چه کتاب‌هایی در سال ۱۴۰۱ مورد توجه رهبر معظم انقلاب قرار گرفتند؟

به گزارش حلقه وصل: ایام منتهی به عید نوروز ایامی است که ایرانیان به سنتی دیرینه دست به خانه‌تکانی‌ می‌زنند، غبار از تن اشیاء و وسایل خود می‌گیرند و با شکلی تازه و تمیز راهی سال نوی‌شان می‌کنند. تعطیلات نوروز فرصتی مناسب برای خانه‌تکانی از کتابخانه‌ها هم هست؛ از بین بردن غبار از تن آنها و ورق زدن و خواندن کتاب‌هایی که تا پیش از آن زمانی برای خوانش آنها نداشته‌ایم.

این گزارش پیشنهاد مطالعه کتاب‌هایی است که در سال 1401 مورد توجه رهبر معظم انقلاب قرار گرفته و توانسته‌اند در بازار نشر، نظر مشتاقان این حوزه را به خود جلب کنند.

متفاوت‌ترین مادر شهید 

دایره روایت از جنگ تحمیلی بسیار گسترده است؛ به گستردگی و تنوع تمام آدم‌هایی که یا در آن حضور داشتند و یا به نوعی با این بحران مواجه شدند. در این میان، یکی از متفاوت‌ترین روایت‌ها از جنگ و انقلاب، روایتی است از یک مادر شهید ژاپنی. خانم کونیکو یامامورا که با ازدواج با یک مرد ایرانی، نام سبا بابایی را برای خود برگزید، راوی کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب» است. 

کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب» که به قلم حمید حسام و با همکاری مسعود امیرخانی نوشته و از سوی انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده، داستان زندگی یامامورا را از جنگ جهانی دوم، زمانی که ژاپن آماج حملات بود، آغاز می‌کند. یامامورا در خانواده‌ای متولد و بزرگ شد که به داشتن حس وطن‌پرستی شهره بودند. یامامورا بعد از آشنایی با تاجری ایرانی، علی‌رغم مخالفت خانواده، با او ازدواج کرده، مسلمان می‌شود، نام سبا بابایی را برای خود انتخاب می‌کند و پس از تولد اولین فرزند، راهی ایران می‌شود؛ کشوری که هیچ تصوری از آن در ذهن ندارد. 

هنر نویسندگی حسام در این بخش به خوبی به چشم مخاطب می‌آید. نویسنده به خوبی توانسته از پس نشان دادن تفاوت‌های سبک زندگی یک ایرانی و ژاپنی بر آید؛ این موضوع هم هنر نویسنده را نشان می‌دهد و هم میزان از خود گذشتگی راوی برای شروع یک زندگی جدید را.

زنده‌یاد بابایی، مادر شهید محمد بابایی

خانم بابایی تحت تأثیر همسر خود، زندگی انتخاب می‌کند که همواره زیر سایه دین و قرآن تعریف شده است. نام فرزندان براساس اسامی قرآنی انتخاب می‌شود و بر همین اساس، در جریان مبارزات انقلابی و حوادث پس از آن حضور دارد. خانم بابایی تفاوت دیگری نیز با بسیاری از راویان جنگ در سال‌های اخیر دارد؛ جذاب بودن داستان زندگی او فقط منحصر و محدود به ملیت یا مادر شهید بودن او نیست؛ فعالیت‌های اجتماعی و سامان دادن به امور مختلف در رابطه با جبهه‌ها و بعد جانبازان و حضور در گروه‌های صلح از دیگر جنبه‌های جذاب زندگی اوست. 

کتاب حاضر با نثری ساده و روان و به صورت یک خطی، داستان زندگی این زن را روایت می‌کند. ماجرای زندگی خانم یامامورا تا شهادت فرزندش در فکه ادامه می‌یابد. حسام به خوبی توانسته با در نظر گرفتن مسائل اجتماعی و خانوادگی، از پس روایتگری این اثر برآید. رهبر معظم انقلاب در تقریظی که بر این اثر منتشر شده، آن را «پرماجرا و پرجاذبه» توصیف کرده و فرموده‌اند:

بسم الله الرّحمن الرّحیم

ـ سرگذشت پرماجرا و پرجاذبه‌ این بانوی دلاور، که با قلم رسا و شیوای حمید حسام نگارش یافته است، جدّاً خواندنی و آموختنی است. من این بانوی گرامی و همسر بزرگوار او را سال‌ها پیش در خانه‌شان زیارت کردم. خاطره‌ آن دیدار در ذهن من ماندگار است. آن روز جلالت قدر این زن و شوهر با ایمان و با صداقت و با گذشت را مثل امروز که این کتاب را خوانده‌ام، نمی‌شناختم؛ تنها گوهر درخشانِ شهید عزیزشان بود که مرا مجذوب می‌کرد. رحمت و برکت الهی شامل حال رفتگان و ماندگان این خانواده باد

اردیبهشت 1401

ـ ساخت فیلم بر اساس زندگی خانم بابائی حرکت مهم و مؤثری در جهت معرفی و آبروبخشیدنِ به خانواده‌ی اسلامی و مرد مسلمان است، و نباید از آن غفلت شود.

صدای ناشنیده از زنان در جنگ سوریه

روایت‌های مختلفی تاکنون از جنگ سوریه منتشر شده است؛ روایت‌هایی که عمدتاً بر پایه روایت فرماندهان و سربازانی است که شاهد عینی میدان جنگ بوده‌اند. در این میان، آنچه به نظر می‌رسد جای خالی آن در فضای ادبیات مقاومت با رویکرد جنگ سوریه وجود دارد، روایت‌های مردمی است که سال‌ها ناظر بر این واقعه بوده‌اند. 

اهمیت تاریخ شفاهی جنگ سوریه از زبان مردم غیر نظامی از این حیث پررنگ‌تر می‌شود که می‌توان در خلال آن به چرایی وقوع این جنگ و نقش گروه‌های مختلف در ایجاد بحران سوریه پی برد. کتاب «اینجا سوریه است»، نوشته زهره یزدانیان، از جمله این آثار است که تلاش دارد بخشی از این خلأ را پر کند. 

یزدانیان که هم مستندساز است و هم نویسنده، ظاهراً اولین نویسنده زنی است که قدم در سوریه بحران‌زده گذاشته و پای صحبت مردم غیر نظامی در مناطق مختلف نشسته است. زنان و کودکان، در این کتاب محوریت دارند. 

نویسنده در روایتگری نگاهی جامع دارد؛ او روایتی انسانی از جنگ ارائه می‌دهد و سعی دارد از فضای شعارزده معمول به دور باشد. از این منظر، مذهب و دین، اولویت او نیست. با این نگاه، چند صدایی که او در روایت خود به کار برده، سبب شده تا مخاطب از جهات مختلف و از زوایای دید متنوعی به انسانی که ناخواسته در بحران گرفتار شده، بنگرد، با او در مصائب همراه شود و نگاهی انسانی به این پدیده داشته باشد. 

کتاب «اینجا سوریه است» اگرچه به تبعات جنگ بر غیر نظامیان می‌پردازد، اما به صورت غیر مستقیم به نقش ایران در خاتمه دادن به این واقعه تلخ و بازگرداندن امنیت و آرامش به خانواده‌های سوری و منطقه نیز می‌پردازد. این اثر از سوی انتشارات راه یار به چاپ رسیده و در پانزدهمین دوره جایزه جلال در جمع پنج نامزد نهایی بخش مستندنگاری این رویداد فرهنگی برای دریافت جایزه قرار گرفته است.

از یزدانیان در مراسمی برای نگارش این کتاب با اهدای یک جلد قرآن کریم، چفیه و هدیه‌ای دیگر از طرف رهبر معظم انقلاب تجلیل شد. 

راز سربلندی مردی که «پدر علم سلول‌های بنیادی ایران» شد

کتاب «سلول‌های بهاری»، خاطرات تولید و توسعه سلول‌های بنیادی به روایت دکتر حسین بهاروند، از جمله آثاری است که توسط انتشارات راه یار منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. اهمیت کتاب حاضر در خاطرات راوی است؛ کسی که برای اولین‌بار در سال 1382 به همراه همکارانش در پژوهشگاه رویان موفق شد تا سلول بنیادین انسانی تولید کند و به واسطه آن علم بیولوژی را به شدت تکان دهد.

