مروری بر متن و حاشیه جنبش «می‌تو» در سینمای ایران

به گزارش حلقه وصل، پس از افشاگری‌ها و روایت‌های جسته و گریخته‌ای که در سال‌های گذشته از وجود تعرض و خشونت علیه زنان در سینمای ایران منتشر می‌شد، جمعی از زنان سینماگر ایرانی در اعتراض به خشونت و آزارگری علیه زنان در محیط سینما، بیانیه‌ای با عنوان «بیانیه زنان دست‌اندرکار سینما در اعتراض به خشونت علیه زنان در این عرصه» صادر کردند و تشکیل کمیته‌ای مستقل در خانه سینما برای رسیدگی به این روایت‌ها را خواستار شدند. جنبش «می‌تو ایران» از افشاگری یک دستیار کارگردان در اینستاگرام شروع شد.

در واقع ماجرا از خیلی پیش‌تر آغاز شده بود؛ از افشاگری‌ها علیه «آیدین. ا» نقاش مشهور، به ویژه پس از رکوردشکنی در حراج تهران. البته باز هم قبل‌تر از آن آغاز شد؛ جایی که ده‌ها دختر فارغ‌التحصیل دانشگاه تهران علیه فردی به نام «کیوان. ا» در فضای توئیتر افشاگری کردند و تعداد روایات تجاوز به حدی زیاد شد که پلیس به ماجرا ورود و این فرد را دستگیر کرد.

پس از آن، جنبش می‌تو (MeToo) علیه سوءاستفاده و آزار جنسی در ایران هم با قوت ادامه یافت و هر از گاهی، روایت‌هایی جسته و گریخته از آزار و تعرض در فضای هنر، روزنامه‌نگاری و ... منتشر می‌شد تا اینکه «سمیه میرشمسی»، دستیار کارگردان نسبت به آزارهایی که از جانب بازیگر مشهور «فرهاد. ا» حین فیلمبرداری یکی از آثار هاتف علیمردانی دیده بود، پرده برداشت و این آغاز دومینوی می‌تو بود. این افشاگری موجب شد تا جمعی از زنان دست اندرکار سینما در اعتراض به خشونت علیه زنان در این عرصه بیانیه‌ای صادر کنند. پس از این بیانیه که ۸۰۰ امضا داشت، با رأی اکثریت این افراد هیأت ۵ نفره زنانه برای رسیدگی به آزار و خشونت جنسی در سینما شکل گرفت که هانیه توسلی، ترانه علیدوستی، سمیه میرشمسی، غزاله معتمد و مارال جیرانی بودند.

از میان واکنش مسئولان سینمایی کشور به «بیانیه زنان دست‌اندرکار سینما در اعتراض به خشونت علیه زنان در این عرصه»، محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی در تاریخ ۱۴ فروردین‌ماه ۱۴۰۱ در گفت‌وگو با روزنامه ایران گفت: «مشکلاتی که هنرمندان در عرصه سینما مطرح کردند فقط مختص سینما نیست و در صنف‌های دیگر هم وجود دارد که دولت نسبت به این مسائل بی‌تفاوت نیست و حمایت و پیگیری می‌کند. ما هم در وزارت ارشاد و سازمان سینمایی به همکاران دستور دادیم با کمک خانه سینما هنرمندانی که دچار مشکل شدند در فضایی امن و محرمانه مسائل‌شان را مطرح کنند.

در همین راستا قرار شده در شورای صیانت این موضوع بررسی و پیگیری شود. قرار است در این شورا شکایت‌هایی که در ارتباط با مسائل کاری و اخلاقی هست، همراه با مسائل حقوقی بعد از جمع‌بندی مورد رسیدگی قرار گیرد. نماینده‌ای هم از وزارت ارشاد در شورای صیانت حضور دارد.»

همچنین حضور ترانه علیدوستی در هفتاد و پنجمین جشنواره فیلم کن و بیان سخنان سیاسی از یک سو و انتشار استوری از بازیگران فیلم «برادران لیلا» و حضور دو تن از مردان متهم به آزارگری در این استوری، آغازگر انحراف در جنبش می‌تو بود و برخی چنین تعبیر کردند که علیدوستی برای جلب توجه افکار عمومی و به طمع دریافت جایزه از جشنواره کن، جنبش می‌تو را سردمداری می‌کند.

در همین راستا، روز جمعه انسیه خزعلی معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور در گفتگو با یک برنامه رادیویی  با موضوع «مروری بر متن و حاشیه جنبش me too در سینمای ایران»، در رابطه با پیگیری‌های معاونت امور زنان در رابطه با این موضوع و دعوت از این افراد برای حضور در معاونت امور زنان و خانواده سخن گفت.

