فارس: با «ازهار» به اهمیت کار تشکیلاتی و کادرسازی پی بردم/ ایجاد محفل رشد برای کودک و مادر هدف ماست

مجموعه فرهنگی تربیتی «ازهار» برای بسیاری از مادران و کودکان شیراز یادآور خاطرات خوبی از لحظات شاد کودکانه و حس خوب مادرانه است.

مجموعه ای که به رغم یک وقفه چند ماهه در فعالیت افق روشنی برای فعالیت های خود دارد.

محبوبه افراسیابی مدیر فعال و خوش فکر مجموعه ازهار، مادر دانشجویی است که با تولد دوقلوهایش خانه داری را برای چند ماه انتخاب کرد تا پس از یک وقفه کوتاه با برنامه های جدید و انرژی مضاعف مجددا چراغ ازهار را روشن کند.

با این بانوی دغدغه مند به گفتگو نشستیم.

حلقه وصل:مجموعه ازهار چگونه شکل گرفت؟
مجموعه ازهار از سال 97 با هدف فعالیت در حوزه مادر و کودکان زیر هفت سال راه اندازی شد. تا شهریورماه 1400 هم کلاس حضوری در فضای باز و برنامه های مجازی داشتیم و کرونا هم نتوانست مجموعه را تعطیل کند.

حلقه وصل: علت استقبال ویژه مادران از مجموعه ازهار چیست؟
متاسفانه ما مجموعه مادر و کودک نداریم. معمولا انتخاب مادران بین مهدکودک یا خانه بازی محدود می شود. چون ازهار فضای متفاوتی نسبت به این دو انتخاب معمول داشت از همان ابتدای فعالیت مورد استقبال مادران قرار گرفت چرا که خلا چنین مجموعه‌هایی بین مادران زیاد حس می شود. هرچه جلوتر آمدیم و فعالیت ها بیشتر دیده شد، استقبال بهتر هم شد. وقتی کرونا شیوع پیدا کرد و امکان برگزاری برنامه های حضوری محدود شد، بیشتر به سمت برنامه های مجازی رفتیم. دربرنامه های مجازی از شهر های مختلف هم مخاطب داشتیم.

وجه تمایز مجموعه ازهار این است که هم برای مادر و هم برای کودک برنامه دارد. حتی می توان گفت توجه ویژه به نیاز مادر داریم و کودک بهانه هست. مادرانی که فرزند زیر 7سال دارند، برای حضور در هر برنامه ای که احساس نیاز کنند، دغدغه دارند که بچه را کجا بگذارم؟

مجموعه ازهار برای نیاز مادر برنامه طراحی می کند و در کنار آن برای بچه ها برنامه هایی در قالب تفریح و بازی دارد که مادر با خیال راحت از زمان و برنامه خودش استفاده کند و بدون دغدغه کودکش هم در کنارش در محیط امن با بازی و تفریح مشغول باشد. در اینصورت حس امنیت مادر و کودک برقرار است.

در برنامه های کودکانه بیشتر هدف ما این است که سیادت کودک در هفت سال اول حفظ شود. کلاس های ما مثل مهدکودک ها آموزشی نیست. بستر کار ما کشف و تجربه هست بچه ها بیشتر بازی می کنند. نیاز مادر به حضور اجتماعی و همدلی و  آموزش های لازم هم برطرف می شود.

حلقه وصل: چرا فعالیت ازهار دچار وقفه شد؟
من یک فرزند داشتم و از وقتی دوقلوها متولد شدند، دیگر توان کار اجرایی نداشتم. الان دوقلوها شش ماهه هستند.

البته ازهار تیم دارد.اما در کلیت برنامه ها و تولید محتوا باید خودم حضور داشته باشم. چون نمی توانستم در این شرایط جدید وقت کافی برای مجموعه بگذارم، ترجیح دادم تا زمانی که بچه ها به حدی برسند که وقتم کمی ازاد شود مجموعه را موقتا تعطیل کنیم.

البته شرایط کرونا و بازشدن مدارس هم مزید بر علت بود. ولی این شرایط تجربیات خوبی برای ازهار به ارمغان آورد.

دستاورد من در ازهار این بود که تشکیلات خیلی مهم است. برای  راه اندازی هرکاری باید تیم تشکیل بدهی. شاید تیم مهمتر از مخاطب باشد. مخصوصا برای کار ما که خیلی ها در جامعه جای خالی آن را احساس کرده بودند و مخاطب تشنه بود.

شرایط الان من یک تجربه است. این تجربه نشان داد که مجموعه ازهار با اینکه تیم دارد اما تا حد زیادی به شخص متکی بود و در حال حاضر که آن فرد وقت کار اجرایی ندارد، فعالیتش متوقف شده است. مجموعه موفق نباید شخص محور باشد. باید بتواند در شرایط مختلف پویایی خودش را حفظ کند.

در مجموعه های بانوان تشکیلات ساختن سخت است. چون خانم ها اولویت شان خانواده و مادری است. کار تا یک جایی پیش میرود ناگهان ممکن است بچه ها به مادر نیاز بیشتری داشته باشند یا شرایط همسر تغییر کند و راضی نباشد که همکاری ادامه پیدا کند یا تولد فرزند مانع همکاری شود. در این شرایط تمام علم و وقت و آموزشی که انجام شده تا مدتی محدود به خانه داری می شود.

این ضعف مجموعه هایی است که صرفا مختص بانوان است و البته طبیعی است و راهکار هم دارد. بنظر من باید تعداد نیروها در این مجموعه ها انقدر زیاد باشد که وقتی برای یک تعدادی از اعضا ادامه همکاری مقدور نبود، بقیه بتوانند کار را ادامه دهند که فعالیت مجموعه متوقف نشود. در مجموعه خود ما چند نفر همزمان نوزاد هایشان متولد شد و ریتم کار کند شد.

