اغلب دانشگاهیان ما نتوانستند از زندان کلیشه آزاد شوند

به گزارش حلقه وصل، حجت الاسلام علی اکبر رشاد، رئیس هیات حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره  گفت: دانشگاهیان ما متعهد، انقلابی، متدین، دلسوز، هدفدار، مسئولیت پذیرند اما از غالبا نتوانستند از زندان کلیشه آزاد شوند. 

وی افزود: اوایل که دستگاه حمایت از کرسی‌ها راه افتاد یک دهه طول کشید تا جامعه دانشگاهی و حوزوی ما بپذیرید این نهاد یک نهاد بی طرف است و برگزاری صدها کرسی این واقعیت را به اثبات رساند.

حجت الاسلام رشاد ادامه داد: مشکل اصلی و مانع اصلی پیش روی نظریه پردازی در کشور ما خاصه در علوم انسانی این بود که نهادی برای پرداختن برای به این موضوع وجود نداشت. در سال ۸۱  جمعی از فاضلین حوزوی نامه‌ای به محضر رهبری نوشتند مبنی بر اینکه موضوع نظریه پردازی و نوآوری باید نهادینه شود و مسئول خاص خودش را داشته باشد. که اتفاقا همین امر  از  تاکیدات رهبر بود‌. همین نامه سبب شد ایشان به فاصله یک یا دو روز پاسخ دهند. آن پاسخ جامع و کارساز از ناحیه ایشان صادر شد و این پیشنهاد که نهادی برای ممیزی نظریه‌ها به وجود بیاید و نظریه‌ها سنجش و ارزش‌گذاری شوند، اعمال شد.

وی ادامه داد : به هر حال یک جایی برای تشخیص و حمایت این امر لازم بود و این موضوع فاقد مسئول و متولی بوده است. این مساله بعدها در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شد و بعد نهاد حمایت از کرسی‌های نظریه پردازی، نقد و مناظره ایجاد شد.

رشاد تاکید کرد: به نظرم ۴۶ مانع پیش روی مساله نظریه پردازی وجود دارد که عدم شجاعت، عدم نقد، عدم مرزشکنی، اختلاف و مشکلات فرهنگی، موانع سخت افزاری.. از جمله موانع آن هستند. اما عمیق‌ترین و بزرگترین مانع ، مانع کلیشه‌ای "اندیشه" است، چه در حوزه و چه در دانشگاه این مشکل وجود دارد.

رئیس هیات حمایت از کرسی‌های نظریه پردازی، نقد و مناظره با بیان اینکه دانشگاه‌های ما اسیر کلیشه اندیشی هستند گفت: دانشگاهیان ما متعهد، انقلابی، متدین، دلسوز، هدفدار، مسیولیت پذیرند اما غالبا نتوانستند از زندان کلیشه آزاد شوند. یک سلسله از عرفیات و اخلاقیات در دانشگاه‌ها جلوه علمی پیدا کرده و گاهی  تبدیل به نماد علم شده است.

وی ادامه داد: رهبری گفتند مقالات علمی را به خارج از کشور ارجاع ندهیم زیرا الان برخی از دانشگاه‌های ما مرجع هستند.  این که اصرار کنیم مرجع مقالات ما در خارج از کشور باشد این نوعی کلیشه اندیشی است. برخی اوقات گفته می‌شود معنای واقعی نظریه این است که باید  بر روی نظریه‌ها ارجاعات خارجی وجود داشته باشد یعنی خارجی ها روی آن نظر بدهند، همین که  تا خارجی‌ها ارجاع ندهند نظریه قابل تایید نیست یعنی ما دچار کلیشه و معضلیم، این معضل اساسی نوآوری و نظریه پردازی است. 

رشاد افزود: در حوزه هم ما مشکل اجتهاد تقلیدی داریم.  در حوزه یک قله به نام اجتهاد تعریف شده است و وقتی یک داوطلب وارد می شود از ابتدا مشخص می‌کند که می‌خواهد مجتهد شود یا نه.  اجتهاد یک ملکه و  یک کیف نفسانی است که باید در فرد ایجاد شود و شخص طلبه باید قالب شکنی کند و خارج از کتاب و مکتب پیش برود. این مراحل پیش روی کسی که به حوزه می‌آید هست.

وی ادامه داد: معادل آن راهی که در حوزه پیش روی طلبه قرار می‌دهند، در دانشگاه پیش روی دانشجو وجود ندارد. اگر نقطه نهایی را به دانشجو نشان دهیم بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.  در حوزه نیز مثل دانشگاه که دچار کلیشه اندیشی می‌شود یک مشکل وجود دارد و ان این است که خودِ اجتهاد بد فهمیده می‌شود. این مساله نیز وجود دارد که گاهی در حوزه یک شخص اسیر استاد خود می‌شود و نمی‌تواند از استاد خود عبور کند و این هم یک آفت است. 

رئیس هیات حمایت از کرسی‌های نظریه پردازی، نقد و مناظره در پایان گفت:  تا زمانی که نتوانیم از این موانع عبور کنم نمی‌توانیم تحول علمی و تحول علوم انسانی را داشته باشیم.

منبع: فارس