نظر نویسنده مراکشی درباره اسلام

مراد و ملیکه در شهر طنجه به طور سنتی ازدواج کردند اما همین سنتی بودن منجر به زندگی تلخ و یک مصیبت شد، قصه رمانی است که طاهر بن جلون که از روشنفکران مراکشی است نوشته است.

به گزارش حلقه وصل: طاهر بن جلون در کتاب «عسل و حنظل» روایتی روشنفکرانه از سنت‌های اسلام دارد. داستان در شهر طنجه می‌گذرد. زن و مردی ازدواج می‌کنند؛ ملیکه و مراد. پیوندشان نه بر پایه‌ عشق است و نه حتی آشنایی قبلی؛ از همان قسم ازدواج‌های دستوریِ سنتی و زندگی را آغاز می‌کنند.

این ایده اصلی داستان است که برای جذابیت و تعلیق اثر سعی کرده است از یک مصیبت نام ببرد. مصیبتی که از روایت‌های اول پا به قصه می‌گذارد تا آخر همراه مخاطب است و همین نکته که کشش ایجاد می‌کند و نه هیچ چیز دیگر؟

مراد و ملیکه وجوه اشتراک اندکی دارند، از دو خانواده، تربیت و فرهنگ متفاوت می‌آیند و چندان باورهای یکدیگر را درک نمی‌کنند. رابطه‌شان در تلاطمی دائمی است؛ گاهی عشق، گاه نفرت و گاه بی‌تفاوتی.

البته بن جلون در روند قصه می‌خواهد نشان دهد که عقب ماندگی جوامع عربی مربوط به اسلام است، اما درصدی هم به خود اعراب برمی‌گردد که اجتماع محور نیستند.

اما در هر صورت نویسنده در تلاش بوده است که نشان دهد سنت‌ها و تفکراتی افراطی که از اسلام نشأت گرفته است، کام زندگی را به انسان‌ها تلخ کرده.

البته نگاه جنسیتی در اثر به وفور دیده می‌شود که زن و دختر در اسلام محدود هستند. این نگاه از طریق جزء به کل به مخاطب تزریق می‌شود. یعنی مسلمان را بد تصویرسازی می‌کند تا مخاطب نتیجه بگیرد که اسلام، دینی...

طاهر بن جلون نیز در اثر از وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مراکش، تبعیض‌های نژادی و جنسیتی، روابط والدین و فرزندان، شکاف نسلی، پوست انداختن فرهنگ سنتی، فساد و.... می گوید.

همچنین داستان اصلی از طریق چند خرده‌روایتِ مربوط به شخصیت‌های فرعی کامل می‌شود.

زاویه‌ دید قصه متشکل از روایت‌های منفردِ متعدد از شخصیت‌های اصلی داستان است و این ویژگی امتیاز مهمی برای اثر است؛ زیرا خواننده را با ذهنیت و قضاوت تمامی افراد دخیل در ماجراها و روایت هر یک از آنان درباره‌ی سِیر وقایع مواجه می‌کند. البته همین نوع روایت است که داستان را جذاب می‌کند و این اجازه را می‌دهد تا مخاطب خودش قضاوت داشته باشد و نه طرح و ایده!

به دلیل اینکه داستان طرح قوی ندارد نویسنده از اوایل کتاب به زیاده گویی دچار می شود و حوصله مخاطب را سر می‌برد.

مصیبتی هم که از آن نام بردیم و گفتیم که تعلیق اثر همان اتفاق بوده است خشونت و تعرضی بود که به دختر خانواده یعنی سامیه صورت گرفته بود. متهم شدن، درک نشدن، خشونتِ مضاعف، طرد شدن، نادیده‌ انگاشته شدن و دعوت به سکوت او روایتی است که نویسنده از وضعیت سامیه در جامعه اسلامی آورده است.