نهضت موکب‌داران

به گزارش حلقه وصل، سعدالله زارعی در یادداشت روزنامه کیهان نوشت:

حضور حدود 1200 موکب‌دار عراقی اربعین در ایران و زیارت دسته‌جمعی حرم حضرت علی‌بن موسی‌الرضا و حرم حضرت فاطمه معصومه علیهما السلام و دیدار پر از معنویت با رهبر معظم انقلاب اسلامی یک رویداد «بسیار مهم» به حساب می‌آید اما با این حال اگر در نظر بگیریم که هر یک موکب‌دار عراقی حضور یافته در ایران لااقل برگرفته از ده موکب عراقی است، در واقع در این مراسم بزرگ 12000 موکب‌دار عراقی که در طول دوره راهپیمایی اربعین در عراق در خدمت زائران ابی‌عبدالله‌الحسین علیه‌السلام از هیچ اقدامی فروگذار نیستند، حضور داشته‌اند در این خصوص نکات زیر قابل ذکر می‌باشد:

1- موکب‌داران اربعین در عراق به معنای کامل کلمه از متن مردم هستند و دولت و نهادهای عراقی مرتبط با آن هیچ دخالتی در شکل‌گیری این موکب‌ها نداشته‌اند  هر چند دولت عراق در سال‌های اخیر تلاش‌های فراوانی برای تسهیل  این راهپیمایی و حل مشکلات آن مبذول داشته است. موکب‌داران یا به تعبیر ایرانی آن «هیئت‌های عزاداری» بصورت خودجوش و با انگیزه‌های معنوی و در عین حال فضای رقابت سالم عشیره‌ها، طایفه‌ها و خاندان‌های عراقی برای خدمت‌گزاری بیشتر به زائران و عرض ارادت پرشورتر به ساحت سبط‌النبی علیه‌السلام شکل می‌گیرد و این کار به دست و با پشتیبانی بزرگترهای عشیره صورت می‌گیرد و در واقع 12000 موکب مربوط به هزاران عشیره و خاندان عراقی است. از این رو باید گفت عرض ارادت دو طرفه آنان به ولی امر مسلمین و ولی‌ امر مسلمین به آنان در واقع بیانگر روابط عمیق عاطفی بین آنان و حضرت امام خامنه‌ای- دامت‌برکاته- است.

2- راهپیمایی اربعین و موکب‌داری در آن کاملاً جنبه مذهبی دارد و در طول تاریخ- پس از ماجرای عاشورا- به شکل‌های مختلف کم و زیاد وجود داشته است. براساس اسناد تاریخی در طول دوره بنی‌عباس و در اواخر دوره بنی‌امیه این راهپیمایی و خدمت‌رسانی به زوار به توصیه ائمه علیهم‌السلام وجود داشته و پس از آن نیز بعنوان یک سنت وجود داشته و در این باب کتاب‌هایی نیز نوشته شده است که از جمله باید به کتاب «ادب‌الطف» اشاره کرد که در سال 1346 به نگارش درآمده است در دورانی هم راهپیمایی اربعین رونق قابل توجهی داشته که در این کتاب به راهپیمایی‌هایی که مردم عراق به تأسی از مرجع تقلید بزرگ خود مرحوم آیت‌الله سید محمود حسینی شاهرودی در روز اربعین برگزار کرده‌اند، اشاره می‌کند. وی می‌گوید در دهه 1340 که مرحوم آیت‌الله شاهرودی خود در روز اربعین بین نجف تا کربلا راهپیمایی می‌کرد، حدود یک میلیون نفر ایشان را مشایعت می‌کردند.

