سود کشورهای حوزه خلیج‌فارس از بسته شدن باب المندب چیست؟

به گزارش حلقه وصل: راهبرد معاصر نوشت: کمتر از یک ماه از آغاز عملیات «طوفان الاقصی» به وسیله مقاومت فلسطین علیه رژیم صهیونیستی، یعنی از 31 اکتبر 2023 و پس از تبدیل شدن جنگ غزه به صحنه نسل‌کشی ارتش رژیم صهیونیستی، جنبش انصارالله یمن عملیات خود را در دریای سرخ با شعار «غلبه بر ظلم تاریخی علیه ملت فلسطین» آغاز کرد.

عملیات دریایی انصارالله باعث اختلال در ناوبری دریایی و مسدود شدن راه عبور کشتی ها از تنگه باب المندب شد و تأثیر زیادی بر تجارت جهانی به ویژه عملیات انتقال نفت گذاشت که بازتاب های بین المللی و منطقه ای فراوانی داشته است.

هزینه بالای انتقال محموله ها، بیمه و جابه جایی کالا از دریا و نیز افزایش نرخ تورم در نتیجه آسیب دیدن بخش قابل توجهی از اقتصاد جهانی ازجمله پیامدهای بین المللی عملیات دریایی مبارزان یمنی است. اما در عرصه منطقه ای، افزایش قیمت نفت تأثیر مثبتی بر کشورهای نفتی حوزه خلیج فارس خواهد داشت هرچند افزایش هزینه حمل و نقل دریایی ممکن است اثرات نامطلوبی داشته باشد.

انصارالله یمن بارها متعهد شده است کشتی‌های متعلق به شرکت‌های صهیونیستی یا در مالکیت این رژیم را در همبستگی با ملت فلسطین هدف قرار دهد و از کشورها خواسته اند شهروندانشان را که جزو خدمه این کشتی‌ها هستند، از همکاری با شرکت های دریایی رژیم صهیونیستی بازدارند. حملات علیه کشتی هایی که بنا بر اعلام انصارالله با رژیم اشغالگر قدس مرتبط هستند همچنان ادامه دارد و در آخرین مورد مرکز عملیات تجارت دریایی انگلیس اعلام کرد، یک فروند کشتیِ تجاری در دریای سرخ مورد حمله سه قایق کوچک قرار گرفت. ازجمله دیگر عملیات های مهم انصارالله 19 نوامبر 2023 بود که کشتی باری «گلکسی لیدر» متعلق به تاجری صهیونیستذ در دریای سرخ مورد حمله قرار گرفت و به سواحل یمن منتقل شد.

26 دسامبر  2023 نیز مرکز عملیات تجارت دریایی انگلیس اعلام کرد، گزارشی مبنی بر حادثه برای یک فروند کشتی در حدود 60 مایلی بندر الحدیده یمن دریافت کرد. در این حادثه صدای انفجار شنیده شد و موشک ها به چهار مایلی محل تردد کشتی اصابت کردند. مجموع این عملیات ها باعث شده است چندین شرکت حمل و نقل کانتینری سفرهای خود را از دریای سرخ تا اطلاع ثانوی متوقف کنند تا در معرض خطر قرار نگیرند.

اهمیت بسته شدن باب المندب

آنچه که حملات انصارالله یمن را خطرناک تر می کند، این است که آنها عملیات دریانوردی را حتی تا مرز بستن تنگه باب المندب پیش می برند. باب المندب، تنگه ای است میان آفریقا و شبه جزیره عربستان و مسیر خروجی دریای سرخ به اقیانوس هند که معمولاً 12 تا 15 درصد تجارت دریایی از این مسیر جریان دارد که در مجموع 85 درصد از کل تجارت جهانی را شامل می شود.

این تنگه یکی از مهم‌ترین آبراه‌های بین المللی برای حمل و نقل کالاهای جهانی است که از دریا نفت خام و سوخت از حاشیه جنوبی خلیج فارس و از مسیر  کانال سوئز به سمت دریای مدیترانه می‌رود. اینها علاوه بر کالاهایی ازجمله نفت روسیه است که به سمت آسیا می آیند.

