بوی بد «پرنده‌های مرده» از بمب‌های شیمیایی

گروه جهاد و مقاومت حلقه وصل - آثارجنایات شیمیایی حکومت بعث عراق به رغم پایان حملات در جنگ ۸ساله دفاع مقدس،سالیان درازی است که دامن‌گیر قربانیان و فرزندان آن‌ها به دلیل آثار مخرب مواد شیمیایی بر ژنتیک ومحیط زیست شده است، چنان که هر روز شاهد زندگی دشوار و بعضا شهادت مصدومان و تخریب محیط زیست هستیم یا خبرهایی آن به گوش‌مان می‌رسد. معصومه میر ابوطالبی در«یخ در بهشت» با داستانی خواندنی به نام «پرنده های مرده » راوی حمله شیمیایی عراق به مناطق مرزی است. مجموعه «یخ در بهشت» مجموع ۱۲ داستان از ۱۱ بانوی نویسنده است که به نقش زنان در دفاع مقدس پرداخته است. این کتاب به سفارش انتشارات کتاب جمکران گردآوری و منتشر شده است .ما حصل گفت و گوی ما را با معصومه میرابوطالبی پیش رو دارید:

نام و موضوع داستان شما در کتاب«یخ در بهشت» چیست؟

*: نام داستان من در این کتاب «پرنده های مرده »است که حمله شیمیایی عراق به مناطق مرزی را روایت می کند.

و بر اساس روایت واقعی و مستند به نگارش در آمده است ؟

*: این اتفاق،یعنی حملات شیمیایی حزب بعث به مناطق مرزی کشورمان واقعیتی است که درجنگ‌رخ داده اما روایت این داستان بازآفرینی خاطره یا چیزی در این سبک نیست و داستان کاملا زاییده تخیل من است.

چرا این نام را برای داستان تان انتخاب کرده اید ؟

*: به خاطر حملات شیمیایی بوی بدی فضای روستا را در برگرفته است و شخصیت داستان تصور می کند،پرنده ای در نقطه ای مُرده و بوی بد آن پرنده مرده، فضای ده را برداشته‌ است.«پرنده های مرده» در این کتاب راوی جنایات بعثی ها در استفاده از بمب های شیمیایی در مناطق مرزی و غیر نظامی می شود.

چرا به سراغ این سوژه رفتید؟

*: حمله شیمیایی و تاثیر مخربش برایم بسیار اهمیت داشته و دارد. از این جهت این سوژه را برای نوشتن انتخاب کردم. و خانم موسوی دبیر این مجموعه ،چند باری نوشته من را نقد کردند و من با کمال میل بازنویسی کردم که ماحصلش خلق داستانی به نام «پرنده های مرده» شد.

مشکلی با نقد آثارتان ندارید؟

*: نقد درست و سازنده به نویسنده کمک‌ می کند تا اثری درخور ارائه دهد و پذیرش نقد از طرف خالق اثر نشانه حرفه ای بودن نویسنده است.

گاهی اوقات نویسندگان آثار دفاع مقدسی ملزم به رعایت ،خط قرمزهایی هستندکه باب طبع شان نیست.شما با این خط قرمزها موافق هستید؟یا خیر ؟!

*:  من در زمینه دفاع مقدس خیلی فعالیت نکرده ام اما تا حدی خطوط قرمز را می شناسم. به نظرم باز گذاشتن فضا برای نویسندگان کمک می کند تا به همه جنبه های جنگ و جزئیاتی که تا به امروز به خاطر سانسور به آن توجه نشده نگاهی نو انداخت و کارهای درخوری تولید کرد.

 نوشتن داستان های تلخ از دفاع مقدس را چقدر لازم می دانید ؟

*: ما وقتی از دفاع مقدس حرف می زنیم، دقیقا از چه حرف می زنیم؟ از اشغال، از جنگ، از بمب، از کشتار... چطور می شود به نویسنده گفت از اینها بنویس اما کام خواننده را تلخ نکن!تلخی در ذات جنگ است. اگر شجاعت و مقاومت و شهادت جنبه مثبت این نبرد بوده، خرابی و بمباران هم بوده است. پس باید واقع گرایانه با این موضوع رو به رو شد نه شعاری و سفارشی.

مهمترین پیام داستان شما درکتاب«یخ در بهشت»،برای نسل جوانی که جنگ را ندیده اند،چیست؟چقدر مطالعه این نوع کتب را برای نسل جوان ضروری می دانید ؟

*: کلا مطالعه را برای نسل جوان ضروری می دانم. داستان های کتاب«یخ در بهشت»داستان زنان است و از این جهت شاید بیشتر مورد توجه دختران قرار بگیرد.اما اتفاقا می خواهم توصیه کنم این مجموعه را آقایان جوان هم بخوانند. شاید گاهی نیاز به یادآوری دارند تا شجاعت ها و مقاومت های زنان را از یاد نبرند.این مهم ترین پیام کتاب من است .وتوصیه می کنم که خوانندگان داستان های این مجموعه کتاب را بخواند. این مجموعه حضور زنان را  به درستی توصیف کرده است.

چقدر تحت تاثیر محتوای «پرنده های مرده » قرار گرفتید؟

*: من همیشه تحت تاثیر داستان هایم قرار می گیرم. به خاطرنگارش این داستان دوباره صدمات شیمیایی حاصل از جنگ‌را مطالعه کردم . برایم یادآوری شد که هنوز آدم هایی هستند که تحت تاثیر صدمات شیمیایی جنگ قرا گرفته اند .هر چند ما آن ها را از یاد برده ایم و برای مان بیشتر شبیه داستانی های تکراری  شده است. با گذشت ۳۰ سال از پایان جنگ تحمیلی برخی پدران و مادران شهدا و ایثارگران که خاطرات فرزندانشان را در سینه دارند از دنیا رفتند. در این زمینه نیاز به کار فوق العاده و جهادی است.

پیشنهاد عملی شما برای ثبت هر چه سریعتر این خاطرات چیست؟

*: اگرنگاه درستی به ماجرا داشته باشیم،همه چیز درست می شود.گاهی خاطرات گزینشی و با یک پیش فرض از پیش تعیین شده ثبت می شود.برای همین جای خالی روایت هایی که بکر و شنیدنی اند احساس می شود.

قطعا درباره دفاع مقدس صرفا نباید به ثبت خاطرات وساخت مستند اکتفا کرد.رمان و فیلم در این باره می توانند نقش بیشتری هم داشته باشند. چرا ما یک رمان مثل جنگ و صلح تولستوی نداریم؟

*: از باب مقایسه نمی شود وارد شدکه چرا ما شبیه جنگ و صلح رمانی نداریم. قاعدتا رمان های خوبی هم درمورد جنگ ایران و عراق داریم. ولی برای بهتر شدن کارهای مان نیاز داریم از تمام جنبه ها به این واقعه تاریخی نگاه کنیم.

به نظر می رسد هم مسئولان و هم‌ نویسندگان ما دنبال محصول زود بازده هستند.

*: عجله در نوشتن و سفارش در مفاهیم مانع عمیق شدن کارها می شود.نویسنده وقتی با دغدغه و خواست ذهنی خودش بنویسد قاعدتا تلاش بیشتری می کند. می تواند قبل از چاپ نظر منتقدین را بخواهد و اثر بهتری خلق کند.