حلقه وصل: چهارمین نشست صمیمانه جمعی از ستایشگران جوان آستان اهلبیت علیهم السلام، روز جمعه ۲۵ مرداد در مجموعه فرهنگی شهدای سرچشمه تهران برگزار شد.
در این نشست که با حضور مداحان سراسر کشور برگزار شد، حاج غلامرضا سازگار شاعر پیشکسوت آیینی، بهمن مشکینی کارشناس مسائل اجتماعی، حجتالاسلام محمّدرضا عابدینی کارشناس مسائل دینی، اکبر شیخی کارشناس موسیقی و میثم نیلی مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی به عنوان مهمانان این همایش به سخنرانی پرداختند.
* لزوم گروهسازی و ارتباطگیری با جامعه از سوی مداح
بهمن مشکینی کارشناس مسائل اجتماعی، در کمیسیون راهکارهای مقابله با آسیبهای اجتماعی حوزه ستایشگری، ستایشگران را به قرائت خطبه غدیر به زبان فارسی و بدون صوت در عید غدیر توصیه کرد و گفت: با خواندن خطبه غدیر به زبان فارسی هم معارف غدیر منتقل میشود.
مشکینی، آسیبهای اجتماعی را مورد اشاره قرار داد و گفت: ستایشگران اهلبیت شاید نتوانند در ارتباط با برخی از این آسیبها، اثرگذاری آنچنانی داشته باشند، اما نسبت به مقوله خانواده میتوان اقداماتی انجام داد.
وی، خانواده را ناموس اسلام خواند و تصریح کرد: خانواده، نقطه کانونی توجّه دشمن است. صهیونیسم در دنیا چند نقطه مهمّ را مورد توجه قرار داده که یکی از آنها خانواده است.
کارشناس مسائل اجتماعی افزود: صهیونیسم، خانواده را نشانه رفته است و با راه انداختن انقلاب جنسی، درصدد است تا بشریت را به یوغ بکشد.
مشکینی با بیان اینکه مسائل خانواده به چند دسته تقسیم میشود، گفت: تاثیرگذاری در بخشی که مربوط بعد اقتصاد کلان است از عهده هیأت و ستایشگران خارج است اما در حیطه تفکر، اخلاقیات و روابط اجتماعی که در هیچ جا مشورتی ارائه نمیشود، میتوان اثرگذار بود.
وی، برخی مشکلات مربوط به خانواده از جمله عدم تحمّل توسط زوجین و خودخواهی را مورد اشاره قرار داد و با بیان اینکه زن و مرد در خانواده تبدیل به تدارکاتچی شدهاند و خانه نیز بهحالت خوابگاه درآمده است، گفت: در چنین شرایطی، والدین چه چیزی میتوانند به فرزندان خود آموزش دهند؟ اینجاست که باید گفت که فرآیند تربیت در خانواده مختل شده است.
کارشناس مسائل اجتماعی با بیان اینکه مدرسه نیز بهجای ایفای نقش تعلیم و تربیت، تستزن بار میآورد، تصریح کرد: مدارس نهتنها نقش تربیتی خود را خوب ایفا نمیکنند، بلکه وظیفه آموزشی خود را هم بهدرستی انجام نمیدهند.
مشکینی ادامه داد: روحانیت نیز بیشتر بر نقش سیاسی و عبادی خود تمرکز کرده و بهشکل پررنگ به آسیبهای اجتماعی و حوزه خانواده نپرداخته است.
وی نقش رسانهها را مورد اشاره قرار داد و گفت: رسانهها در برخی موارد، به آسیبها دامن میزنند. مثلاً به بهانه مقابله با خیانت، به ترویج آن میپردازند. فضای مجازی و ماهوارهها نیز بر اساس مبانی غرب، اصالت لذّت و اصالت فرد را پررنگ میکنند. در این میان، نقش هیأت و ستایشگر، اهمیت پیدا میکند.
