فقر قالب نمایشی برای آموزش زبان فارسی وجود دارد

به گزارش حلقه وصل به نقل از روابط عمومی حوزه هنری، نشست علمی «زبان شناخت» با اجرای مهدی صالحی و با سخنرانی فاطمه عظیمی فرد و با حضور مهمانانی همچون ناصر فیض شاعر و طنزپرداز در سالن طاهره صفارزاده حوزه هنری برگزار شد.

در ابتدای این نشست علمی مهدی صالحی عنوان کرد: «در زندگی روزمره با رسانه ها هر روز درگیر هستیم و به همین منوال، با زبان در ارتباط هستیم. باید در نظر بگیریم که صدا و سیما و رسانه ها چطور از زبانها کارکرد می گیرند و از آنها استفاده می کنند. بنابراین شاخه های مختلف مثل زبان شناسی و غیره را باید بشناسند و به شناخت گویشها و لهجه ها اهتمام بورزند و از آنها طوری استفاده کنند که گویش وران مکدر نشوند.»

وی به شورای ویرایش در صدا و سیما اشاره کرد و گفت:«قبلاً شورای ویرایش در رسانه ملی وجود داشت که وظیفه زیباسازی زبان را در آثار رسانه ملی داشت. متأسفانه این شورا منحل شد و دیگر هرگز دوباره روی کار نیامد و کسانی که سالها در این حوزه فعالیت می کردند، از کار بیکار یا جابجا شدند و دیگر آن کارکرد و بازدهی را نداشتند.»

او افزود:«یکی از مطالبات ما ناظر زبان است که کسی اگر در رسانه ملی شعر می خواند یا برنامه می گذارد، شعر غلط نخواند و غیره که هنوز محقق نشده است. خواستیم برنامه های آموزشی تولید بشود که همچنان محقق نشده است.‌ ما با توجه به حجم تولیدات استانی و کشوری و بین المللی به حجم عظیمی از زبانشناسان نیاز داریم که در تولیدات کمک کنند تا این اشکالات رفع شود.»

مهدی صالحی از تقدیم طرح معاونت زبان به صدا و سیما خبر داد: «طرح معاونت زبان به صدا و سیما تقدیم شده است زیرا کار از یک کارگروه که ۴ ادیب و زبانشناس عضو باشند گذشته است، چون باید هر شبکه گفتمانی داشته باشد و برنامه مدون و مشخص شاخصه های زبانی معینی را متناسب با مخاطب دنبال کند.»

وی تصریح کرد: «رسانه ملی، رسانه لال است؛ زبان دارد و نمی تواند بگوید. بعد از ترور شهید سردار قاسم سلیمانی شبکه ها تا چند ساعت نمی دانستند چه بگویند و هنوز این مشکل فع نشده است. نیاز به زبانشناس است تا در رسانه ملی حضور ملی و جهادی داشته باشند و کارمند نباشند و بیست و چهار ساعت در خدمت باشند.»

وی درباره اهمیت زبان فارسی از زبان رهبر معظم انقلاب اسلامی گفت: رهبر در هنگام رحلت امام خمینی (ره) گفتند: «مردم باید از زبان ما بفهمند امام رحلت کردند.» و یک بیانیه نوشته شود. ما این آدمها را نداریم و از زبانشناسان این حوزه استفاده نمی کنیم. ما در بحرانها نمی دانیم چه می خواهیم کنیم و چه می خواهیم بگوییم. تأمل در این باره نیازمند زبانشناس است و شبکه های خارجی دارند از اختلالات شناختی استفاده می کنند و رسانه ملی دروغگو نشان داده می شود.»

سپس مهدی صالحی تریبون را در اختیار فاطمه عظیمی فرد قرار داد و او در سخنانی از اهمیت رادیو و تلویزیون در آموزش زبان فارسی گفت: «رادیو و تلویزیون وظیفه آموزش زبان رسمی را بر عهده دارد و رسانه ملی عنایت ویژه به آموزش زبان دارد.»

او خاطرنشان کرد: «در حال حاضر، زبان معیار، ملی و رسمی هر سه تا یکی شده است. زبان رسمی برای اهالی سیاست است و زبان ملی خواسته ملت است. در حال حاضر، بیش از ۷۰ زبان، گویش و لهجه در ایران وجود دارد. زبان فارسی بدون اینکه خواسته ملت باشد زبان ملی و رسمی شده است.»