وی در این برنامه که جمعه سوم تیرماه از شبکه رادیویی جوان پخش شد، در واکنش به جنبش حمایت از زنان در برابر تعرض و آزار موسوم به جنبش ۸۰۰ زن، گفت: تعدادی از کسانی که در فضای مجازی پیگیری جنبش ۸۰۰ زن در ایران بودند حاضر به همکاری برای پیگیری مطالبات‌شان نیستند. بعد از آنکه تعدادی از این روایت‌ها منتشر شد ما بنا به وظیفه خود از امن‌تر شدن فضای سینما حمایت علنی کردیم، هم از این بانوان سینماگر دعوت خاص کردیم و با آن‌ها تماس گرفتیم که بتوانیم در پیگیری مطالبات‌شان از آن‌ها حمایت کنیم که البته تعدادی از آن‌ها نیامدند و ظاهراً تهدید شده بودند که با دولت همکاری نکنند. البته عده‌ای هم آمدند و در جلسه‌ای که مدیر خانه سینما و نماینده وزارت ارشاد تشکیل شد، گلایه‌هایی درباره عدم شایسته سالاری و مشکلات زنان در سینما مطرح شد که ما هم قول پیگیری موضوع از وزارت ارشاد درباره این موضوع را گرفتیم و پیگیر رفع آن موانع هستیم.

معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور با اشاره به عدم همکاری عده‌ای از بانوان جنبش ۸۰۰ زن برای پیگیری مطالبات از مجاری قانونی گفت: تا امروز هیچ شکایتی مبنی بر آزار جنسی به دست ما نرسیده، از طرفی هم تهدید عده‌ای زنان سینماگر برای عدم همکاری با دولت در عینِ حمایت ما از آنها گویای آن است که ظاهراً عده‌ای قصد دارند در پوشش پیگیری حقوق زنان در سینما اهداف دیگری را پیش ببرند. ما از ابتدای این جنبش به طور عملی سعی کرده‌ایم که این مشکلات حل شود، ولی ظاهراً عده‌ای نمی‌خواهند این مشکلات در مسیر منطقی خود حل بشود، قصد دارند از آب گل آلود ماهی بگیرند و اهداف سیاسی دیگری را پیگیری می‌کنند که ارتباطی به مسائل واقعی حقوق زنان ندارد.

خزعلی در پایان این گفتگو مطرح کرد: ما وظیفه خود می‌دانیم که از هرگونه تلاش برای امن‌تر شدن فضای کاری زنان در جامعه حمایت کنیم و نگاه‌مان این است که معاونت زنان ریاست جمهوری مأمن و پناهی باشد برای همه زنانی که فکر می‌کنند در حق‌شان اجحاف شده است. این محدود به تعرض جنسی هم نیست و در مجراهایی مانند فضاهای اداری و مالی هم تبعیض نسبت به زنان را می‌بینیم که یکی از برنامه‌های مهم ما فراهم آوردن بستر فعالیت امن و توام با آرامش برای زنان است که این موضوع را در اصلاح برخی قوانین و دستورالعمل‌های سازمانی هم پیگیری می‌کنیم. البته ما منتظر شکایت نمی‌مانیم و تلاش می‌کنیم برای احقاق حقوق زنان پیشگیرانه اقدام کنیم.

برنامه رادیویی «سینماچی» با اجرای علی مرادخانی و تهیه کنندگی فاطمه شهبندی جمعه‌ها ساعت ۱۶ از شبکه رادیویی جوان پخش می‌شود.

برنامه روز گذشته «سینماچی» با موضوع «مروری بر متن و حاشیه جنبش me too در سینمای ایران» و با حضور انسیه خزعلی معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور را در فایل زیر بشنوید.

شایان ذکر است که اخیرا و همزمان با فعالیت صفحه اینستاگرامی ۸۰۰ زن، یک صفحه اینستاگرامی با عنوان «می‌تو ایران» فعالیتش را آغاز کرده که با نقل روایت‌هایی از تعرضات جنسی در فضای سینما توجهاتی را به خود جلب کرده است.

این صفحه اخیرا با نقل روایت‌های بدون اثبات و توهین آمیز به مدافعان وطن در بستر اینستاگرام، چالش‌هایی را برای جنبش داخلی ۸۰۰ زن ایجاد کرده و واکنش آنان را درپی داشته است. صفحه اینستاگرامی ۸۰۰ زن نیز در واکنش به حواشی صفحه اینستاگرامی «می‌تو ایران» اعلام کرد: «این یک حرکت صنفی در داخل جغرافیای ایران است و ارتباطی با رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارج از کشور ندارد. صفحه اینستاگرامی me_to_movement_iran هیچ ارتباطی با اعضای هیات پنج‌نفره پیگیری بیانیه ۸۰۰ زن ندارد.»

اما این بار موضوعی که مطرح شده، اتهام بی‌پایه و اساس و نسنجیده‌ای علیه رزمندگان جنگ هشت ساله و مدافعان وطن است و طرح آن به سادگی روایت‌های پیشین نیست. صفحه اینستاگرامی «می‌تو ایران» که در افکار عمومی به جریان جنبش اعتراضی زنان منتسب می‌شود و شقایق نوروزی، بازیگر خارج‌نشین از جمله گردانندگان این صفحه اینستاگرامی است، به ساحت ارزش‌های ملی و عقیدتی مردم ایران توهین کرده و انتظار می‌رود که کمیته ۵ نفره  نمایندگان جنبش  ۸۰۰ زن، به صراحت اظهارات وقیحانه و بدون مبنای این صفحه اینستاگرامی را محکوم کنند.