مشکینی با بیان اینکه اقداماتی از قبیل تهیه کمک هزینه جهیزیه از سوی هیئات را نفی نمیکنم و قطعاً در مناطق محروم باید به آن پرداخت، گفت: مسئله مهمتر این است که چکار کنیم که جوانان ما هم تصور درستی از ازدواج پیدا کنند هم اینکه تمایل به تغییر خود، در آنها افزایش پیدا کند. همچنین مسئولیت پذیری را یاد بگیرند و از زیر بار مسئولیت، شانه خالی نکنند.
کارشناس مسائل اجتماعی ادامه داد: دغدغهای که در بحث آسیبهای اجتماعی داریم، حفظ و نگهداشت خانواده است، نه خانواده اسلامی. در بسیاری از موارد، اصلاً نیاز به بحث دینی هم نیست و یکسری آموزشهای کاربردی در راستای حفظ خانواده باید ارائه شود.
مشکینی، فرمول مناسب هیئات و ستایشگران برای اثرگذاری در مقوله خانواده و کاهش آسیبهای این حوزه را ارتباط با مردم و دغدغهمند کردن خانوادهها به مسائل تربیتی دانست و گفت: باید گروههای محلّی و خویشاوندی شکل بگیرد و بسیاری از آسیبها را در درون ارتباطات این گروهها حل کرد.
وی ادامه داد: چرا همانگونه که به دنبال بانی برای تهیه قند و چای هیأت میگردیم، برای مسائل مربوط به آموزش خانواده، بانی پیدا نمیکنیم؟
مشکینی با بیان اینکه این یک جریان جدید است که باید در هیئات راه بیافتد، تصریح کرد: البته برای این کار، هیئات و ستایشگر، باید آموزش ببیند و آموزش آن نیز از جنس آموزشهای زمان جنگ نیست که فقط ۴۵ روز نیاز به وقت داشته باشد.
کارشناس مسائل اجتماعی ادامه داد: نخستین گام در اثرگذاری در موضوع آسیبهای اجتماعی این است که ابتدا هیچ اقدامی نکنیم و بفهمیم که در امر خانواد، متخصص نیستیم و نیاز به یادگیری داریم. البته این یادگیری برای این نیست که متخصص شویم، بلکه برای این است که بفهمیم کجای ماجرا هستیم و چگونه به عرصه آسیبهای حوزه خانواده ورود کنیم.
مشکینی دومین گام را استفاده صحیح از متخصصهای مسائل خانواده دانست و گفت: ماحصل کار تیمی ستایشگر و مسئول هیأت باید این باشد که متخصص مسائل خانواده را بهخوبی بهکار گیرند.
وی ادامه داد: سومین گام همان است که در آیه ۲۰۰ سوره مبارکه آل عمران آمده است؛ یعنی ارتباطگیری. ارتباطگیری یا یارگیری، اکسیری است که ما بهدرستی از آن استفاده نکردهایم اما دشمن از آن استفاده کرده است.
کارشناس مسائل اجتماعی با بیان اینکه باید افراد را به گروهسازی تشویق کنیم، تصریح کرد: نباید برای بچهمذهبیها، سینمای مجزا و رستوران مجزا درست کنیم و از جامعه دور شویم.
وی افزود: کار فرهنگی را باید بر اساس سیره پیامبر(ص) انجام داد؛ یعنی هملقمه شدن با مردم و قرض گرفتن از آنها. چرا پیامبر(ص) از شخص یهودی قرض گرفت؟ برای اینکه ارتباط وصل شود.
مشکینی، وظیفه مداح را ارتباطگیری با جامعه دانست و گفت: باید ایجاد گروه را تبدیل به فرهنگ کرد نه اینکه شخص مداح، صرفاً گروه ایجاد کند.
وی ادامه داد: همانطور که پیامبر وظیفه ابلاغ را انجام میدهد، مداح نیز بهنوعی کار ابلاغ را انجام میدهد، امّا در کنار این، نیاز است که همانند پیامبر، بهمیان مردم برود و با آنها ارتباط بگیرد.
کارشناس مسائل اجتماعی در پایان گفت: اگر این مسیر طی شود، آنوقت میشود گفت که در شعر هم اشارهای به یک موضوع در مقوله آسیبهای خانواده بشود. البته اینجا باید با ظرافت عمل کرد نه بهشکل سیخکی و تند.
