌جانبه اقتصاد مقاومتی میسّر نخواهد شد».
مقام معظم رهبری در نامه مذکور به‌صورت مشروط با برجام موافقت کرده و ۹ شرط اساسی را قید نمودند. شروط بسیار مهمی که متأسفانه دولت در اجرای آن دچار قصور و تقصیرهای فراوان شد.
منوط نشدن لغو تحریم‌ها به اجرای تعهدات ایران، عدم پذیرش محدودیت‌های بلندمدت، ادامه کار تحقیق و توسعه و ساخت و ساز در زمان محدودیت، مخالفت با موکول کردن هر اقدامی به گزارش آژانس، مخالفت با بازرسی‌های غیرمتعارف و مخالفت با زمان‌های ۱۵ و ۲۵ ساله برای اتمام برخی موضوعات، از جمله شروط رهبری در برجام بوده است.
عبور از خطوط قرمزمتأسفانه تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به ریاست ظریف نتوانست خطوط قرمز تعیین شده در مذاکرات را رعایت کند.
رهبر معظم انقلاب- اول فروردین ۹۵- در اجتماع پرشور زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی(ع) فرمودند:«وزیر محترم امور خارجه (آقای ظریف) به من گفت: «ما نتوانستیم برخی خطوط قرمز را حفظ کنیم»».
«علی‌اکبر ولایتی» عضو هیئت نظارت بر برجام- تیر ۹۵- گفت:«به برخی شروط ۹ گانه ابلاغ شده از جانب رهبر معظم انقلاب درخصوص اجرای تعهدات کشورمان در چارچوب برجام عمل نشد».
همچنین رهبر معظم انقلاب- تیرماه ۹۴- در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام فرمودند:«هر آنچه رهبری در جلسات عمومی می‌گوید عیناً همان مسائلی است که در جلسات خصوصی به رئیس‌جمهور و دیگر مسئولان ذی‌ربط می‌گوید، بنابراین، این خط تبلیغی غیرصحیح که از برخی خطوط قرمز رسمی در جلسات خصوصی صرف‌نظر شده است، خلاف واقع و دروغ است».
دولت موظف بود تا ۲۸ شرط ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب، شورای عالی امنیت ملی و مجلس شورای اسلامی را در اجرای برجام رعایت کند. اما در اجرای این شروط دچار قصور و تقصیرهای فراوان شد و خسارت محض برجام نیز به همین دلیل رخ داد.
قصور و تقصیر در اقدام متقابلدر بخشی از نامه رهبر معظم انقلاب خطاب به رئیس‌جمهور- مهر ۹۴- تأکید شد:«در سراسر دوره هشت‌ساله، وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای (از جمله بهانه‌های تکراری و خودساخته تروریسم و حقوق بشر) توسّط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات، نقض برجام محسوب خواهد شد و دولت موظّف است طبق بند ۳ مصوّبه مجلس، اقدام‌های لازم را انجام دهد و فعّالیّت‌های برجام را متوقّف کند».
در بند ۳ «قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» مصوب مهرماه ۹۴ مجلس شورای اسلامی آمده است: «دولت موظف است هرگونه «عدم‌پایبندی» طرف مقابل در زمینه لغو مؤثر تحریم‌ها یا بازگرداندن تحریم‌های لغوشده و یا «وضع تحریم تحت هر عنوان دیگر» را به‌دقت رصد کند و اقدامات متقابل در جهت احقاق حقوق ملت ایران انجام دهد و همکاری داوطلبانه را متوقف نماید و توسعه سریع برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران را سامان دهد به‌طوری‌که ظرف مدت دو سال ظرفیت غنی‌سازی کشور به یکصد و نود هزار سو افزایش یابد».
با اینکه در شروط ۲۸ گانه بر اقدام متقابل به عهدشکنی طرف مقابل تأکید شده بود، اما دولت آقای روحانی در اقدامی تأمل‌برانگیز از اجرای این اقدام بسیار مهم و تأثیرگذار امتناع کرد.
تنها در یک نمونه، پس از عهدشکنی‌های مستمر آمریکا در برجام، عراقچی در اظهارنظری تأمل‌برانگیز گفته بود «هنوز با نقض فاحش برجام فاصله داریم»!
