یک گام عملی به سمت اخلاق نبوی

به گزارش حلقه وصل، مهدی فضائلی در یادداشتی با عنوان «یک گام عملی به سمت اخلاق نبوی» نوشت:

از مهم ترین موضوعاتی که بویژه در ایام میلاد صاحب خلق عظیم و رحمت للعالمین حضرت محمد مصطفی(ص) جای توجه و تاکید دارد، اخلاق است.

جامعه بشری و بخصوص جوامع اسلامی و بالاخص جامعه خودمان باید بیش از پیش اخلاق را مورد اهتمام قرار بدهیم و در رفتار فردی و اجتماعی دستورات اخلاقی را بکار ببندیم.

این مهم در باره آن دسته از دستورات اخلاقی که در فقه و احکام نیز مورد بحث قرار گرفته اند و به لحاظ شرعی نیز واجب یا حرام یا حتی مستحب و مکروه دانسته شده اند اهمیت مضاعف می یابد.(رابطه علم اخلاق و علم فقه از مباحثی است که در فلسفه علم و مباحث حکمت عملی به تفصیل مورد توجه قرار گرفته و اساتید فقه و اخلاق نیز در باره آن زیاد گفته و نوشته اند)

از جمله موضوعاتی که سری در اخلاق و سری در فقه دارد و امروز به شدت مورد نیاز جامعه ماست،موضوع پرهیز از "قول به غیر علم" است.

بخصوص با گسترش شبکه های اجتماعی و با توجه به کمبود سواد رسانه ای و عدم توجه به اصالت و اعتبار منبع،هر روز و به دفعات مطالبی را به عنوان خبر موثق از زبان افراد می شنویم و یا با بازنشر آنها مواجه می شویم که یا هیچ نسبتی با حقیقت ندارد و یا به شکل حرفه ای راست و دروغ ممزوج شده اند.

شیوع این گناه و این رفتار غیر اخلاقی در حالی است که دستور صریح قرآن در سوره مبارکه اسراء پرهیز از آن است:

وَلا تَقفُ ما لَیسَ لَکَ بِهِ عِلمٌ ۚ إِنَّ السَّمعَ وَالبَصَرَ وَالفُؤادَ کُلُّ أُولٰئِکَ کانَ عَنهُ مَسئولًا از آنچه به آن آگاهی نداری، پیروی مکن، چرا که گوش و چشم و دل، همه مسؤولند.

از فراگیری این آفت در اقشار مختلف و توده مردم که بگذریم، متأسفانه در بین سیاست ورزان و به اصطلاح نخبگان نیز این خلاف شرع و خلاف اخلاق کم مصداق ندارد.

آن سیاست ورز تندمزاج سرشار از کینه که اجازه بکارگیری تعداد محدودی بازنشسته را که دستگاه اجرایی بیشترین سهم یا سهم قابل توجهی در آن دارد بلافاصله با نهاد انتصابی و انتخابی نسبت می دهد،اگر از سر نادانی است که مصداق همین آفت است و اگر عامدانه و از روی غرض ورزی است به آفت های بدتری مبتلاست.

در هر صورت، اگر با آگاهی بخشی های اخلاقی،شرعی و مهارتی بتوانیم همین یک آفت را از جامعه خود بزداییم گامی ارزشمند به سمت اخلاق و منش نبوی خواهیم برداشت.

این یادداشت را با جملاتی از رهبر حکیم انقلاب اسلامی به پایان می برم.

"در مسئله‌ی اخلاق، این نکته را هم عرض بکنم - این را بعداً میخواستم عرض کنم؛ چون می‌ترسم وقت بگذرد، جلوتر عرض می‌کنم؛ زیرا جزو اساسی‌ترین مسائل است - پرهیز از قول به غیر علم، از غیبت، از تهمت. من خواهش میکنم شما جوانهای عزیز به این مسئله اهتمام بورزید. همین طور که در زمینه‌های مختلف اهتمام به طهارت عملی دارید - به نماز اهتمام دارید، به روزه اهتمام دارید، به پرهیز از تعرض‌های جنسی اهتمام دارید - به این مسئله هم اهتمام داشته باشید. اگر چنانچه ما چیزی را به کسی نسبت بدهیم که در او نیست، خب این میشود تهمت. اگر چنانچه چیزی را بگوئیم که به آن علم نداریم؛ مثلاً یک شایعه است - یک نفری یک حرفی را از قول یکی نقل میکند، ما هم همان را دوباره تکرار میکنیم - خب، این کمک کردن به شایعه است، این شایعه‌پردازی است؛ قول به غیر علم است. قول به غیر علم، خود قولش هم اشکال دارد، عمل کردن به آن امر غیر معلوم و بدون علم هم اشکال دارد؛ «و لا تقف ما لیس لک به علم». «لا تقف»، یعنی چیزی را که علم به آن نداری، دنبال نکن، دنبال نرو. دنبال کردن، هم در زمینه‌ی عمل هست، هم در زمینه‌ی گفتار هست. وقتی شما یک چیزی را گفتید که به آن علم ندارید، این هم اختفاء امری است که انسان به آن علم ندارد. لذا دنبالش میفرماید: «انّ السّمع و البصر و الفؤاد کلّ اولئک کان عنه مسئولا".(۱۶/۵/۹۱)