چشم‌اندازی برای تربیت 10 میلیون حافظ قرآن/ موسسه‌ای جهانی که آغاز کارش با روستا بود

به گزارش حلقه وصل؛ اگر به جستجوی برترین مجموعه‌های فرهنگی کشور مشغول شوید و به موضوع قرآن برسید، کارتان با وجود «بیت‌الاحزان» ساده است، زیرا در برتری و عظمت کار آن هیچ تردیدی نیست و مجموعه دیگری هم که با آن قابل قیاس باشد، یافت می‌نشود! این موسسه کار خود را از روستا آغاز کرد، هنوز هم در روستاها فعالیت می‌کند و از این شیوه کار، برکات فراوانی دیده است. از آن جا که بنا بر اختصار است، اگر جزء معدود افرادی هستید که با این مجموعه به اندازه کافی آشنا نیستند، به نخستین شماره حلقه وصل مراجعه کنید! اکنون، همزمان با انتشار صدمین شماره حلقه وصل، با حجت‌الاسلام شاهسونی، مدیر موسسه بیت‌الاحزان به گفتگو نشسته‌ایم، گفتگویی که خواندنش خالی از لطف نیست.

گزارشی که حلقه وصل از بیت‌الاحزان منتشر کرد، بر می‌گردد به اسفندماه 91؛ دقیقا 9 سال پیش! در این 9 سال بر بیت‌الاحزان چه گذشته است؟!

این مدت برای بیت‌الاحزان دوران رو به رشدی بوده است. این موسسه فرموده مقام معظم رهبری درباره تربیت 10 میلیون حافظ قرآن کریم را هدف و اساس کار خود قرار داده و همه تلاش خود را برای رسیدن به آن متمرکز کرده است. نیروسازی و کادرسازی برای این موضوع، یکی از مهم‌ترین اقدامات بیت‌الاحزان به شمار می‌رود.

در این مدت مراکز شبانه‌روزی حفظ قرآن کریم گسترش داده شده و شمار آن به 14 رسیده است، در حالی که سال 91 این تعداد به چهار مرکز نمی‌رسید. بیش از 180 شعبه هم در 16 استان کشور دایر هستند، مجموعا با مراکز شبانه‌روزی، بیش از 200 مرکز آموزشی قرآن کریم زیر نظر بیت‌الاحزان فعالیت دارند. حاصل کار موسسه تا امروز تربیت دو هزار و 700 حافظ کل قرآن کریم بوده است.

از نظر عمرانی هم در این سال‌ها پیشرفت خوبی حاصل شده است: بیش از 100 ساختمان در سراسر کشور به موسسه تعلق دارد که بیت‌الاحزان را از نظر برخورداری از اماکن فیزیکی به یکی از موسسات برتر کشور تبدیل کرده است.

جشنواره جبرئیل امین 1400(مشهد مقدس، حرم امام رضا (ع))

در عرصه بین‌المللی نیز بیت‌الاحزان ورود خوبی داشته و تنها موسسه‌ای بوده که افرادی را از دیگر کشورها برای آموزش قرآن جذب کرده است. این قرآن‌آموزان از کشورهای مختلف مانند عراق، کویت، لبنان و هند در موسسه حضور پیدا کرده‌اند و به آموزش قرآن مشغول شده‌اند. از ایالات متحده نیز یک مادر و سه فرزند وی به مدت یک سال مهمان موسسه بودند و به حفظ قرآن پرداختند. 

طبق گزارش‌هایی که به ما ارائه شده است، شمار زیادی از کسانی که از شهرها و کشورهای مختلف در موسسه حضور داشته‌اند، اکنون مشغول فعالیت قرآنی در محل سکونت خود هستند، اقدامی که به ترویج هر چه بیشتر فرهنگ قرآنی می‌انجامد. هر ساله جشنواره‌های قرآنی فراوانی هم برگزار شده که جشنواره جبرئیل امین برای تجلیل از حافظان کل از آن جمله بوده است.

مراسم عزاداری فاطمیه اول 1400 در مرکز مدیریت بیت الاحزان(روستای ماهفرخان استهبان )

طرح ملی آیات زندگی بر اساس قابلیت‌های موسسه در فضای مجازی در زمان همه‌گیری کرونا برگزار شد. این طرح توانست حدود 15 هزار مخاطب را در زمینه حفظ موضوعی قرآن کریم جذب کند که یک موفقیت ویژه است. طرح ملی رحله هم یکی از طرح‌های موسسه بود که از سال 93 به عنوان یکی از فعالیت‌های جدی موسسه دنبال شد. در این طرح تابستان‌ها به صورت شبانه‌روزی، با تاکید بر حفظ جزء سی‌ام و سوره بقره برگزار می‌شد. گستردگی طرح به حدی بود که به جذب دو هزار مخاطب در قالب 40 طرح رسیده بود و بیشتر شرکت‌کنندگان آن جوانان 14 تا 22 سال بودند.

