«سنوار» چگونه زندان‌های رژیم صهیونیستی را به دانشگاه تبدیل کرد

به گزارش حلقه وصل: «جکی خوری»، روزنامه‌نگار اسرائیلی و تحلیلگر مسائل جهان عرب در رادیو اسرائیل در مقاله‌ای که روزنامه عبری زبان «جروزالم پست» آن را منتشر کرد، جزئیات جدیدی از زندگی «یحیی سنوار»، رهبر شهید جنبش حماس در نوار غزه طی سال‌های اسارتش در زندان‌های رژیم صهیونیستی را فاش کرد؛ اینکه وی چگونه از این سال‌ها به‌عنوان فرصتی برای تحصیلات دانشگاهی، پژوهش درباره اسرائیل و صهیونیسم و یادگیری زبان عبری استفاده کرد.

خوری با توصیف یحیی سنوار به «خطرناک‌ترین دشمن اسرائیل»، از سال‌های اسارت وی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی این شهید یاد می‌کند که به رغم خواست رژیم صهیونیستی طی آن رشد و پیشرفت بسیاری کرد.

وی می‌گوید، سنوار طی 7 سال اسارتش در زندان‌های اسرائیل توانست، تاریخ اسرائیل، صهیونیسم و هولوکاست را بخواند و فرابگیرد و این همان چیزی است که توانست به او در «رهبری حماس» کمک بسیاری کند.

در این مقاله می‌خوانیم:
یحیی سنوار سال‌های 1995 تا 2002 زندگی‌اش را در زندان «هادریم» سپری کرد، اما این به معنای هدردادن عمر و وقت مانند بسیاری از زندانیان نبود. او در این 7 سال تحصیلات دانشگاهی خود را از راه دور در دانشگاه آزاد قدس ادامه داد.

بررسی موضوعات پژوهشی و تحقیقاتی او در مدت تحصیل هم غافلگیرکننده است و هم نیست. او اگرچه بعد از مدت‌های طولانی و با تأخیر بسیار به سراغ تحصیل آن هم در زندان رفته بود، اما باعث شد، خیلی زود به بزرگ‌ترین دشمن اسرائیل تبدیل شود. در واقع سنوار جلوی چشم ما رشد و پیشرفت می‌کرد و تبدیل به بزرگ‌ترین تهدید راهبردی اسرائیل می‌شد.

بررسی پرونده‌های تحصیلی سنوار در طول دوران اسارت نشان می‌دهد که او از این دوره برای تحصیل 15 ترم در رشته‌ علوم‌انسانی و اجتماعی دانشگاه آزاد قدس استفاده کرد.
 
او این دوره تحصیل را بسیار جدی و با نمرات عالی 90 از 100 پشت سر گذاشت. سنوار تحصیلات مقدماتی‌اش را در رشته زبان و ادبیات عرب در غزه به پایان رسانده بود و تحصیلات دانشگاهی‌اش را در زندان آغاز کرده بود. وی هزینه تحصیل دانشگاهش را  با اندک حقوق ماهیانه‌ای که تشکیلات خودگردان فلسطین برای اسرا در آن زمان در نظر گرفته بود، تأمین می‌کرد.

عبری می‌دانست، اما سال‌های زندان باعث شد تا مهارت‌هایش را در این زبان تقویت کند و این کمک بسیاری به او در طول تحصیلش کرد. وی تنها به تحصیل اکتفا نکرد، بلکه دو کتاب نیز از عبری و به عربی ترجمه کرد.

اول کتاب «نکشی کشته می‌شوی»، تألیف «یعقوب پری» و دیگری «شاباک بین شکاف‌ها و اختلافات» که به‌نوعی زندگینامه‌های رؤسای پیشین سازمان امنیت داخلی اسرائیل (شاباک) بودند.

با اینکه مسئولان زندان ترجمه‌ این دو کتاب را مصادره کردند، اما این ترجمه‌ها بینش جدیدی به السنوار درباره آنچه در داخل شاباک می‌گذرد، داد تا از آنها برای سال‌های بعد استفاده کند.

انتخاب رشته علوم اجتماعی برای تحصیل در دانشگاه آزاد قدس توسط سنوار بسیار هوشمندانه صورت‌گرفته بود. این انتخاب نشان‌دهنده راهبرد آشکار وی در قبال اسرائیل بود و آن به‌دست‌آوردن شناخت دقیق از جامعه اسرائیل، پایه‌های تشکیل‌دهنده موجودیت یهود و ساختار حکومتی آن بود. انتخاب‌هایی که اصلا عجیب و غافلگیرکننده نبودند.