امضای هر توافق بهتر از عدم توافق!رهبر معظم انقلاب- بهمن ۹۳- در دیدار فرماندهان نیروی هوایی ارتش فرمودند: «من همین جا این را بگویم: اولاً بنده با توافقی که بتواند انجام بگیرد موافقم؛ البته توافق بد نه. آمریکایی‌ها مکرر تکرار می‌کنند و می‌گویند «ما معتقدیم که توافق نکردن، بهتر از توافق بد کردن است»؛ بله، ما هم همین عقیده را داریم؛ ما هم معتقدیم که توافق نکردن، بهتر است از توافق بد، توافقی که به‌ضرر منافع ملی است، توافقی که موجب تحقیر ملت بزرگ و باعظمت ایران است».
اما نکته قابل توجه اینجاست که مذاکرات هسته‌ای در دولت روحانی از زمانی منحرف شد که برخی تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان، به نفس مذاکره و توافق موضوعیت بخشیدند و به‌جای اصالت دستاورد، اصالت مذاکره و توافق را برگزیدند و چون در رویکردی اشتباه و خسارت‌آفرین، هر توافقی را بهتر از عدم توافق می‌دانستند، برجام اینگونه کج و معوج چیده شد.
در همین رابطه، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در مصاحبه با رادیو «ان‌پی‌آر» آمریکا در اظهارنظری عجیب گفت:«رسیدن به هر نوع توافقی، بهتر از عدم توافق است»!
عجله در اجرای توافق!رهبر معظم انقلاب- ۷ آذر ۹۵- در دیدار فرماندهان و مسئولان نیروی دریایی ارتش فرمودند: «مشکلات فعلی در توافق هسته‌ای، به‌خاطر عجله در زودتر به سرانجام رسیدن توافق است... وقتی عجله داریم که کار را زودتر تمام کنیم و به جایی برسانیم، از جزئیات غفلت می‌کنیم و گاهی غفلت از یک امر جزئی، موجب ایجاد رخنه و نقطه سلبی در آن کار می‌شود، بنابراین باید مراقب بود که کارها متین، محکم و با شتاب مناسب انجام شود».
متأسفانه دولت روحانی در سال ۹۴ در اقدامی که تعجب رسانه‌های غربی را نیز در پی داشت، در مدت ۲ ماه تمام تعهدات خود را آن هم به‌صورت پیش‌دستانه! انجام داد. این در حالی بود که طرف مقابل به عهدشکنی و به عبارتی به «قاتل زنجیره‌ای توافقات بین‌المللی» مشهور بود.
لغو یک باره تحریمهارهبر معظم انقلاب، صراحتاً فایده و خاصیت برجام را تنها و تنها لغو تحریم‌ها دانسته و بر این موضوع تأکید کرده بودند. ایشان - ۲۰ فروردین ۹۴- فرمودند:«در این جزئیات مذاکرات- که خیلی هم این چند ماه آینده مهم است- اتفاقی که باید بیفتد این است که تحریم‌ها به‌طور کامل و یکجا بایستی لغو بشود. اینکه یکی از آنها می‌گوید تحریم‌ها شش ماه دیگر لغو می‌شود، یکی می‌گوید نه ممکن است یک سال هم طول بکشد، یکی دیگر می‌گوید ممکن است از یک سال هم بیشتر بشود، اینها بازی‌های متعارف معمول اینها است؛ اینها هیچ قابل اعتناء و قابل قبول نیست؛ تحریم‌ها بایستی- اگر چنانچه حالا خدای متعال مقدر فرموده بود و توانستند به یک توافقی برسند- در همان روز توافق به‌طور کامل لغو بشود؛ این باید اتفاق بیفتد. اگر قرار باشد که لغو تحریم‌ها باز متوقف بشود بر یک فرایند دیگری، پس چرا ما اصلاً مذاکره کردیم؟ اصلاً مذاکره و نشستن پشت میز مذاکره و بحث کردن و بگومگو کردن برای چه بود؟ برای همین بود که تحریم‌ها برداشته بشود؛ این را باز بخواهند متوقف کنند به یک چیز دیگری، اصلاً قابل قبول نیست».
علی‌رغم اینکه روحانی- تیر ۹۴- به‌هنگام اعلام توافق، صراحتاً اعلام کرد که:«در روز اجرای توافق، همه تحریم‌های اقتصادی و مالی و بانکی و حتی موشکی و تسلیحاتی بالمرّه (یکجا) لغو خواهد شد و نه تعلیق»، اما بعد از دستاورد تقریباً هیچ برجام، دولتمردان بعدها این مسئله بدیهی را انکار کردند. برای نمونه محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه (شهریور ۹۵) گفت:«هدف اصلی مذاکرات لغو تحریم‌ها نبود»!؛ ظریف همچنین- دی ۹۷- در اظهارنظری عجیب گفت:«هدف از برجام اصلا اقتصادی نبود»!