با توجه به این که بیشتر فعالیت‌های بیت‌الاحزان شما به صورت حضوری یا در مراکز شبانه‌روزی انجام می‌شود، شیوع کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن چه اثری بر موسسه داشته است؟

یکی از آثار شیوع این بیماری، کاهش جذب قرآن‌آموزان خارجی به دلیل منع ترددهای بین‌المللی بوده است. مشکلات فراوانی هم در ارائه خدمات حضوری به وجود آمده است. سال گذشته فقط چهار مرکز شبانه‌روزی فعالیت داشت، ولی امسال با مساعدتر شدن شرایط تعداد مراکز فعال به 10 مرکز افزایش یافت. هر چند قصد داریم در سال 1401 فعالیت تمام 14 مرکز را از سر بگیریم، ولی در این مدت هم با فعالیت پایگاه اینترنتی موسسه و قوت گرفتن دوره‌های حفظ تلفنی و حفظ آنلاین، اثرات کرونا تا حد زیادی خنثی شده است.

حضور بیت الاحزانی ها بر سر مزار سردار سلیمانی

بیت‌الاحزان تارنمای پویایی دارد و قدمت آن به سال‌های اولیه تاسیس موسسه بر می‌گردد. این تارنما توانسته است معرفی خوبی از موسسه و فعالیت‌های آن داشته باشد. چند سال هم پیش تغییراتی در آن صورت گرفت و امکانات بیشتری به آن اضافه شد تا امکان ارائه خدمات و آموزش‌های غیر حضوری فراهم آید. برای مثال، همین طرح رحله که در سال 99 غیر فعال شده بود، در سال 1400 کار خود را به صورت مجازی از سر گرفت.

البته فعالیت‌های موسسه در فضای مجازی باید بیش از این گسترش یابد، هر چند در حال حاضر بسیاری از شعب موسسه در این زمینه کار می‌کنند و صدها قرآن‌آموز هم از این طریق مشغول فراگیری هستند.

بیت الاحزان شعبه دستجرد

یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد موسسه بیت‌الاحزان، توجه ویژه به روستاهاست: همان طور که کار خود را از روستا آغاز کرده است هنوز هم به آموزش قرآن در روستاها و مناطق محروم اهتمام دارد. این کار قاعدتا باید در کنار ظرفیت‌هایی که دارد، چالش‌هایی هم به دنبال داشته باشد. اگر ممکن است در این باره هم توضیح بفرمایید.

روستاها بخشی از کشور ما هستند، آن هم بخشی مهم و حیاتی. بر اساس آمار بین 30 تا 40 درصد از جمعیت کشور در روستاها زندگی می‌کنند ولی متاسفانه این بخش مهم کشور، در مباحث قرآنی و فرهنگی مورد غفلت و بی‌مهری واقع شده است. موسسه بیت‌الاحزان هم از ابتدا برای پوشش این کاستی‌ها، اهتمام خود را بر خدمت‌رسانی به روستاها قرار داد، هر چند در تهران، شیراز، قم و چند شهر دیگر، شعبه‌هایی تاسیس کرد.

روستاها فضای بکر و دست‌نخورده‌ای دارند که بسیار مغتنم است، ولی سختی‌های ارتباط استاد و مربی در این مناطق بیشتر است. به طوری که گاهی مجبور شده‌ایم استادی را از یک شهر یا حتی استانی دیگر به روستایی اعزام کنیم تا به قرآن‌آموزان خدمات ارائه کند. هر چند این کار از لحاظ اسکان و رفت و آمد مربی و خدماتی که باید به وی ارائه شود، موسسه را با چالش روبرو کرده، ولی نتایج و ثمراتی عالی به دنبال داشته است. پیش از این در مسابقات اوقاف، همه برگزیدگان از شهرهایی مانند تهران، قم، مشهد و چند شهر دیگر بودند، ولی امروز به لطف الهی، تعدادی از برگزیدگان از اعضای موسسه هستند که در روستاها و شهرهای کوچک به قرآن‌آموزی پرداخته‌اند. در سال‌های اخیر از شهرهایی مثل قیر و کارزین، گراش و فسا، افرادی توانسته‌اند به رتبه‌های برتر کشوری و حتی بین‌المللی دست پیدا کنند.

