حقوق بشر غربی به هیچ وجه مایه علمی ندارد

آیت الله جوادی آملی در درس اخلاق گفت: حقوق بشر غربی به هیچ وجه مایه علمی ندارد. ریشه جدایی حقوق اسلامی و غیر اسلامی در برداشت متفاوت این دو دیدگاه از واژه عدل بر می گردد. ما می‌گوییم معنای عدل که «وضع کل شی فی موضعه» است، جای اشیا کجاست، جای اشخاص کجاست؟ معتقدیم که جای اشیا را اشیاآفرین باید معین کند، جای اشخاص را اشخاص‌آفرین باید معین کند. آنها می‌گویند جای اشیا را خودمان معین می‌کنیم.
 آیت الله جوادی آملی در جلسه درس اخلاق خود  که در محل بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء برگزار شد با اشاره به جایگاه ارزشمند و والای رساله حقوق امام سجاد (ع) گفت: امام سجاد(ع) مانند سایر ائمه(ع)، گاهی با خدا سخن می‌گفتند و گاهی با مردم؛ سخن آنها با خدا هم برای تحکیم رابطه عبد و مولا بود و هم برای تعظیم نفوس دیگران. ایشان با آسیب شناسی حقوق بشر غربی اذعان داشتند: این حقوقی که در جهان کنونی مطرح است، چه سازمان بین‌الملل چه مجامع حقوقی دیگر، اینها هیچ صبغه علمی ندارد چرا که مواد حقوقی مستند است به یک سلسله مبانی و آن سلسله مبانی که کلید همه آنها عدل است مستند است به یک منبع.

وی ریشه جدایی حقوق اسلامی و غیر اسلامی را در برداشت متفاوت این دو دیدگاه از واژه عدل دانست و بیان داشت: عدل که کلمه‌ای است آشنا، مفهوم شفاف و روشنی دارد عدل؛ یعنی «وضع کل شیء فی موضعه»، هر چیزی را در جای خود قرار می‌دهیم؛ این معنا را هم ما می‌فهمیم، هم آنها می‌فهمند، هم ما باور داریم هم آنها باور دارند تا این دو عنصر، مشترک است. اما تمام اختلاف بین ما و آنها این عنصر سوم است ما می‌گوییم معنای عدل که «وضع کل شی فی موضعه» است، جای اشیا کجاست، جای اشخاص کجاست؟ معتقدیم که جای اشیا را اشیاآفرین باید معین کند، جای اشخاص را اشخاص‌آفرین باید معین کند. آنها می‌گویند جای اشیا را خودمان معین می‌کنیم.

آیت الله جوادی آملی ادامه داد: بنابراین حقوق بشر غربی به هیچ وجه مایه علمی ندارد در حالی که وجود مبارک امام سجاد علیه السلام بر اساس همین عناصر سه‌گانه و مثلث مبارک «رسالةالحقوق» خود را تدوین کرده. لذا «رسالةالحقوق» امام سجاد دارای یک رساله علمی عمیق است.

وی در تشریح ساختار رساله حقوقی امام سجاد(ع) اظهارداشت: وجود مبارک امام سجاد این رساله حقوق پنجاه ماده‌ای را با یک مقدمه شروع کرده، در طلیعه این رساله می‌فرماید: حقوق هست، فراوان هم هست، اما سامانه اصلی اینها در ذیل مسئله توحید است. اول «حق الله» است که مسئله توحید است؛ نه مشرکانه بیندیشیم، نه مشرکانه عمل کنیم، آن‌گاه وارد مواد پنج‌گانه می‌شود، بعد در پایان هم جمع‌بندی می‌کند، می‌فرماید: این پنجاه ماده حقوقی است. اما وجود مبارک امام سجاد در این پنجاه ماده حقوقی، انسان را با خودش آشنا کرد، یک؛ با ماورای طبیعت آشنا کرد، دو؛ با خود طبیعت مأنوس کرد، سه؛ خیلی هنرمندانه و تابلوگونه این پنجاه نکته را ترسیم کرد.

وی اذعان داشت: وجود مبارک امام سجاد اولین کاری که کرده، ما را با اعضا و جوارح ما آشنا کرده، فرمود: چشم شما امانت الهی است، بر شما حقی دارد، این چشم را به هر چیزی نیندازید، این صفحه علمی است این کتاب است، تا می‌بینی کتاب است، تا می‌شنوی علم است. ایشان در رساله خود ما را با حقوق جوارح و اعضا از یک سو و حقوق افعال و اذکار و عبادات از سوی دیگر و بعد ما را به طبیعتی که در دامنه ماورای طبیعت است، آشنا می‌کند؛ بعد همه اینها را می‌فرماید، اینها امانت‌های الهی هستند، ذات اقدس الهی اینها را به شما داده است در برابر همه اینها مسئول هستید.

آیت الله جوادی آملی با بیان این مطلب که مردم و مسئولین به عنوان امر به معروف و نهی از منکر یک وظیفه متقابل نسبت به هم دارند اظهار داشت: در قیامت از ما سؤال می‌کنند که چشم و گوش خود را چگونه استفاده کردی؟ و یا چرا اینها را حفظ نکردی؟ همین معنای دقیق و لطیف را وجود مبارک پیامبر(ص) بیان کرده، فرمود: «کُلکُم رَاعٍ وَ کُلکُم مَسئُول عَن رَعِیتِه» شما به عنوان امر به معروف و نهی از منکر یک وظیفه متقابلی نسبت به هم دارید، به عنوان رابط بین مسئول و توده مردم وظیفه متقابل دارید، همچنین مسئولین نسبت به هم رابطه متقابل دارند. در واقع همان‌طوری که ما از چشم، گوش و قلب خود محافظت می ‌کنیم، باید از هم‌نوع خود نیز مواظبت کنیم تا او بیکار و یا معتاد نشود,