راهپیمایی اربعین در تاریخ شیعه با نوسانات زیادی مواجه گردیده به گونه‌ای که در دوره‌ای از مرحوم محدث قمی و در دوره‌ای از آیت‌الله العظمی آقا سید محمدعلی قاضی طباطبایی به‌عنوان «احیاگران راهپیمایی اربعین» یاد شده است. آنچه مسلم است این راهپیمایی در طول دوران حکومت بعثی‌ها- یعنی حدود 40 سال - قدغن بوده است. لذا آنچه در دهه اخیر در عراق راه افتاده یک دوره جدید از برگزاری مراسم راهپیمایی اربعین به حساب می‌آید که با توجه به شرایط و اوضاع و احوال منطقه، علاوه بر جنبه مذهبی، جنبه سیاسی هم به خود گرفته است و از این‌رو دیدار دسته‌جمعی و راهپیمایی‌گونه موکب‌داران اربعین از ایران و ملاقات با امام خامنه‌ای- دامت‌برکاته- جلوه جدیدی به راهپیمایی اربعین می‌دهد و نشان می‌دهد این علاوه بر ادای دین به حضرت ابی‌عبدالله‌الحسین علیه‌السلام یک تجدید عهد با آرمان ظلم‌ستیزانه ایشان نیز هست که امروزه تمثیل برجسته‌تر و عینی‌تر آن، انقلاب اسلامی و بزرگترین پرچمدار شایسته آن در جهان اسلام، امام خامنه‌ای- دامت‌برکاته- است. این موضوع که راهپیمایی اربعین هویت سیاسی هم دارد، به‌ گونه‌ای در سخنان ایشان در ملاقات روز چهارشنبه هفته پیش با موکب‌داران عراقی امام حسین علیه‌السلام بیان گردید: «منطق امام حسین علیه‌السلام، منطق دفاع از حق و ایستادگی در مقابل ظلم و طغیان و گمراهی و استکبار است و جوانان دنیا و ملت‌های بی‌غرض، امروز تشنه و نیازمند این منطق هستند و حرکت عظیم راهپیمایی اربعین می‌تواند معرفت و منطق حسینی را به دنیا معرفی کند».

3- موکب‌داران اربعین حسینی که کاری فراتر از پذیرایی از عده زوار انجام می‌دهند آنان در این دوره سررشته‌داران نهضتی معنوی هستند که جهان به‌شدت به آن نیاز دارد، در غوغای مادیت و تبلیغات فراوانی که حول آن صورت می‌گیرد و در عین حال بن‌بست بزرگی که مادیت در دهه‌های اخیر پیدا کرده است، موکب‌داران اربعین راه جدیدی را به بشر نشان می‌دهند که در آن علی‌رغم آنکه مادیت کمترین نقش را دارد، انسان به «آسایش» روحی و روانی می‌رسد. بزرگی راهپیمایی سالانه اربعین که از سوی محافل مختلف کارشناسی دنیا به «قدرتمندترین نماد مذهبی» و «بزرگ‌ترین گردهمایی سالانه مذهبی در جهان» لقب گرفته است، پیام معنویت را منعکس می‌کند اما این پیام معنوی، سکولار هم نیست و به تعبیر رهبری عشقی مجنونانه نیست بلکه همراه با بصیرت است و ترکیبی از عقل و عاطفه است و در واقع یک سنت معنوی متمایز از سنن معنوی ادیان و مذاهب دیگر اسلامی است. در این مناسک معنوی، موکب‌دار در کنار بوسیدن پای زائر و شستشوی آن بر عزم مقابله با ادامه‌دهندگان راه قافله یزید و ابن‌زیاد و عمربن سعد پای می‌فشرد و به‌همین دلیل است که در تاریخ با برگزارکنندگان راهپیمایی اربعین برخورد شده و این برخورد از دوره بنی‌امیه تا دوره بعثی‌ها امتداد داشته است. امروز هم متأسفانه در بعضی از کشورهای اسلامی با زوار شرکت کرده در راهپیمایی اربعین برخوردهای خصمانه و سختی می‌شود.

