به گزارش حلقه وصل، ساخت هواپیمای مسافری از دهه‌های گذشته در دستور کار قرار دارد، اما در سال‌هایی به خاطر کم توجهی دولت‌ها این دستورالعمل به پیش نرفته است. اخیراً رئیس جمهور در سفر استانی به اصفهان و بازدید از شرکت صنایع هواپیماسازی ایران، بر توسعه صنعت ساخت هواپیما و تولید هواپیماهای مسافربری در کشور تأکید کرد.
در ایران هواپیماهای سبک مانند هواپیمایی جت آموزشی، هواپیماهای جنگی،هواپیماهای بدون سرنشین و همچنین هواپیمای مشارکتی مسافری ساخته شده است.
اما آنطور که محمد محمدی‌بخش،رئیس سازمان هواپیمایی کشور به آن اشاره کرد: «ساخت هواپیمای مسافری دستور صریح رهبری است و در قوانین بالادستی و توسعه‌ای آمده است.» محمدی بخش افزود:«با روی کار آمدن دولت سیزدهم ساخت هواپیمای مسافری با جدیت دنبال شده است و به همین منظور کنسرسیومی از وزارت راه و شهرسازی، وزارت صمت و وزارت دفاع تشکیل شده و برنامه طراحی و ساخت هواپیما را اجرا می‌کنند.» صنعت هوایی کشور بیش از ۴دهه تحت تحریم‌های یکجانبه غرب است، ایران تلاش کرده است با وجود تحریم این صنعت راه توسعه خود را در پیش بگیرد.
در حال حاضر از حدود ۳۳۰ ناوگان هوایی کشور نیمی از آن به خاطر فرسودگی یا مشکل تأمین قطعه از چرخه فعالیت خارج شده است، اما همزمان تولید هواپیما و قطعات با کمک شرکت های داخلی و دانش بنیان تسریع شده است.
در پی بازدید رئیس جمهور از شرکت هواپیماسازی ایران در اصفهان و دستور طراحی و ساخت هواپیمای مسافربری ، وزیردفاع طی نامه‌ای به مدیرعامل سازمان صنایع هوایی دستور پیگیری اوامر را صادر کرد. بر این اساس،با همکاری دستگاه های متولی و شرکت های دانش بنیان، توافقنامه‌هایی نهایی شده است تا با در نظر داشتن همه الزامات و استانداردهای فنی و ایمنیِ روند طراحی و ساخت هواپیمای مسافری سرعت بگیرد. با اعلام رئیس جمهوری اکنون ایران در «یک قدمی ساخت هواپیمای مسافری»قرار گرفته است.
ساخت هواپیمای مسافری بزرگ،اواخر سال ۹۰ مطرح و از سال ۹۱ اجرای آن آغاز شد، اما در ۸سال قبل پیشرفت فیزیکی پروژه کمتر از ۲۰ درصد برآورد شده و برنامه ساخت در سال‌های اخیر متوقف بوده است. در ابتدا، ساخت هواپیمای مسافری ۱۵۰نفره مورد نظر بود، اما براساس برنامه جدید، ساخت هواپیمای مسافری ۵۰،۷۰ و ۱۵۰ نفره طراحی شده است که تولید هواپیمای ۵۰نفره فعلاً در اولویت ساخت است.
رونمایی تا پایان ۱۴۰۴
ایده و برنامه ساخت هواپیما از سنوات قبل بوده و راهبردی است که ایران به آن توجه کرده است. ساخت هواپیما تکلیف و محور اصلی صنعت هوانوردی است که در سال‌های قبل اجرای این تکلیف در برنامه‌های اجرایی کشور عقب مانده است و ساخت هواپیما متوقف شد.
رئیس سازمان هواپیمایی کشوری با تأکید بر اینکه دستیابی به ساخت و تولید هواپیمای مسافری بومی برای ایران نزدیک شده است، گفت: ساخت کارخانه هواپیما سازی مسافر در سیاست‌های کلان نظام قرار دارد و ساخت آن سال ها قبل توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده است،اما در سال هایی کار پیش نرفته ولی اکنون عزم دولت بر ساخت هواپیمای مسافری است.
وی افزود: وزارت دفاع ساخت هواپیما را اجرا می کند و نظارت بر ساخت، تولید و طراحی بر عهده سازمان هواپیمایی کشوری است.
به گفته محمدی بخش ،«بخش اعظمی از هواپیمای مسافری در حال ساخت، رونمایی شده است و خبرهای امیدوار کننده بیشتری در این خصوص بزودی منتشر می‌شود.»
رئیس سازمان هواپیمایی کشوری افزود: تا پایان ۱۴۰۴ ساخت هواپیمای مسافری به دست متخصصان کشور تکمیل می‌شود. با ابلاغ رئیس جمهوری برنامه‌های جدیدی برای تولید هواپیما،قطعات و تعمیرات هواپیماها داریم؛برای موضوعات جدید در بخش تعمیرات، امروز از ۳۳۰ فروند هواپیمای غیرفعال، ۱۵۰ فروند به چرخه بازگشته است. با محوریت وزارت دفاع و وزارت راه و شهرسازی کمیته ای تشکیل شده است که بر روند ساخت هواپیما های ایرانی نظارت می کند .ما اشکالاتی در زمینه اجرا داشتیم که آنها را برطرف کردیم.
