پیدا و پنهان ابعاد اقتصادی تروریستی نامیدن سپاه

به گزارش حلقه وصل، طبق اصل 147 قانون اساسی، نیروهای مسلح در زمان صلح می‌توانند توان و امکانات خود را در راستای سازندگی کشور قرار دهند. بر این اساس و در سال 1368، هم‌زمان با دوران سازندگی، این نهاد انقلابی که پاسداری از انقلاب را اصلی‌ترین رسالت خود می‌دانست، به صحنه اقتصادی ورود پیدا کرد. در این ‌بین قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) به‌عنوان بازوی اقتصادی سپاه پاسداران در بحبوحه دوران بعد از جنگ و در غیاب نیروهای فنی و مهندسی و شرکت‌های خارجی به میدان آمد. قرارگاه از ابتدای شروع فعالیت ابر پروژه‌های ملی را بر عهده گرفت که یکی از شاخص‌ترین آن‌ها در آن ایام، سد کرخه است که با چندین میلیارد مترمکعب ذخیره‌سازی نقش بسیار مهمی در کاهش آثار مخرب سیلاب اخیر ایفا کرده است.

امروزه قرارگاه خاتم‌الانبیا 5000 مشاور، سازنده و پیمانکار دارد که با ظرفیت‌سازی درون کشور ایجادشده است. اشتغال‌زایی 200 هزارنفری قرارگاه از بدنه جامعه نیز نکته قابل‌توجهی است که تنها 2000 نفر از آن‌ها نیروی کادر هستند. برخلاف ذهنیت منفی برخی افراد و رسانه ها درباره رابطه قرارگاه و دولت در حوزه اقتصادی، تنها 2600 میلیارد تومان از بودجه عمرانی 62 هزار میلیارد تومانی دولت در سال 98، سهم قرارگاه خاتم است. البته قرارگاه در حوزه تأمین مالی با  استفاده از ظرفیت سرمایه‌های راکد و نقدینگی سرگردان در حال گردش هم به تأمین مالی پروژه‌های خود اقدام کرده است و هم به‌عنوان سرمایه‌گذار در پروژه‌های بزرگ دولتی ورود پیداکرده است.

با این مقدمه که ذکر شد بعد از اقدام آمریکا برای تروریستی نامیدن سپاه و دادن برچسب  FTO(Organisation Foreign Terrorist) به سپاه، این شبهه ایجاد شده است که با توجه به نقش و اثرگذاری مجموعه سپاه در اقتصاد، این موضوع به مشکلات معیشتی و اقتصادی دامن خواهد زد یا خیر؟

*تحریم سپاه جدید نیست

ترامپ یکی از اصلی‌ترین دلایل خود برای اقدام علیه سپاه را فعالیت‌های این نهاد در راستای دور زدن تحریم‌ها اعلام کرده است. به گفته رئیس جمهور آمریکا، سپاه با ایجاد شرکت‌های پوششی نقش مهمی در ارتباط با دور زدن تحریم‌ها ایفا کرده است. البته غربی‌ها هم بیکار ننشسته‌اند و با رصدهای دقیق، برخی از مجموعه‌ها، مؤسسات و حتی افراد مؤثر در این رابطه را شناسایی کرده و مرتب لیست تحریمی خود موسوم به SDN را بروزرسانی کرده‌اند. به‌عنوان‌ مثال، در  اسفندماه 1397 فلوچارتی منتشر کردند که افراد و شرکت‌هایی پوششی سپاه را شناسایی و رصد کرده بودند.

شکل ۱ -  شبکه صرافی انصار

همچنین باید به قانون تحریمی آمریکا علیه ایران موسوم به کاتسا (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act ) اشاره کنیم که در سال 2017 به تصویب رسید. مطابق این قانون، تمامی تحریم‌های مرتبط با گروه‌های تروریستی شامل سپاه پاسداران شده  و تمامی اعضا و زیرمجموعه‌های وابسته نیز شامل تحریم آمریکا شدند. علاوه بر این، هر نهاد و فردی با سپاه کار کند وارد لیست تحریمی آمریکا (SDN)  خواهد شد. بنابراین محدودیت‌های جدید آمریکا، شرایط نگران‌کننده‌ای نخواهد بود. علاوه بر همه آنچه گفته شد حتی خود وزارت خارجه آمریکا نیز اذعان کرده است که سپاه قبل از این اقدام نیز تحریم بوده است. بنابراین برخلاف فضاسازی آمریکا درباره تبعات اقتصادی تروریستی نامیدن سپاه پاسداران، این اقدام آمریکا از لحاظ اقتصادی چندان نگران کننده نیست.

*نقش پررنگ سپاه در سازندگی کشور

شاید آن نکته ای که حتی از دید غربی‌ها هم پنهان مانده، این موضوع است که بخش اقتصادی سپاه علاوه بر آنکه در مراودات بین‌المللی به دنبال دور زدن تحریم‌ها بوده، با تمرکز بر توان درون‌زای داخلی و تجارب سی‌ساله خود و با تکیه‌بر چشم‌اندازهای بالادستی، ورودی قدرتمند در حوزه اقتصاد داشته است. به عنوان مثال، می توان به این موارد اشاره کرد:

- اجرای پالایشگاه‌ میعانات گازی خلیج‌فارس به عنوان بزرگ‌ترین پالایشگاه میعانات گازی جهان

- اجرای فازهای 15 و 16 پارس جنوبی به‌عنوان اولین فازها با مهندسی تمام ایرانی

- اجرای 62 سد در کشور با حجمی بالغ‌بر 24 میلیارد مترمکعب آب یعنی 50 درصد مخازن آب کل کشور

- شکست انحصار طراحی و ساخت سازه‌های ساحلی توسط شرکت‌های خارجی و فراساحلی ازجمله اجرای بندر شهید رجایی و توسعه فاز نخست بندر شهید بهشتی چابهار

- اجرای ده‌ها سکوی دریایی و کشتی‌های اقیانوس‌پیما و در اختیار داشتن بزرگ‌ترین و مجهزترین ناوگان لایروبی در منطقه خلیج‌فارس

- توسعه شبکه زیرساخت کشور ازجمله بزرگراه، آزادراه، راه‌آهن، راه اصلی مترو، پل، قطار سریع‌السیر، تقاطع غیر هم‌سطح و تونل ازجمله آزادراه حرم تا حرم، کنارگذر جنوبی تهران، راه‌آهن چابهار

اینها تنها بخشی از هزاران  پروژه سپاه در طول سالیان اخیر و نشاندهنده حضور بسیار پررنگ‌تر سپاه در داخل کشور نسبت به مراودات بین‌المللی است.

یادداشتی از هدی صادقی