جایگاه «مداح» هویت‌بخشی است

به گزارش حلقه وصل: نشست علمی ستایش‌گری تراز انقلاب اسلامی از سلسله نشست‌های هیأت پژوهی در مرکز جامعه ایمانی مشعر در قم و با حضور حاج مهدی رسولی از مداحان برجسته کشور برگزار شد.

در ابتدای این نشست علمی، حجت‌الاسلام‌ ربانی منش معاون راهبردی جامعه ایمانی مشعر گفت: هدف از برگزاری این نشست‌، بررسی و بیان شاخه‌ و رکنی از هیأت تراز انقلاب اسلامی به نام ستایش گری و جایگاه ستایش گری است.

وی بیان کرد: وقتی از ستایش‌گری تراز انقلاب اسلامی سخن به میان می‌آید، منظور ما همان نقطه مطلوبی است که همه ستایشگران باید برای دستیابی به آن تلاش کنند.

ربانی منش بیان کرد: انتخاب و طرح این بحث به معنی خط‌کشی و جناح‌بندی حوزه ستایش گری نیست زیرا ترسیم نقطه مطلوب، هم و غم ما است؛ تمرکز این جلسه نیز روی تحلیل و بررسی نقاط ‌ضعف و آسیب‌ها حوزه ستایش‌گری نیست بلکه رویکرد امروز ما در این جلسه کاملا ایجابی خواهد بود.

وی گفت: بحث ستایش‌گری یک سری مؤلفه‌های عمومی دارد که در این جلسه به آن پرداخته نمی‌شود بلکه در این جلسه به شاخص‌های تخصصی این بحث خواهیم پرداخت.

در ادامه نشست، مهدی رسولی از مادحین کشور بیان کرد: در زمینه ستایشگری باید به مسائل مختلف اشاره کرد؛ در ابتدا باید گفت که در اینجا با یک قله‌ای مواجه هستیم که حجت خدا آن را برای ما معرفی کرده و ما باید به آن سمت حرکت کنیم.

وی افزود: قطعاً تعریف این مفهوم به معنی خط‌کشی نیست بلکه تقریباً کسی خارج از این ساختار وجود ندارد و همگان در این مسیر حرکت می‌کنند.

این فعال مذهبی اظهار کرد: ستایشگری عنوانی بوده که از سوی اهل‌بیت (ع) به برخی از افراد اطلاق می‌شده که این افراد در کنار اهل‌بیت (ع) در مقابل طاغوت همیشه نقش‌آفرین بوده‌اند؛ این افراد، محدود بودند ولی جایگاه آن‌ها درخشان بوده است.

رسولی گفت: ستایشگران همیشه در کنار جنگ در راه خدا، بار جنگ‌آوری رسانه‌ای را به دوش می‌کشیدند؛ فرزدق در ماجرای جنگ رسانه‌ای در مقابل خلیفه اموی یک حماسه خلق کرد و در طول تاریخ  زبان و قلم این طیف، مهم‌ترین سلاح آن‌ها بوده است؛ سیدمرتضی آوینی نیز چنین می‌کرد و در آن شرایط جنگ حساسیت کار را درک کرد و در ساحت اندیشمندی وارد شد و این دفاع اندیشه‌ای را به‌خوبی انجام داد.

این مداح اهل‌بیت (ع) یادآور شد: جناب دعبل در شعرهای خود ثابت می‌کند که از جمله علما است. زیرا دقیق این امام شناسی را به شکل کامل درک کرده و بصیرت او باعث شد که با تائید امام رضا (ع) نیز مواجه می‌شود زیرا او به‌خوبی پای این مکتب درس خوانده است.

وی ضمن بیان واژه انقلاب افزود: مقام معظم رهبری انقلاب را تغییر یک حکومت نمی‌دانند بلکه انقلاب را وقوع یک زلزله می‌دانند که ارزش‌ها را تغییر داد و به همین خاطر به دوران امام علی(ع) و پیامبر(ص) انقلاب امام و پیامبر اطلاق می‌کنند.

این فعال مذهبی اظهار کرد: دید فعال به تاریخ ازجمله مؤلفه‌های ستایشگری تراز انقلاب اسلامی است؛ وقتی قرآن کریم به تشریح داستان حضرت یوسف(ع) می‌پردازد مؤلفه‌هایی را به ما می‌آموزد ازجمله اینکه اگر دشمنان نیز با تمام ابزار شما را تهدید کنند، تنها خداست که می‌تواند به کسی عزت بدهد و یا کسی را از بین ببرد.