با این وصف بیراه نیست اگر بگوئیم اربعین و راهپیمایی آن، یک «نهضت» است و موکب‌داران، پرچمداران این نهضت به‌حساب می‌آیند و از این‌رو اقدام آنان خواه ناخواه سیاسی خواهد شد؛ چون خود ماجرای کربلا خالی از سیاست نیست. در واقع آنچه امروز و تحت پرچم حضرت امام خامنه‌ای- دامت برکاته- در اربعین صورت می‌گیرد و نزدیک به 30 میلیون عراقی، ایرانی،... در پنج روز منتهی به عصر اربعین در راهپیمایی بین شهرهای عراق و کربلا جریان افتاده و موج بزرگی به‌وجود می‌آورند، یک مبارزه اساسی و جدی با همه مظاهری است که امام حسین علیه‌السلام برای برانداختن آنان به راه افتاد و به کربلا آمد.

راهپیمایی اربعین هر سال گسترش بیشتری پیدا کرده است عدد شرکت‌کنندگان در راهپیمایی اربعین در سال 1383، کمتر از یک میلیون نفر بوده و برابر آماری که در سال 1396 منتشر گردید، در این سال به 30 میلیون نفر رسید و ملیت‌های مختلف و نیز مذاهب گوناگون را در خود جای داد و مسلماً این فرایند در سال‌های آینده از 50 میلیون نفر تجاوز خواهد کرد. این در واقع نهضتی رو به پیش است که اگرچه به‌صورت کاملاً مسالمت‌آمیز برگزار می‌شود اما از آنجا که فرد فرد کسانی که در این مراسم حضور دارند، با نظام سلطه و مظاهر آن از جمله رژیم صهیونیستی مخالف می‌باشند، یک مبارزه اساسی و پرشور هم به حساب می‌آید و این همان است که امام فرمود اگر مسلمین یکپارچه به خیابان بیایند و فریاد مرگ بر اسرائیل سر دهند، اسرائیل از بین می‌رود، بدون آنکه نیازی به جنگ باشد.

4- نهضت اربعین یک نهضت انسانی کامل است در آن عشق به آرمان‌ها، محبت شدید به هم‌نوع و فداکاری در حد اعلی موج می‌زند، فرقه‌گرایی، عشیره‌گرایی، ملی‌گرایی و مادی‌گری در آن محو می‌شود بدون آنکه برای این همه آثار بزرگ هزینه مادی آن‌چنانی صورت گیرد و دولتی به زحمت افتد. این در واقع مبارزه‌ای با همه آن چیزی است که در صد سال اخیر به پای امت اسلام بسته و آن را از حرکت بازداشته‌اند، عراقی‌ها راهپیمایی اربعین، بالاترین احساس شفقت از ملیت‌های دیگر را به نمایش می‌گذارند و این در حالی است که در این صد سال ده‌ها جنگ در جهان اسلام روی داده تا هر بخش جهان اسلام دیگری را دشمن خود فرض کند این «با هم بودن» که برجسته‌ترین نماد آن، راهپیمایی اربعین در عراق است به مسلمانان هویتی جدید می‌دهد و عزت به تاراج رفته را به آنان بازمی‌گرداند.

5- نکته آخر «دست الهی» است که این اجتماعات بسیار بزرگ را راه می‌اندازد و انسان‌هایی را وامی‌دارد تا به‌رغم تنگناهای شدید مالی که نوعا دارند، به میدان بیایند و پرچمدار این حرکت عظیم شوند. راهپیمایی اربعین عراق در عین آنکه به اعتراف همه، «عظیم و بی‌نظیرترین»، «قدرتمندترین» و «بزرگترین گردهمایی بشر» است، بدون تبلیغات و دعوت صورت می‌گیرد و این «پدیده بی‌نظیر و بی‌سابقه» از متن عواطف و عشق ملت‌ها می‌جوشد و به‌سان موجی سهمگین بر ساحل مادیتی که غرب در برابر دریای انسانیت ساخته است، کوبیده می‌شود و شکاف‌های عظیمی در آن پدید می‌آورد و لذا به موکب‌داران عراقی اگرچه برگشته‌اند تا میزبان راهپیمایی عظیم دیگری در اربعین باشند می‌گوییم: اهلاً و سهلاً.