دکتر بهاروند در سال 1387 نیز به همراه همکارانش موفق به تولید سلول‌های بنیادی پرتوان القائی انسانی شد. این فعالیت‌ها او و همکارانش را قادر ساخت تا شاخه‌های مختلف پزشکی بازسازی را در ایران پایه‌گذاری کنند. او تاکنون بیش از 30 جایزه ملی و بین المللی، از جمله جایزه رازی، خوارزمی، آیسسکو، آکادمی علوم جهان، یونسکو و جایزه مصطفی (نشان عالی علم و فناوری جهان اسلام) دریافت کرده است.

 بهنام باقری، نویسنده کتاب «سلول‌های بهاری»، در طول مصاحبه‌هایی که با دکتر بهاروند انجام داده است، موفق شد تا خاطرات او را در قالب یک کتاب گردآوری کند. کتاب حاضر، اثری جالب است که مسیر پر فراز و نشیب تولید و توسعه سلول‌های بنیادی را شرح می‌دهد و خاطرات شیرین دکتر بهاروند، پژوهشگر و پدر دانش سلول‌های بنیادی در ایران را در دل خود جای داده است.

این کتاب علاوه بر جنبه علمی داشتن دارای جنبه سبک زندگی درست اسلامی-ایرانی(مسئله تربیت فرزند، همسرداری، احترام به والدین، اقوام و دوستان، الگوگیری صحیح از اطرافیان و بزرگان و...) و از همه مهم‌تر مفهوم توکل و توسل است. سبک زندگی‌ای که با پیشرفت جوامع و مدرنیته شدن روبه فراموشی رفته است.

چاپ چهارم کتاب «سلول‌های بهاری» برای نخستین‌بار به همراه تقریظ رهبر معظم انقلاب بر این اثر منتشر شد و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت. ایشان در این تقریظ فرموده‌اند: «کتاب دکتر بهاروند را منتشر کنید. خدا به آن و به خود آن انسان عزیز برکت دهد و او را برای اسلام و مسلمین حفظ فرماید.» 

چه کار خوبی کردید که این حوادث را ثبت کردید

نوشتن از مدافعان حرم در سال‌های گذشته، مسیر جدیدی را پیش روی ادبیات مقاومت قرار داد. ادبیاتی که تلاش دارد فارغ از نگاه‌های ملی‌گرایانه، مقاومت را در جغرافیای کشورهای اسلامی به تصویر بکشد. کتاب «خاتون و قوماندان» از جمله این آثار است که می‌توان در آن با وجه دیگری از مدافعان حرم حضرت زینب(س) آشنا شد. 

کتاب حاضر که به قلم مریم قربان‌زاده نوشته شده، داستان زندگی شهید علیرضا توسلی معروف به (ابوحامد) فرمانده لشکر فاطمیون را از زبان همسر وی،  ام‌البنین حسینی، روایت می‌کند. 

شهید علیرضا توسلی معروف به ابوحامد اول مهر ماه سال 1341 در افغانستان به دنیا آمد و 9 اسفند 1393 در سوریه، در شهر درعا شهید شد. او از فرماندهان و بنیانگذاران لشکر فاطمیون بود و تمام زندگی‌اش را رزمنده بود و در جبهه‌ها جنگید. با شروع جنگ ایران و عراق به کردستان رفته و بیش از یک سال در آن منطقه حضور داشت. وقتی جنگ ایران و عراق به پایان رسید، برای جنگ با ارتش شوروی به افغانستان رفت و دوباره در سال 74، زمانی که نیروهای طالبان در افغانستان روی کار آمده بودند، دوباره به افغانستان رفت. در این میان با ام‌البنین ازدواج کرد. این ازدواج یک پسر به نام حامد و دو دختر برای آن‌ها به امغان آورد. 

وقتی بحران سوریه، آغاز شد، او در تاریخ 22 اردیبهشت ماه 1392 راهی سوریه شد و یک سال بعد در نبرد با جبهه النصره شهید شد. آرامگاه او در مشهد است.

قربان‌زاده، نویسنده این اثر، کوشیده با نثری ساده و شیرین، داستان زندگی فرمانده لشکر فاطمیون را از افغانستان تا ایران، از ایران تا سوریه روایت کند. او در یادداشتی گفته بود:  مسرت و شادمانی‌ام را نمی‌توانم با دوستانم شریک نشوم. از دفتر حضرت آقا تماس گرفتند و پیام انگیزه‌بخش و شادی آفرین‌شان را به حقیر رساندند: حضرت آقا فرمودند سلام ایشان را به شما برسانیم و پیامشان را بگوییم: «از خواندن کتاب خاتون و قوماندان لذت بردم. چه کار خوبی کردید که این حوادث را ثبت کردید».