عرض باب المندب در باریک ترین نقطه آن 30 کیلومتر است که حرکت نفتکش ها را با مشکل مواجه می کند و به دو کانال برای محموله های ورودی و خروجی محدود می شود که جزیره پریم آن دو را از هم جدا می کند. تنها راه جایگزین این مسیر دماغه امیدنیک، جنوبی ترین نقطه قاره آفریقاست و پیمودن آن به دلیل زمان طولانی و مصرف سوخت، هزینه حمل و نقل بالایی به همراه دارد.

قیمت بالای نفت

طبق گزارش سازمان تجارت و توسعه سازمان ملل متحد (unctad)، شاید مهمترین محموله ای که از آسیا به اروپا و از تنگه باب المندب می گذرد، نفت است که 25 درصد محموله های جهان را تشکیل می دهد. طلای سیاه از کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس از تنگه باب المندب به کانال سوئز و سپس به آسیا و اروپا می رسد. این در حلی است که عملیات یمنی ها باعث شده است قیمت نفت از پایان اکتبر به طور هفتگی روند افزایشی داشته باشد.

گزارش بلومبرگ نشان می دهد، در دسامبر 2023 صندوق‌های حمایت مالی جهان برای نخستین بار در نزدیک به سه ماه گذشته درباره افزایش بهای نفت خام نگاه خوش‌بینانه‌تری داشته اند. آخرین افزایش قیمت نفت 26 دسامبر بود، زمانی که قیمت نفت به دلیل حملات مکرر انصارالله نزدیک به سه درصد افزایش یافت.

افزایش بحران جهانی

17 دسامبر 2023 اکونومیست، معروف‌ترین روزنامه اقتصادی انگلیس در گزارشی نوشت: با توجه به خطرات فزاینده حملات انصارالله یمن و توقف حرکت برخی از آنها به دلیل کشته شدن خدمه یکی از کشتی ها در باب المندب، صنعت کشتیرانی جهانی در حال تغییر وضعیت عادی به اضطراری است.

این گزارش می افزاید: حملات یمنی ها پیامدهای عمده ای خواهد داشت که مهم ترین آنها تأثیرگذاری منفی بر اقتصاد جهانی و افزایش خطر تنش نظامی در غرب آسیاست. خطر توقف طولانی مدت حرکت کشتی‌ها در این تنگه، هزینه‌های تجاری را به دلیل تغییر مسیر کشتی‌رانی از مسیر آفریقا افزایش می‌دهد که به افزایش هزینه‌ محصولات می‌شود، زیرا کشتی‌ها مجبورند برای مدت طولانی‌تری دریانوردی کنند و هزینه‌های بیمه نیز در این تنگه افزایش می‌یابد.

سود کشورهای حوزه خلیج فارس

این چالش دریایی ممکن است برای کشورهای تولیدکننده نفت ازجمله کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس به دلیل افزایش درآمدهایشان از افزایش قیمت نفت منفعت داشته باشد، هرچند به اعتقاد برخی کارشناسان اقتصادی و انرژی، چند کشور حوزه خلیج فارس به ویژه برای انتقال نفت و گاز به اروپا با هزینه های اضافی مواجه خواهند شد.

عربستان دارای یک خط لوله نفتی است که از شهر بقیق تا بندر ینبع در دریای سرخ امتداد دارد و می تواند به جای عبور از سواحل یمن از مسیر این بندر صادرات داشته باشد. این کشور روزانه حدود 5 میلیون بشکه نفت از این بندر حمل کند که بیش از نیاز صادراتی خود به کشورهای اروپایی است و به این ترتیب بدون تحمیل هزینه های اضافی حمل و نقل از افزایش قیمت نفت خام سود می برد.

به باور این کارشناسان، هدف قرار دادن کشتی ها در دریای سرخ قیمت نفت را افزایش می دهد و در ادامه، هزینه حمل و نقل دریایی و نیز نرخ تورم افزایش می یابد که مجموع همه این عوامل پیامدهایی بر کل اقتصاد جهان اعم از نفتی یا غیرنفتی خواهد داشت.