وی به تشریح معیارهای آموزش زبان از نظر یونسکو پرداخت و گفت: «یونسکو درباره اهمیت آموزش زبان چند معیار تعریف می کند: ۱. استمرار، ۲. طراحی و برنامه ریزی با پشتوانه محتوایی، ۳. مکمل های مکتوب و بسته های فرهنگی در فضای مجازی.

او از مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی برای آموزش زبان فارسی گفت: «نقشه مهندسی فرهنگی کشور در شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره ارتقای جایگاه و گسترش زبان و ادبیات فارسی و حمایت و ایجاد انگیزه برای تولید آثار مرتبط به زبان فارسی به تصویب رسیده است.»

وی یادآور شد: «مهمترین عنصر هویتی زبان است و یکی از مشکلات کلان کشور درباره برنامه ریزی زبانی است در صورتی که گسترش زبان یکی از راهبردهای گسترش فرهنگی است.»

فاطمه عظیمی فرد در ادامه به تشریح تاریخچه ورود رادیو و تلویزیون به ایران پرداخت و از پنج مصوبه در رابطه با رادیو و تلویزیون در سال ۱۳۵۰ گفت: ۱.کمک به پیشبرد و شناساندن فرهنگ ایران، ۲.پرورش ذوق هنری، ۳.رشد سیاسی عامه، ۴.هدایت افکار عمومی در جهت منافع ملی و ۵. برنامه های سرگرم کننده از این مصوبات بود.

وی کارکرد رسانه را آموزش غیرمستقیم دانست و گفت: «رسانه باید آموزش غیرمستقیم بدهد از این رو از رادیو رادیو برای آموزش زبان با بی بی سی در اوایل جنگ جهانی دوم استفاده شد و در بی بی سی فارسی، از بدو تاسیس یک زبانشناس بالاترین رتبه را داشته و از کاربری های زبانشناسی در برنامه سازی استفاده شده است. از سال ۱۹۶۰ تلویزیون وارد آموزش زبان می شود.

وی گفت: «آموزش زبان در زیرشاخه فناوری آموزشی و فناوری آموزشی سیر طولانی و پنج دوره تاریخی دارد.

عظیمی فرد به استفاده از هنرهای نمایشی در یادگیری زبان اشاره کرد و گفت: استفاده از نمایش در آموزش به نیمه اول قرن ۲۰ برمی گردد و طبق مطالعات پیرسون، ۵۸ درصد کسانی که در سالهای اخیر زبان یاد گرفتند از طریق مشاهده خانه پوشالی و بریکینگ بد بوده است.

عظیمی فرد سپس به توضیح مزایا و معایب نمایش یک فیلم به عنوان ابزار آموزشی در حوزه زبان پرداخت و گلایه کرد: در زبان فارسی آثار آموزشی با محوریت آموزش زبان فارسی ساخته نشده هرچند در حال ساخت است. بی بی سی در حوزه آموزش زبان انگلیسی خیلی قدمت دارد و مجموعه های متفاوتی ساخته است. باید اذعان کرد که فقر قالب نمایشی برای آموزش زبان فارسی وجود دارد و قالب مورد نظر اغلب برنامه ها ترکیبی است. مدتی‌صدا و سیما به دنبال برنامک برای آموزش زبان فارسی بود که محقق نشد چون استراتژی وجود ندارد و همپوشانی ها یکی دیگر از معضلات است.»

وی چند نمونه خارجی در حوزه آموزش زبان نام برد و گفت: بد نیست برای برنامه سازی به نمونه های خارجی نگاه کرد و الگو گرفت و من پیشنهاد یک نمونه فارسی را دادم. باید در آموزش زبان فارسی همه فهمی و متناسب با همه قشر را در نظر گرفت.

او از مشکل رسانه ملی در حوزه سایت گردانی برای آموزش زبان فارسی گفت: سایت شبکه پنج تلویزیون فرانسه پر از ارجاعات برای آموزش زبان فرانسه است در صورتی که صدا و سیما این بحث را ندارد و باید فرهنگستان به روز رسانی ها را در سایت صدا و سیما بیاورد. همیشه بحث پژوهش مغفول است و با تولید پیوند نمی خورد. زبان فارسی با ادبیات دو موضوع جدا هستند و همچنان در رسانه ملی خلط مبحث می شود.