ارتباط شما با حلقه وصل چگونه است؟

در سال‌های اخیر بیشتر از طریق فضای مجازی این مجموعه را دنبال کرده‌ام، ولی در کل به خاطر مشغله زیاد و مسافرت‌های متعدد برای بهره‌گیری از مطالب نشریه فرصت کمی داشته‌ام، با این حال بارها آن را به دیگر فعالان فرهنگی پیشنهاد داده‌ام. حلقه وصل از این نظر که از فعالیت‌های برتر فرهنگی در سطح کشور گزارش ارائه می‌دهد و الگوها را معرفی می‌کند، امیدی در دل فعالان فرهنگی زنده می‌کند که علی‌رغم همه کمبودها و مشکلات، می‌توان باز هم کار کرد و موثر بود. حلقه وصل تقویت‌کننده نور امید در دل فعالان فرهنگی است و امیدوارم با قوت به کار خود ادامه دهد.

حلقه وصل همان طور که از نامش پیداست، در پی وصل کردن موسسات و فعالان فرهنگی در کشور است. آیا حلقه وصل را در این هدف موفق ارزیابی می‌کنید؟

بله! به نظر من موفق بوده است هر چند با کمال تاسف، در کشور ما به صورت کلی موضوع تعامل و هم‌فکری و استفاده از تجربیات یکدیگر، در تمام زمینه‌ها ضعیف است. هنوز این فرهنگ در بین مردم جا نیافتاده است که از تجربیات یکدیگر استفاده کنند و موازی‌کاری‌ها را از بین ببرند. بارها مشاهده کرده‌ام که برخی افراد با مشاهده گزارشی که از بیت‌الاحزان منتشر شده است، بدون این که با موسسه تماس بگیرد اقدام به الگوگیری و فعالیت کرده است. بعدها که با آنان مواجه شده‌ایم به این گزارش اشاره و آن را در کسب انگیزه خود موثر معرفی کرده است.

مقام معظم رهبری یک بار تعبیری به کار بردند: فرمودند اثرات فعالیت‌های فرهنگی قابل سنجش نیست، زیرا متوجه نمی‌شویم که فلان کار فرهنگی که در گوشه‌ای از کشور اتفاق می‌افتد، اثر فلان کار قبلی است. به همین ترتیب شاید اثرات کار حلقه وصل زیاد باشد، ولی اصلا قابلیت مشاهده و سنجش پیدا نکند.

جشن ولادت با سعادت حضرت فاطمه زهرا(س) در بیت الاحزان شمس آباد

شما به عنوان یک فعال فرهنگی، از رسانه‌های جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و به طور خاص، از حلقه وصل چه توقعی دارید؟

همین الگوسازی فعالیت‌های فرهنگی بسیار موثر است. اگر بر اطلاع‌رسانی رویدادهای خاص فرهنگی هم تاکید شود، اثرات و برکات زیادی به دنبال خواهد داشت. بهتر بود حلقه وصل به انتشار اخبار موسساتی مانند بیت‌الاحزان بیشتر اهتمام داشته باشد و به انعکاس فعالیت‌های آنان کمک کند.

در سال‌های پیش رو، مهم‌ترین چالش‌ها و معضلات موسسه خود را چه می‌دانید؟ در حل و رفع این چالش‌ها حلقه وصل چه کمکی می‌تواند انجام دهد؟

بیشتر فعالان فرهنگی، به تبعیت از کل جامعه، با چالش‌های اقتصادی روبرو هستند. البته کاستی‌های نیروی انسانی هم بسیاری از مجموعه‌ها را تهدید می‌کند، ولی به یاری خداوند موسسه بیت‌الاحزان در این زمینه قدم‌های خوبی برداشته است، هر چند به خاطر مشکلات مالی امکان بهره‌برداری کامل از این نیروها وجود ندارد.

معضل دیگری که شاید حلقه وصل بتواند آن را پی‌گیری کند، جایگاه قانونی موسسات قرآنی است: متاسفانه موسسات قرآنی جایگاه مطلوبی ندارند و منزلت اجتماعی حافظان و قاریان قرآن کریم در حدی نیست که مورد توجه جامعه قرار گیرد. باید برای حافظان و قاریان امتیازاتی در نظر گرفته شود تا رغبت و تمایل قرآن‌آموزان بیشتر شود. بر اثر این بی‌توجهی‌ها، متاسفانه موسسات قرآنی و حافظان و قاریان قرآن دچار مشکل هویت شده‌اند.