«شعر» متأثر از جهان‌بینی شاعر است

به گزارش حلقه وصل، هفتمین کلاس هفتمین اردوی آموزشی شعر جوانان انقلاب اسلامی (آفتابگردان‌ها) با حضور «علی داودی» و با موضوع «حقایق و دقایق شعر نو» برگزار شد.

داودی صحبت‌های خود را در رابطه با شعر سپید اینطور آغاز کرد: «نکتۀ چالش برانگیزی که در مورد شعر سپید وجود دارد و با آن مواجه هستیم این است که اساسا شعر سپید چیست؟ و ما چه سهمی در آن داریم؟ نمی‌توان به سادگی پاسخی برای این سوال یافت. شاملو که به‌عنوان مبدع شعر سپید شناخته شده است می‌گوید شعر سپید شعری است که شعر نیست. این حقیقت است زیرا نمی‌توان شعر سپید را مطابق با آن تصوری که از اشعار کلاسیک داریم تعریف کنیم.» او ادامه داد: «انسان امروز نسبت به انسان گذشته، نقش متفاوتی برعهده دارد و شأن و جایگاه دیگری برای خود قائل است. همین مسئله در نوع نگرش او و درکی که از جهان خود دارد تاثیرگذار است. از آنجایی که نوع زیست انسان امروز با گذشتگان متفاوت است، این تفاوت باید در شعر او نیز منعکس ‌شود»

او افزود: «شعر سپید گونه‌ای جدید از شعر است که در نتیجۀ زیست جدید انسان پدید آمده. شعر در تعریف قدمایی خود کلامی موزون، مقفا و مخیل است. شاعران کهن مطابق با این تعریف شعر سروده‌اند و حاصل این نوع نگاه آثار بزرگانی چون سعدی و حافظ است. برخی بر این تعریف خدشه وارد کرده‌اند و تعریف متفاوتی ارائه داده‌اند که حاصل این تعریف نو موجب بروز شاعرانی چون شاملو شده است.» او همچنین اظهار کرد: «وقوع رنسانس موجب شد که نگرش انسان نسبت به جایگاهی که در جهان دارد تغییر کند، انسانی که تا  پیش از این زمین را مرکز عالم می‌دانست در مسیر جدیدی قدم گذاشت که از آن به زندگی مدرن تعبیر می‌شود.»

داودی در ادامه به نقش مشروطه در تحول تاریخ و تاثیر آن بر ادبیات ایران اشاره کرد و گفت: «ادبیات فصل برجسته‌ای در مشروطه دارد و به واسطۀ آن نیما ظهور کرد. نیمایی که علاوه بر شاعر بودن نظریه‌پرداز نیز هست. در واقع شاعران در این دوره نقش فلاسفه و متفکران غرب را در دورۀ رنسانس ایفا کردند.» او تصریح کرد: « اعتقاد نیما بر آن است که زبان شعر باید به لحن طبیعی گفتار نزدیک باشد. آنچه از نیما می‌توان آموخت درک نو و نگاه جدید اوست. از ویژگی‌های شعر شاملو موسیقی زبان است و به این ترتیبب آثار ماندگاری خلق کرده است.» او خاطرنشان کرد: «تعریف شعر کهن کلام موزون، مقفا و مخیل است و نیما در واقع قافیه را از شعر حذف کرد و به سبک جدیدی رسید و شاملو با حذف وزن، شعر سپید را خلق کرد.»

شاعر مجموعه‌شعر «چاپ بیروت» با تاکید بر اینکه مخیل بودن به معنی تصویر داشتن شعر نیست، گفت: «شعری مخیل است که شما را درگیر کند و باعث شکل‌گیری خیال در ذهنتان شود. آنچه در شعر نو حفظ شده است همین عنصر خیال است. این برآیند، ما را نائل به کشف می‌کند و این کشف به واسطۀ زبان به مخاطب منتقل می‌شود.» او افزود: «اگر شعر سپید هیچ یک از ویژگی‌های شعر قدما و هنرنمایی‌های آن‌ها را نداشته باشد حداقل باید در آن کشف اتفاق بیافتد و درک جدیدی از زندگی به مخاطب بدهد.» او ضمن بیان این مسئله که میزان ارزشمندی یک اثر هنری فارغ از اندیشه و اعتقاداتی که در آن منعکس شده است به ساختار آن مربوط است، گفت: «هر یک از شاعران از ابزار خاصی برای انتقال مفهوم مورد نظر خود استفاده می‌کنند به همین دلیل نمی‌توان آنها را با یکدیگر مقایسه کرد و یکی را بر دیگری برتری داد. بلکه آنچه اهمیت دارد این است که شاعر از امکاناتی که در اختیار او قرار گرفته به درستی استفاده کند و مخاطب به راحتی به مقصود او پی ببرد. در واقع باید دید آیا شاعر از امکاناتی که در اختیار داشته به خوبی استفاده کرده یا خیر؟» او در پایان گفت: « شعر نو بهانه‌ای است که نگاه مستقلی در سرودن شعر داشته باشیم و از شعر شاعران قدیم تقلید نکنیم. باید توجه داشت که در راستای این نوگرایی نباید زبان را از نشانه و معنا تهی‌کرد زیرا در این صورت اثری که خلق شده شعر نیست.»

بعد از کلاس علی داودی، کارگاه نقد شعر با حضور سید وحید سمنانی و حسنا محمدزاده برگزار شد و با پایان کارگاه، گواهینامۀ پایان دورۀ هفتم آفتابگردان‌ها در اختیار بانوان شاعر قرار گرفت.