رسولی گفت: ستایشگر تراز انقلاب اسلامی برای خود جایگاه مأموریتی قائل است و کسی که چنین است در ساحت نقشه و اندیشه‌ای که ولی خدا برای او تنظیم کرده قرار می‌گیرد؛ پس او باید هم ولی را به‌خوبی بشناسد و هم باید به اندیشمندی برسد؛ ستایشگر تراز انقلاب، به معنی ستایشگر اسلام ناب است.

این مداح اهل‌بیت(ع) یادآور شد: انقلابی که ما از آن سخن می‌گوییم، ۲۵۰ سال رسالت پیامبر و ائمه است و بعد جریان به جریان انقلاب اسلامی می‌رسد که امروز پرچم آن در دست امام خامنه‌ای است.

وی افزود: این جریان انقلابی از سال‌ها پیش حرکت کرده و در این چهل سال به اوج سرعت رسیده است؛ اندیشه اسلام ناب نیز در بازخورد بیانات امامین انقلاب مطرح شده است؛ ستایشگر انقلاب اسلامی رسانه این تفکر است؛ رهبر معظم انقلاب فرمودند ستایش‌گری، رسانه منحصربه‌فرد تشیع است.

این فعال مذهبی اظهار کرد: امروز حجت خدا جریان تمدن‌سازی نوین اسلامی را برای رسیدن به ظهور نشانه رفته است؛ برای رسیدن به تمدن، باید از چرخ دنده فرهنگ و هویت و اندیشه جهان‌بینی عبور کنیم؛ مداحان در جایگاه هویت‌بخشی هستند؛ شخصیت و رسالت هویت‌سازی و وصل آن به فرهنگ، وظیفه مداحان است.

رسولی گفت: امام راحل زمانی این انقلاب را کلید زد که دشمن به دنبال ضربه زدن به هویت ما بود؛ مقام معظم رهبری بیان کردند که دشمن در قاجار این حرکت را آغاز کرد و در دوره پهلوی هویت زدایی می‌کرد که انقلاب ممانعت کرد؛ جریان ستایش‌گری می‌تواند هویت را به جامعه بشناساند؛ این هویت ظلم‌ستیز و... را باید به عرصه‌های اقتصادی و فرهنگی و... کشاند.

این مداح اهل‌بیت (ع) یادآور شد: مداحی در تراز انقلاب اسلامی قرار می‌گیرد که رویکرد مجاهدانه دارد؛ رهبر معظم انقلاب جهاد را خرج سرمایه مالی نمی‌دانند زیرا نام این روند، انفاق است؛ همچنین فرمودند که حج نیز جهاد نیست، جهاد نیز صرفاً با شمشیر و جنگ نیست بلکه جهاد همان جهد و تلاشی است که در آن، یک مواجهه و نبردی با طاغوت وجود دارد.

وی افزود: هیأت برای ما خانقاه نیست که جمعی در یک محل حضور یابند و برای خود عزاداری کنند بلکه باید به شکلی کار کنیم که بیشترین ضربه را به جبهه طاغوت وارد کند؛ مداحی تراز انقلاب صرفاً سخن گفتن از چند گزاره انقلابی هم نیست بلکه مداحی هویت‌بخشی است.

این فعال مذهبی اظهار کرد: مداح تراز انقلاب باید نسبت به زمان حساس باشد؛ باید نسبت به گزاره‌هایی که در جامعه رخ می‌دهد حساس باشد ولی نباید صرفاً رویداد محور باشد؛ فرزدق به این دلیل فرزدق شد که در همان لحظه مواجهه در صحنه وارد می‌شد و ضربه خود را زد

رسولی گفت: رهبر انقلاب اسلامی خواص پسند عوام فهم بودن را از یکی از ظرافت‌های تأثیرگذاری کار رسانه‌ای عنوان کردند؛ یکی از جدی‌ترین گفتمان‌های تشیع، گفتمان استکبارستیزی است ولی یک مداح برای بیان این مطلب باید به‌ پیش گفتمان‌هایی ازجمله غیور بودن بپردازد.