افزایش سن ازدواج بهمعنای پشت کردن
حجتالاسلام محمّدرضا عابدینی کارشناس مسائل دینی در نوبت عصر نشست صمیمی ستایشگران جوان آستان اهلبیت علیهمالسلام، روح و اساس دین را محبّت دانست و تصریح کرد: حقیقت نظام تکوین هم محبّت است.
وی با بیان اینکه بزرگانی چون ابن سینا رسالههایی با موضوع عشق، اساس هستی دارند، تصریح کرد: خدای متعال در نظام وجودی، کاری کرده که اساس ارتباطات، همراه با محبّت به توحید برسد.
حجتالاسلام عابدینی افزود: محبّت است که کثرتها را به وحدت میرساند و توحید مجسم با محبّت بهدست میآید.
کارشناس مسائل دینی با یادآوری اینکه علامه طباطبایی، سلوک را به ۳ دسته مدح و ذم عامه، ثواب و عقاب و سلوک حُبّی تقسیم کردهاند، اظهار داشت: سلوک حبّی، مختص پیامبر اکرم(ص) است که بر پایه محبّت است.
حجتالاسلام عابدینی ادامه داد: در نظام هستی علاوه بر انسان، گیاهان و حیوانات هم دارای نظام خانواده هستند و بذرافشانی و تولید مثل دارند.
وی با بیان اینکه اساس خانواده در نظام انسان به رَحِم تعبیر میشود، گفت: رَحِم متعلق به زن است و خدا رَحِم را شعبهای از اسم رحمان خدا است و از این طریق، رَحِم را به رحمان بودن خدا وصل میکند. اساس تفکر توحیدی حول خانواده اینگونه است.
حجتالاسلام عابدینی ادامه داد: صله ارحام و مراتب رَحِم در این رابطه خود را تجلی میدهد. اینکه در روایات آمده که صله رَحِم بهجا بیاورید، یعنی اینکه صله محمّد و آل محمّد را بهجا آورید.
وی با بیان اینکه یکی از مراتب حقیقت رَحِم این است که نظام خانواده شکل میگیرد، ادامه داد: نکته بعد این است که رَحِم به ارحام ظاهری ختم نمیشود، بلکه آنچه به نظام ولایی وصل میشود اصل صله رَحِم است.
کارشناس مسائل دینی، نظام روحی و معنوی انسان را نیز دارای رَحِم دانست و گفت: اگر میگوید صله رَحِم، حقیقتش به محمّد و آل محمّد برمیگردد.
حجتالاسلام عابدینی با بیان اینکه رَحِم رابطه است و باید آن را ایجاد کرد، تصریح کرد: در نظام روحی امکان ندارد رابطه انسانها با ولی قطع شود، بلکه نسبت به ولی خدا جهل پیدا میشود.
وی، اتفاقات عاشورا را نقشه از پیشطراحیشده خدا دانست و گفت: وقتی یک حرکت همراه با خانواده شکل میگیرد، یعنی قصد اولیهاش جنگ نیست و حرکت برای صلح است و در مرتبه بعد اگر جنگی بشود تا آخر پایش میایستد.
حجتالاسلام عابدینی ادامه داد: رَحِم از یک طرف، وصل به رَحِم بدنی است، از یکطرف به رَحِم ولایی وصل است و از طرفی دیگر به رَحِم رحمانی برمیگردد.
کارشناس مسائل تربیتی، با بیان اینکه جریان خانواده یک سنّت مربوط به بشریّت است نه اسلام، و خدا آن را قرار داده، تاکید کرد: هرچقدر سنّت الهی فراگیرتر شود، مقابله با او، عقاب شدیدتری دارد.
وی ائمه علیهمالسلام را رَحِمهای دینی انسان دانست و گفت: این رَحِم یک مرتبه از رَحِم انسان و خانواده بالاتر است و هرچه محبّت در خانواده بیشتر شود، آمادگی برای محبّت ولایی بیشتر میشود. اگر در محبّت بین اعضای خانواده اختلال ایجاد شود در جریان محبّت با خدا هم اختلال ایجاد میشود.