کتاب «خاتون و قوماندان» از سوی نشر ستاره‌ها در مشهد منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.

غول‌های اقتصادی جهان چگونه متولد شدند؟

 مهدی میرکیایی در مجموعه «سرگذشت استعمار» تلاش کرده است یکی از نقاط مغفول و خلأهای موجود در کتاب‌های ویژه نوجوانان و جوانان را پر کند. این مجموعه که در 15 جلد از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده، روایتی است از پیدایی و رشد استعمار در نقاط مختلف جهان. میرکیایی که خود استاد دانشگاه در رشته تاریخ است، در این مجموعه تلاش کرده به مخاطبان نوجوان خود یادآوری کند که استعمار چگونه متولد شد و ممالک مستعمره خود چه نقشی در خلق این مولود نامبارک داشتند. 

نویسنده در مجموعه حاضر «سرگذشت استعمار» را از قرن پانزدهم تا قرن بیستم میلادی پیگیری و روایت کرده است. مکان ماجراها نیز متفاوت و متنوع‌اند؛ از آفریقا گرفته تا آمریکا و آسیا. برخی از مجلدات این مجموعه نیز به تجربه ایرانی‌ها از رویارویی با استعمار اختصاص دارد. هرچند تاکنون آثار متعددی هم در قالب داستان و هم در قالب تاریخ با تمرکز بر استعمار و تاریخ آن منتشر شده، اما در نظر گرفتن یک سیر تاریخی و چگونگی مراحل رشد آن از جمله ویژگی‌هایی است که اثر میرکیایی را با دیگر آثار مشابه متمایز می‌کند. 

بیانات سال گذشته رهبر معظم انقلاب در جمع نخبگان، بار دیگر توجه‌ها را به‌سمت مجموعه «سرگذشت استعمار» جلب کرد. ایشان در این رابطه فرمودند: من اخیراً کتابی دیدم که یکی از همین نویسندگان خودمان ــ که من از نزدیک با ایشان آشنایی ندارم ــ نوشته، به‌نام «سرگذشت استعمار»؛ پانزده شانزده جلد کتاب 120، 150 صفحه‌ای است که تشریح می‌کند استعمار چگونه در قاره‌ آمریکا و در قاره‌ آسیا توانست ثروت‌های این‌ها را از بین ببرد و خودش را ثروتمند کند. کشور انگلیس ثروتمند نبود، فرانسه ثروتمند نبود، کشورهای اروپایی ثروتمند نبودند؛ اینها ثروت کشورهای دیگر را گرفتند.

آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه افزودند: اینها به‌وسیله‌ سلاح توانستند چنین کارهایی را بکنند، ذهن‌های خلّاقی داشتند؛ تلاش هم خیلی کردند؛ اهل خطرپذیری بودند؛ اینها خصوصیات خوب اروپایی‌ها است اما از این خصوصیات چه استفاده‌ای کردند؟ ایجاد نظام سلطه در عالم. نظام سلطه یکی از بلاهای بزرگ امروز دنیا که هنوز تمام نشده و ان‌شاءالله تمام خواهد شد. نظام سلطه یعنی دنیا تقسیم بشود به سلطه‌گر و سلطه‌پذیر؛ یک عده‌ای حتماً بایستی قدرتمندانه بر همه‌ دنیا حکمرانی کنند، کشورهای دیگری هم بایستی زیر پوشش‌های مختلف از اینها اطاعت کنند؛ این نظام سلطه است که آن را پیشرفت علمی اروپا به وجود آورد، پس نخبه به‌‌عنوان یک توصیف ارزشی شامل اینها نمی‌شود.

انتشارات سوره مهر پس از بیانات رهبر معظم انقلاب چاپ جدیدی برخی از مجلدات این مجموعه را در دسترس علاقه‌مندان قرار داد. از سوی دیگر، سماوا با همکاری انتشارات سوره مهر کتاب صوتی این مجموعه را با صدای پیمان طالبی منتشر کرده است.