محمدی‌بخش گفت: با اقداماتی که در شرکت صنایع هواپیماسازی ایران انجام شده، خط شروع تولید هواپیما آغاز به کار کرده است و ایران در رده کشورهای تولیدکننده هواپیمای مسافری قرار خواهد گرفت. این از خواسته‌های رهبر معظم انقلاب، دولت و رئیس‌جمهور است که در سفر اخیر رئیس دولت به اصفهان بر این موضوع تأکید شد. شرکت هواپیماسازی ایران با دانش و تخصص بومی، ساخت هواپیمای مسافری را شروع کرده است. طراحی های مختلفی صورت گرفته و برای تولید هواپیمای سنگین برنامه ریزی کرده‌ایم.
وی گفت: در سیاست‌های ساخت هواپیما بازنگری شده و در نحوه اجرا شرکت‌های دانش‌بنیان فعال شده اند. به این ترتیب با همکاری وزارت دفاع،صمت و راه و شهرسازی ساخت هواپیمای غیرنظامی آغاز شده است. محمدی بخش گفت: اگر در دنیا صاحب تکنولوژی شویم تحریم صنعت هوایی به خودی خود برداشته می شود.
همکاری دولت و بخش خصوصی
یعقوب انتصاری، مدیرعامل یکی از شرکت‌های دانش بنیان سازنده هواپیماهای سبک تأکید کرد: در کشور ظرفیت،توان و امکانات ساخت هواپیماهای بزرگ ۶۰ تا ۱۰۰ نفره مسافری را داریم. بعد از انقلاب وزارت دفاع و برخی شرکت ها ساخت هواپیماهای آموزشی، نظامی و هواپیمای مسافری به صورت مشارکتی را آغاز کردند، اما در سال‌های گذشته تلاش نکردیم تا دانش و تجربه طراحی و ساخت هواپیمای مسافری به صورت مشارکتی را به داخل کشور انتقال دهیم. وی گفت: استفاده از توان بخش خصوصی در طراحی و ساخت هواپیما هزینه ساخت را برای دولت کاهش می‌دهد.
شرکت‌های دانش‌بنیان و غیر دانش بنیان زیادی تشکیل شده‌اند که توان بالایی دارند. ما تکنولوژی،توانایی نظارت، کنترل و مدیریت برای ساخت هواپیما را داریم و با امکانات فعلی می توانیم هواپیماهای مسافری را تولید کنیم همچنان که جت‌های آموزشی و نظامی را طراحی کرده و ساخته‌ایم.
در خصوص مشارکت بخش خصوصی در ساخت هواپیمای مسافری، رئیس سازمان هواپیمایی خاطرنشان کرد: در حوزه هواپیماهای بدون سرنشین، هواپیماهای فوق سبک و آموزشی، ساخت و تولید را به بخش خصوصی واگذار و این هواپیماها در حال ساخت و بهره‌برداری است. صنایع خرد و کوچک ما در این زمینه فعال است.
وی افزود: استفاده از ظرفیت های علمی و تکنولوژی، احتیاج به همگرایی و کار بزرگ صنعتی دارد و در هیچ کشوری ساخت هواپیمای سنگین یک موضوع بخشی نیست و حتی در ساخت برخی هواپیماهای مسافری چند کشور مشارکت می کنند. به دلایل محدودیت هایی که داریم، ساخت هواپیمای مسافری در حوزه دولت و با استفاده از توان تمام زیرگروه‌های تخصصی دنبال می‌شود؛ در برنامه ساخت هواپیما،وزارت دفاع مسئول مستقیم ساخت،وزارت صمت پشتیبان و وزارت راه نقش راهبردی و نظارت را دارند. به گفته محمدی‌بخش، تمام زیرگروه های تخصصی عمدتاً شرکت های دانش بنیان خصوصی هستند.
رئیس سازمان هواپیمایی کشوری گفت: با دستور رئیس جمهور پلتفرم های ساخت را بنا بر نیاز کشور طراحی کردیم .این همان خط تولید در مجموعه شرکت صنایع هواپیماسازی است که از گذشته فعال بوده،اما باید بازنگری در حوزه های مختلف انجام شود. انتظار داریم اشکالات و نواقص برطرف شود تا به پلتفرم قابل قبولی برسیم؛تا سازمان هواپیمایی کشور از تمام فرایندها و استانداردها اطمینان حاصل نکند، اجازه پرواز به هیچ هواپیمایی نمی دهیم.
در تولیدهواپیمای مسافری نیز همین روند ادامه دارد. در آینده نزدیک هواپیمای تولیدی به نمایش کامل در می آید. ۳ پلتفرم برای تولید هواپیمای ۵۰ ،۷۰ و ۱۵۰ نفره را برای ساخت آماده کرده ایم ؛در ابتدا هواپیمای ۵۰ نفره ساخته می شود. در آینده نزدیک خبرهای خوبی از تولید هواپیمای ایرانی را اعلام کنیم.