کارشناس مسائل دینی با بیان اینکه نگاه به خانواده برای گسترش مراسمات حسینی و علوی اهمیت دارد، تصریح کرد: ولایتمداری حول پدر در خانواده، تمرینی است برای بلند کردن وزنه ولایتمداری نسبت به ائمه علیهمالسلام.
حجتالاسلام عابدینی ادامه داد: اگر میخواهیم هیئات ما بهتر شود باید پیوندهای خانوادگی قویتر شود. هرچقدر رَحِم بدنی تقویت شود، منجر به تقویت رَحِم ولایی میشود. وی با بیان اینکه گفتوگوی محبّت آمیز در خانواده، حول رَحِم شکل میگیرد و زمینهساز پذیرش ولایت الهی است، گفت: چرا قوم لوط به آن بلا دچار شدند در حالی که گناه زنا، قبل از آن هم وجود داشت؟ علّت این بود که گناه در مقابل سنتهای الهی انجام شده بود و مقابله با نظام وجود، رخ داده بود.
کارشناس مسائل تربیتی افزود: ایجاد سنت در مقابل سنت الهی، عذاب و لعنی بهدنبال دارد که منجر به قطع ریشه میشود.
حجتالاسلام عابدینی، همجنسگرایی در غرب را بهمعنای ایجاد سنت در مقابل سنتهای الهی دانست و گفت: در توافق برجام یکی از نکاتی که طرف غربی بهدنبال آن بود، این بود که حداقل ما این را بپذیریم که با همجنسگراها برخورد نکنیم. وی یکی از مراتب ایجاد سنت در مقابل سنتهای الهی را ازدواج سفید دانست و آن را ازدواج سیاه نامید.
کارشناس مسائل تربیتی درباره اهمیت ازدواج گفت: اهمیت ازدواج فقط در تکثیر نسل و ایجاد آرامش نیست که البته آن نیز بسیار مهم است، بلکه مشکلگشا بودن ازدواج بهخاطر این است که رحمانیت خدا را بهجوش میآورد و حقیقت رحمان بودن خدا خودش را نشان میدهد.
حجتالاسلام عابدینی، افزایش سن ازدواج را پشت کردن به نظام خانواده و در نتیجه تضعیف نطام ولایی دانست و تصریح کرد: وقتی رَحِم بدنی ضعیف شد، رحم ولایی نیز تضعیف میشود.
وی با بیان اینکه طبق روایات هرچه به زمان ظهور نزدیک شویم، از همپاشیدگی خانواده بیشتر میشود، گفت: جریان عاشورا حرکتی خانوادگی است که ماموریت آن در راستای ظهور است.
حجتالاسلام عابدینی با بیان اینکه لایههای اولیه جریان عاشورا هنوز استخراج نشده است، گفت: در عاشورا از کودک تا پیرمرد، همه در نظام ظهور نقشی برعهده دارند. امروز اگر حضرت علی اصغر نهضت شیرخوارگان را راه انداخته، ثمره آن این است که کودککشی بهعنوان بزرگترین جرم تلقی میشود. وی تأکید کرد: اگر این نقشها بهتر دیده شود، تعجیل در فرج هم رخ میدهد.
کارشناس مسائل دینی با بیان اینکه خدا در عاشورا سرمایهای را رو میکند تا ما متوجه نقش آخرالزمانی خود شویم، گفت: اگر قرار نبود کودک شش ماهه نقشی داشته باشد، چرا امام حسین(ع) او را با خود همراه کرد.
حجتالاسلام عابدینی تاکید کرد: حضور در مجلس امام حسین، تقویت رحم معنوی را بهدنبال دارد. از طرفی، تقویت رحم معنوی، تقویت رحم خانوادگی را به دنبال دارد و در مقابل، تقویت رحم خانوادگی، منجر به تقویت رحم معنوی میشود و این رابطهای تنگاتنگ است که رحم الهی را بهدنبال دارد.
وی از هم پاشیدن نظام خانواده را بهمعنای از همپاشیدن نظام ولایی دانست و گفت: رحم بدنی به رحم معنوی گره خورده است.