این مداح اهل‌بیت(ع) یادآور شد: گاهی اوقات یک مداح باید دوربین را بردارد از یک جایگاه دیگر ماجرا را به تصویر بکشد؛ یعنی می‌توان از عنصر شعر و حماسه و عاطفه روح استکبارستیزی را نیز القا کرد

وی افزود: مداح باید از یک منظومه فکری سالم به ستایشگری نگاه کند؛ در ابتدا باید الگوی اندیشه اسلامی را به‌درستی دریابد و با عینک هنرمندی و با درک کامل از ظرافت‌های کار آن را در کار مداحی خود تسری دهد.

این فعال مذهبی اظهار کرد: عافیت‌طلبی در جبهه حق یکی از مهم‌ترین منافذ ضربه‌پذیری انقلاب اسلامی است که مقام معظم رهبری به آن اشاره می‌کنند؛ همیشه قرار نیست انقلابی گری را با بیانات مستقیم بیان کنیم بلکه می‌توانیم از همان چیزی سخن بگوییم که جزو اصلی‌ترین منویات رهبری است.

رسولی گفت: حضرت زهرا(س) پس از تحمل تمام رنج‌های پس از رحلت پیامبر از هتاکی‌ها سخن نگفت بلکه وقتی در مسجد حاضر شدند عافیت‌طلبی انصار را به آن‌ها گوشزد کردند؛ در این مسیر باید از ابزارهای متنی و شعری و فرهنگی و... استفاده کرد.

این مداح اهل‌بیت(ع) یادآور شد: در زمینه سبک زندگی می‌توان برش‌های تاریخی از زندگی اهل‌بیت(ع) را به‌خوبی بیان کرد؛ زندگی و تعامل حضرت زهرا(س) و امام علی(ع) الگویی بی‌بدیل در ساخت یک زندگی الهی است که باید با کلیدواژه‌هایی که نماینده گفتمان اصلی مکتب است آن را بیان کرد.

وی افزود: این مطالب را می‌توان به شکل کاملاً عاطفی و در قالب روضه بیان کرد؛ مثلاً زندگی ساده و عدم درخواست‌های بی‌دلیل از یکدیگر آن چیزی است که می‌توان همان را در قالب روضه بیان کرد و مستمع در حال سینه زدن معارف سبک زندگی را نیز به‌خوبی درک می‌کند.

این فعال مذهبی اظهار کرد: مادرانی که چهار شهید را تقدیم انقلاب کردند در مواجهه با رهبر انقلاب بیان می‌کردند که ای‌کاش چند پسر دیگر داشتم و در خدمت شما و راهی که شما به روی ما به سوی خدا گشودید تقدیم می‌کردم؛ آن وقت چگونه یک مداح می‌تواند حضرت رباب را به‌گونه‌ای تصویر بکشد که در شأن اهل‌بیت(ع) نیست؛ باید به مردم بگوییم که انسان هرچه در راه خدا می‌دهد در مقابل ذات احدیت هیچ به‌حساب می‌آید و همیشه باید خود را بدهکار بدانیم.

رسولی گفت: در حوزه ستایش‌گری انقلابی باید به همه تاریخ از منظر ولی خدا نگاه کنیم؛ کتاب‌های شهید مطهری خلق اندیشه دینی نیست بلکه یک عینک و زاویه نگاه عمیق است؛ بسیاری از افراد برای حضرت زهرا(س) کتاب‌هایی نوشته‌اند و آن‌ها را با نگاه روایی بیان کردند ولی یک نویسنده با یک منظر کتابی را به نگارش درمی‌آورد که یک نگاه و اندیشه و جامع ارائه می‌دهد.

این مداح اهل‌بیت (ع) یادآور شد: اگر کسی از عینک انقلاب اصیل و اسلام ناب به جریان بنگرد نگاه او را نیز به تاریخ به یک نگاه جوششی و کاملاً هدفمند مبدل می‌کند؛ آن زمان است که گریه حضرت رقیه و حرکت حضرت امام حسین (ع) را بهتر می‌فهمد؛ مداح نمی‌تواند مباحث اندیشه‌ای نداشته باشد و اگر نگاه او اندیشه‌ای نباشد قطعاً آنچه بیان می‌کند، سطحی خواهد بود.

وی اظهار کرد: بهترین کارهایی که در این عرصه خلق می‌شود، آثاری است که به شکل گروهی انجام می‌شود؛ در این زمینه یک اندیشه باید با گزاره‌ها ترکیب می‌شود و با اضافه شدن موسیقی و زبان و نوع بیان و شعر کار پخته‌شده و پرداخته می‌شود.