از نظر خوری آنچه مایه تأسف است و حتی از آن به عنوان شکست یاد می‌کند، عدم اتخاذ چنین راهبردی از سوی رهبران اسرائیل در برابر جامعه فلسطینی است. وی این سؤال را مطرح می‌کند که چند نفر از تصمیم‌گیرندگان ارشد یا فرماندهان ارشد ارتش اسرائیل چنین مطالعاتی درباره جامعه فلسطینی‌ دارند یا چند نفر تلاش کرده‌اند، مطالعاتی عمیق در فرهنگ فلسطینی، عربی و اسلامی انجام دهند.

اولین واحد درسی سنوار «از قدس تا یفنه» بود که دوره تاریخی «مشناه و تلمود» را با موضوعاتی مانند یفنه بعد از ویرانی هیکل دوم، انقلاب بار کوخبا و تورات شفاهی را شامل می‌شد. سنوار این واحد را با نمره 81 به پایان رسانده بود، چون هنور به زبان عبری تسلط کامل نداشت.

بعد از آن واحد «قدس در گذر قرون» را برداشت که به تاریخ این شهر از وقتی یک شهرک یبوسی بود تا دوره‌های روم باستان و اسلام و عثمانی‌ها و استعمار انگلیس می‌پرداخت. 

این واحد را با نمره 92 پاس کرد تا پس از آن واحد «تاریخ ملت یهود در خلال قرون قدیم» را پشت سر بگذارد و طی آن با تاریخ یهود در دوران امپراتوری ایران، یونان، روم و بیزانس آشنا شود. وی این واحد را هم با نمره 94 پاس کرده بود.

سنوار در طول دوران تحصیلش توجه بسیاری روی دوره‌های شکل‌گیری تاریخ یهود داشت و دو واحد را درباره تاریخ ملت یهود طی دوره هیکل اول و یهودا و رم برداشت تا نگرش عمیق‌تری نسبت به تاریخ یهودیان به دست آورد.

در ادامه نیز روی مطالعه در دوره‌های بعدی تاریخ یهود از جمله یهود در دوران تغییر تمرکز کرد که قرن پانزدهم میلادی و ورود یهودیان به عرصه‌های حساس و راهبردی در کشورهای مختلف اروپایی را شامل می‌شد تا به عصر حاضر رسید و این مرحله را نیز با نمره 93 پشت سر گذاشت.

مطالعه در بزرگترین نکبت ملت یهود
کوخی می‌گوید که بخش قابل توجهی از دوران تحصیل سنوار به مطالعه در هولوکاست اختصاص یافته بود و طی آن به تحقیق در وضعیت یهودیان اروپا در قرن بیست، صعود نازیسم و نحوه نسل‌کشی آنها پرداخت تا این واحد را هم با نمره 89 پاس کند.

پس از آن مطالعه عمیقی در شکل‌گیری جنبش صهیونیسم و تأسیس اسرائیل در فلسطین انجام داد و این واحد را با نمره عالی 96 پاس کرد. این واحد به او دید جامعی از دیدگاه‌های صهیونیستی سران داد.

اما به این اکتفا نکرد و مطالعاتش را با بررسی وضعیت جامعه اسرائیل، ارتباط عناصر مختلف تشکیل‌دهنده این جامعه و «حکومت و سیاست در اسرائیل» متمرکز کرد تا با ساختار تشکیل‌دهنده حکومت در این رژیم و سیاست‌هایش بیش از پیش آشنا شود.

کوخی خاطرنشان می‌کند که سنوار فراموش نکرد، بخشی از تحصیلات و مطالعاتش را به شهرک‌سازی و شهرک‌نشینی اختصاص دهد،

خط‌مشی‌های شهرک‌سازی، راهبردهای شهرک‌سازی، ترسیم نقشه‌های شهرک‌ها و اقامت در آنها، از جمله موضوعاتی بود که سنوار به مطالعه در آنها پرداخت.

این‌چنین بود که یحیی السنوار در برابر چشمان اسرائیل رشد و پیشرفت کرد و به اسرائیل‌شناسی بی‌بدیل تبدیل شد. پس از آن و از سال 2011 بود که سازمان زندان‌های اسرائیل ادامه تحصیل اسرای فلسطینی را در زندان‌های این رژیم از بیم تولد سنواری دیگر ممنوع کرد.