اعتماد به آمریکارهبر معظم انقلاب در سال‌های اخیر بارها بر عدم اعتماد به آمریکا تأکید کردند اما متأسفانه دولتمردان از یکسو امضای وزیر خارجه آمریکا را تضمین! نامیده و از سوی دیگر رئیس‌جمهور این کشور را نیز فردی مودب! و باهوش! نامیدند.
روحانی در مهرماه ۹۵، پس از بازگشت از سفر به نیویورک، درجمع خبرنگاران در اظهارنظری تأمل‌برانگیز گفت:«آمریکا قول داده است به تعهدات خود عمل کند»!
اعتماد دولتمردان به آمریکا موجب شد تا ۶ اصل مهم در توافقات بین‌المللی از جانب دولت مورد غفلت قرار بگیرد.
تعامل متوازن و هوشمندانه و مبتنی بر رویکرد «عزت، حکمت و مصلحت» دارای ۶ ویژگی می‌باشد که عبارت است از گرفتن تضمین از طرف مقابل، پیش‌بینی خسارت در صورت عدم پایبندی به تعهدات، پیش‌بینی مکانیسم معتبر شکایت، توازن تعهدات طرفین، همزمانی اجرای تعهدات و امکان برگشت‌پذیری سریع تعهدات در صورت بدعهدی طرفین. اما متأسفانه این ۶ ویژگی مهم و اساسی در برجام رعایت نشد.
تحریف نکنیدرهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانات ابتدای سال ۹۵ در حرم مطهر رضوی(ع) وضعیت برجام و ایران و آمریکا را اینگونه توصیف کردند: «در همین توافقی هم که ما با آمریکایی‌ها در قضیه پنج بعلاوه یک و مسئله هسته‌ای کردیم، آمریکایی‌ها به آنچه وعده داده بودند عمل نکردند و کاری را که باید می‌کردند انجام ندادند. بله، به تعبیر وزیر خارجه محترم ما، روی کاغذ کارهایی را انجام دادند امّا از راه‌های انحرافی متعدّد، جلوی تحقّق مقاصد جمهوری اسلامی را گرفتند... کسانی که امید می‌بندند به اینکه بنشینیم با آمریکا در فلان مسئله مذاکره کنیم و به یک نقطه توافقی برسیم- یعنی ما یک تعهّدی بکنیم، طرف مقابل هم یک تعهّدی بکند- از این غفلت می‌کنند که ما ناگزیر باید به همه تعهّدهای خود عمل کنیم [امّا] طرف مقابل با طُرق مختلف، با شیوه‌های مختلف، با خدعه، با تقلّب سر باز می‌زند و به تعهّدهایی که کرده است عمل نمی‌کند. این چیزی است که ما امروز در مقابل چشم خودمان داریم می‌بینیم؛ یعنی خسارت محض.»
آنان که مدعی هستند رهبری برجام را تایید کرده‌اند، به یک سؤال ساده باید پاسخ دهند، آیا از آن تاریخی که ایشان توافق با آمریکا را «خسارت محض» توصیف کردند، تغییری در رویکرد آمریکا در عمل به تعهدات خود به‌وجود آمده یا بدعهدی و خباثت طرف مقابل بیشتر شده است؟!
اول خرداد ماه امسال رهبر انقلاب در دیدار با دانشجویان به صراحت نظر خود را درباره برجام اعلام کردند و فرمودند: «من به برجام به آن صورتی که عمل و محقق شد، خیلی اعتقادی نداشتم و بارها نیز به خود مسئولان این کار از جمله به آقای رئیس‌جمهور و وزیر محترم امور خارجه این مطلب را گفتیم و موارد زیادی را به آنها تذکر دادیم.»
با این تفاسیر، ادعای تایید برجام از سوی رهبری، آیا چیزی جز تحریف نظرات واضح و روشن ایشان است؟ البته برای آنان که سعی دارند مسئولیت اشتباهات خود را نپذیرفته و فرافکنی کنند، چنین برخوردی با نظرات روشن رهبر انقلاب، چندان عجیب و غیرمنتظره نیست.
مطالبه از آمریکا برای عمل به تعهدات برجامی، یک مطالبه منطقی و مدبرانه است و برداشت تایید برجام از چنین مطالبه‌ای، تحریفی آشکار و ناشیانه است.