کارشناس مسائل تربیتی، حضور ستایشگران در مجالس روضه خانگی را حائز اهمیت دانست و گفت: برپایی روضه خانوادگی بهمعنای دعوت از امام است و آمدن امام به یک منزل، بهمعنای آمدن خیر و برکت به آنجا است.
وی تاکید کرد: مداح نباید صرفاً در مجالسی که چندهزار مستمع دارند حضور یابد، بلکه گاهی باید در مجالس خانگی هم حاضر شد تا ایجاد الگو شود.
حجتالاسلام عابدینی در پایان با بیان اینکه انتقال رابطه رحم بدنی، رحم ولایی و رحم الهی یکی از سوژههایی است که در شعر باید بهطور قوی مطرح شود، گفت: اگر رابطه ما با اهل ایمان قطع شود، رابطهمان با امام هم دچار اختلال میشود.
کارشناس مسائل دینی تصریح کرد: اگر رحم خانوادگی را بهعنوان نازله رحم ولایی و نزدیکترین راه به رحم الهی بدانیم، اهمیت نظام خانواده برای ما روشن میشود.
* لزوم آشنایی با فقه موسیقی
نقش موسیقی در ستایشگری و اثر آن در خانواده، بخش دیگر چهارمین نشست ستایشگران جوان آستان اهلبیت علیهم السلام بود.
اکبر شیخی کارشناس موسیقی در این نشست، فقه موسیقی را حائز اهمیت دانست و گفت: فقه موسیقی موضوعی است که هر خواننده باید آن را بداند. وی با بیان اینکه هیئات هم از این ناحیه ضریه خوردهاند هم ضربه زدهاند، گفت: برخی هیئات جوانان را تخدیر میکنند. زحت هم میکشند اما سمّ موسیقایی را وارد ذهن جوانان میکنند.
شیخی در تاکید اهمیت موسیقی گفت: موسیقی از کودکی با ما همراه است و بسیاری از افراد با آن انس دارند. وی، لزوم شناخت گوشههای موسیقی ایرانی را به ستایشگران جوان یادآور شد و گفت: مداح ما باید بتواند وقتی در خارج از کشور به مداحی میپردازد، زیباییهای موسیقی کشور را معرفی کند.
کارشناس موسیقی ادامه داد: متأسفانه ظرفیتهای موسیقی ایرانی کمتر مورد توجه ستایشگران اهلبیت قرار میگیرد. این در حالی است که دیگران، استفادههای ناصحیح از آن میکنند.
شیخی با بیان اینکه مداحان اهل بیت نباید به تعداد اندکی از گوشهها و ردیفهای موسیقی اکتفا کنند، تصریح کرد: استفاده از تنوع موسیقی، در کار مداح اثرگذار است و باعث ارتباط بهتر با مخاطب میشود.
کارشناس موسیقی به کتاب غنا، اثر رهبر معظّم انقلاب اشاره کرد و گفت: رهبر انقلاب موسیقی را به دایرهای بزرگ تشبیه میکنند و میگویند که در این دایره بزرگ، یک دایره کوچک بهنام غنا قرار دارد.
* معرفی کتاب از سوی مداح و منبریِ خوب، اثرگذار است
میثم نیلی مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی مهمان دیگر چهارمین نشست صمیمانه ستایشگران جوان اهلبیت علیهمالسلام بود. وی با بیان اینکه رهبر انقلاب فرمودند که وضعیت کتابخوانی، قلب انسان را بهدرد میآورد، گفت: امتداددهنده همه فعالیتها، رسانه است و مهمترین رسانه کتاب است.
نیلی گفت: جبهه فرهنگی انقلاب در مقابل یک جبهه غیر انقلابی قرار دارد و یک مبارزه در جریان است. وی به شکل گرفتن ۲ هزار کافه کتاب در تهران طی سالیان اخیر اشاره کرد و گفت: بسیاری از کتابها، نگاه غیرانقلابی را تقویت میکند.
مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب افزود: این اتفاقات در نسلی دارد رخ میدهد که ما حالاحالا با آن کار داریم. وی با بیان اینکه جریان غیر انقلابی با تفکری که گسترش میدهد، در حال تربیت زامبی است، گفت: اجنبی در حال جهت دادن فکر نسل امروز ماست و افرادی را تربیت میکند که با هیچ عقلانیتی سازگار نیستند.
نیلی، وجود چندین هزار هیأت و مسجد را فرصتهای جبهه انقلاب دانست و گفت: نیروهای جبهه انقلاب، هم بیشتر شدهاند و عمق فکر آنها افزایش پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه به برکت خون امام حسین و نهضت امام، جریان انقلاب دارای پاتوقهای مهمی چون هیأت و مسجد است، گفت: ما کتابهای خوب مخصوص نوجوانان داریم ولی از آنها غفلت میشود و آنها را نمیشناسیم.
مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی، معرفی کتاب در هیئات را ضروری دانست و گفت: این اقدام، مخصوصاً برای نوجوانان اهمیت خاصی دارد.
نیلی با بیان اینکه امروز ظرفیت تیراژ میلیونی برای کتاب خوب وجود دارد، گفت: فرمایش رهبر انقلاب مبنی بر اینکه باید کتابهای خوب به تیراژ میلیونی برسند، مربوط به دهه هفتاد است و اگرچه از آن غفلت کردهایم، اما به جرات میتوان گفت که ما امروز میتوانیم این کار را انجام دهیم. وی افزود: معرفی کتاب از سوی مداح و سخنران خوب، اثرگذار است.
مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی در پایان، بهمعرفی کتاب آب هرگز نمیمیرد پرداخت و گفت: این کتاب که با عاشورای زمان ما نسبت دارد.
* آفتهایی که مداحان باید از آنها دوری جویند
مهمان ویژه چهارمین نشست ستایشگران جوان آستان اهل بیت علیهم السلام، حاج غلامرضا سازگار شاعر پیشکسوت آیینی بود. وی، مداحی را موهبتی از جانب خدا دانست و گفت: برخی این نعمت را پاس میدارند و برخی هم آن را تبدیل به نقمت میکنند.
حاج غلامرضا سازگار با بیان اینکه مداحان جوان را مثل پدری که فرزندان خود را دوست دارد، دوست دارم، تصریح کرد: سرنوشت مداحی کشور در دست شما مداحان جوان است.
وی، غرور را یکی از آفتهایی دانست که مداحان باید از آن پرهیز کنند و گفت: رفیق بد، یکی دیگر از آفتهایی است که ممکن است گریبانگیر ستایشگر اهل بیت شود. بنابراین مداحان باید از رفاقت با هر کسی پرهیز کنند.
شاعر پیشکسوت آیینی، با بیان اینکه باید با کسی رفیق شد که با دیدنش بهیاد خدا بیافتیم، گفت: برخی دوستان مثل نماز هستند. انسان تا میخواهد از خدا غافل شود، صبح میشود و باید الله اکبر بگویید. بعد هم مجدداً که میخواهد غافل شود، ظهر میشود و باز باید الله اکبر بگوید.
حاج غلامرضا سازگار ادامه داد: پیراهنی که در روز، پنج مرتبه شسته شود، لکّه نمیگیرد. نماز و رفیق خوب هم اینطور است.
وی، آفت استاد نداشتن را به مداحان گوشزد کرد و در ادامه گفت: بیمطالعه بودن هم یکی دیگر از آفتها است که مداح باید به آن توجه داشته باشد.
حاج غلامرضا سازگار به ستایشگران جوان توصیه کرد که روزی ۱۰ دقیقه مطالعه مقتل داشته باشند.
خطرناکترین خطری که شاعر اهل بیت علیهم السلام آن را به ستایشگران جوان گوشزد کرد، بیتقوایی بود.
حاج غلامرضا سازگار گفت: وقتی جملهای را میخواهیم بر زبان جاری کنیم، باید فکر کنیم که آیا خدا از این جمله راضی است یا خیر.
وی در پایان به روز مباهله اشاره کرد و گفت: مباهله، روز حاتمبخشی امیرالمومنین علیهالسلام است و مداحها باید توجه ویژه به آن داشته باشند.