وی به نقش استاد سعید نفیسی در این حوزه اشاره کرد و گزارشی از او پخش شد.
وی افزود: در همه حوزه ها از آموزش مستقیم گذشتیم ولی هنوز درباره زبان همان را ادامه می دهند.

او به ابتدای انقلاب اسلامی نقبی زد و بعد راجع به تاریخچه شورای ویرایش گفت و افزود: در دوره انقلاب اسلامی و دوره دفاع مقدس به مباحث زبانی پرداخته نمی شده است، هرچند برنامه ادبی تولید می شد. در سال ۶۷، همایش زبان فارسی در صدا و سیما برگزار می شود بعد یک دوره چهار ماه آموزش ویراستاری سپس شورای ویرایش تشکیل می شود که دکتر محمود باطنی از اعضای آن بودند. متأسفانه، وقتی شورا منحل شد، اسناد آنها وجود ندارد. در حال حاضر، پنج جزوه آماده در حوزه ویرایش در صدا و سیما وجود دارد که هنوز منتشر نشده است.

او خاطرنشان کرد: ما خیلی به سمت برنامک سازی رفتیم زیرا که ستاد زبان فارسی سیما دستور جلسه برای ساخت آثار در حوزه آموزش در سه دوره کوتاه، میان و بلند مدت داشت که در مرحله اول برنامک ها ماند.

فاطمه عظیمی فرد به معرفی برنامه های این حوزه در تلویزیون و رادیو پرداخت که «قند پهلو» جزو آنها بود و ناصر فیض دقایقی راجع به آن صحبت کرد.

ناصر فیض گفت: قندپهلو برنامه نوظهوری بود که مشابه نداشت از این رو مورد استقبال قرار گرفت؛ هر بار به یک بهانه به آنجا فراخوانده می شدیم زیرا نهادهای مختلف به آن توجه می کردند. از فصل سوم به بعد با شیوه اجرا موافق نبودیم؛ استقبال فصلهای اول به این دلیل بود که تازه بود و جاذبه داشت ولی دیگر نمی شد همینطوری ادامه داد.

فیض افزود: شرکت کنندگان مشکل داشتند و نمی توانستند وزن و قافیه درست بگویند و گزینش نمی شدند و هیچ اتاق فکری وجود نداشت. آن برنامه صاحب نداشت و متأسفانه رسانه ها نگاه آماری داشتند و به تعداد پیامک ها و این مسائل توجه وی کردند. برخلاف عصر جدید که صاحب دارد و در شهرستانها برای افراد کار تولید و آموزش داده می شود.‌ «قندپهلو» شروع خوبی داشت و از معدود برنامه هایی بود که از ابتدای انقلاب اسلامی با دو برنامه اول جواب داد و مخاطبان استقبال کردند هرچند تا آخر یکنواخت ادامه پیدا کرد.

وی راجع به برنامه های هنری که در دست اقدام داشتند بیان کرد: وقتی استند آپ کمدی هنوز نیامده بود ما در حوزه هنری در سمنان برنامه تولید کردیم و گفتیم مدلی هست که به معضلات اجتماعی و غیره بپردازد و نه اینکه طرف پدر خودش را مسخره کند ولی هیچ کدام گوش نکردند. در نهایت، فقط چهار تا بشکه گذاشتند و ما پشت آن می نشستیم از اینرو مهمانان دیدند جدی نیست و دیگر نیامدند چون تدارکات مناسبی نداشت وگرنه می توانست برنامه خوبی باشد. اگر برنامه های خوبی برای فصل های بعد در نظر می گرفتند مثل اینکه چهار مداح بیایند شعر طنز بگویند خیلی اتفاق خوبی می توانست بیافتد و شاید شاعران بزرگی مثل علی معلم تمایل به حضور پیدا می کردند و برنامه با کیفیت قبلی ادامه می یافت.

فاطمه عظیمی فرد در پایان سخنان ناصر فیض ابراز امیدواری کرد این برنامه که در نگاه مخاطب برنامه ای دوست داشتنی بود، با داشتن اتاق فکر بهتر پیش برود.

نشست «زبان شناخت» با پخش چند برنامه درباره آموزش زبان در رسانه ملی در بخش صدا و سیما و معرفی تازه ترین پژوهش ها و جزوات گروه زبان و رسانه مرکز تحقیقات صدا و سیما پایان یافت.