حلقه وصل: اعضای مجموعه چطور به ازهار جذب شدند؟
من قبل از راه اندازی مجموعه ازهار کلاس های مادر و کودک برگزار می کردم. در ابتدای کار از بین کلاس های خودم مربی انتخاب کردم و مجموعه ازهار آغاز به کار کرد. تعداد ما کم بود اما در این سه سال با هم همراه شدیم. در مدت فعالیت بیشتر درگیر جذب مخاطب و تولید محتوا شدیم. خیلی برای کادرسازی تربیت نیرو و انسجام تشکیلات زمان نگذاشتیم. چون تعداد کم بود وقتی برای این موارد باقی نمی ماند. اما الان طبق تجربه اعتقاد دارم کسی که می خواهد مجموعه را کلا زنانه اداره کند و برای زنان کار کند، در اولین گام باید تشکیلات قوی با تعداد زیاد نیرو تشکیل دهد تا بتواند در شرایط مختلف نیروها را جایگزین کند و پویایی مجموعه را حفظ کند.

مثلا اگر 50مخاطب و دو برنامه برای یکسال پیش بینی کرده است و می داند که برای این کار پنج نیرو کافیست نیروها را دو برابر یا بیش از این تعداد بچیند که اگر شرایط شان در طول مسیر تغییر کرد، کار روی زمین نماند.

تربیت نیرو می تواند در کیفیت و توسعه مجموعه تاثیر داشته باشد. تجربه بزرگ خودم در ازهار این است که خیلی باید روی کادرسازی کار شود و افراد بیشتری رصد کنیم که جذب مجموعه بشوند.

حلقه وصل: مدل شما برای تامین محتوا چه بود؟
ما در بحث تولید محتوا سعی کردیم از خود بچه ها محتوا بگیریم و با مشاهده گری محتوا تولید کنیم. با مشاهده نیاز واقعی مخاطب را پیدا می کردیم. روی همان تولید محتوا می کردیم. از روی یک چارت ثابت برای همه محتوای یکسان تولید نمی کردیم .

هدف ما یک محفل رشد برای مادر و کودک بود و برای تحقق این هدف گزینش و فرم مصاحبه داشتیم و به یک چارچوب اولیه می‌رسیدیم و نیازها را رصد می کردیم، سپس منعطف با نیاز مخاطب به تولید محتوا می پرداختیم.

تقاضای مخاطب هم برای ما مهم بود وقتی بین مخاطبین تقاضا روی یک موضوع زیاد میشد به همان موضوع می پرداختیم. مثلا یک ترم روی طب سنتی یا  یک ترم روی نکات همسرداری برا مادران با توجه به تقاضای مخاطب برنامه ریزی ویژه کردیم.

در حوزه مادر و کودک محتوا زیاد است.ما معتقدیم باید مخاطب را دقیق بشناسیم و بنا به نیاز مخاطب وارد کار تخصصی بشویم.

حلقه وصل: لطفا درباره شیوه های تبلیغاتی مجموعه برای جذب مخاطب توضیح دهید.
اوایل کار با همان مادرانی که در کلاس مادر و کودک می شناختم، کار را شروع کردیم. تعدادی از آن‌ها کادر مجموعه شدند و تعدادی مخاطب مجموعه. بیشتر جذب ازهار به این صورت بود که مخاطب، مخاطب می آورد. مادری در برنامه شرکت می‌کرد و راضی بود. برنامه بعد چند مادر دیگر را که نیاز مشترک داشتند، با خود همراه می کرد. مخاطبین خودشان ازهار را به هم معرفی می کردند. به شکل گسترده و عمومی برنامه جدی برای تبلیغات و جذب نداشتیم. البته کانال و گروه هم در فضای مجازی داشتیم و هنور کانال و گروه ها پابرجاست. اما بیشتر ارتباطات چهره به چهره عامل معرفی مجموعه بود.

من خودم به عنوان مدیر مجموعه ارتباط دوستانه‌ای با مخاطبین داشتم و هنوز هم با خیلی از آن‌ها در تماس هستم. قبلا هم که کلاس مادر و کودک داشتم ارتباط مستمر با مخاطبین کلاس داشتم. کودکی که از دوسالگی با مادرش مخاطب کلاس ها بوده الان هشت ساله است و هنوز با هم در ارتباطیم. این ها تجربیات شیرینی است. حتی از سبک زندگی خودم تجربیاتی منتشر می کنم و دنبال می کنند.

نیاز و پاسخگویی به نیازها باعث استمرار رابطه ها بود. طبیعتا پاسخ مناسب به نیاز مخاطب باعث حفظ مخاطب می شود.یکی از دلایلی که ما را محکم کرد که کار را ادامه دهیم همین احساس نیازی بود که در مادران مخصوصا مادرانی که کودک زیر هفت سال دارند، می دیدیم.

در حال حاضر هم ارتباط را مخاطب بصورت مجازی حفط می کنیم تا زمانی که مجموعه دوباره فعال شود. بزودی خبرهای خوشی برای ازهاری ها خواهیم داشت.

حلقه وصل: چه تجربیاتی در زمینه تامین مالی مجموعه ازهار داشتید؟
تامین مالی مجموعه سخت و پرپیچ و خم بود، چون خودم سرمایه ای برای شروع کار نداشتم. اوایل کار نیروهای مجموعه ما داوطلب بودند اما بعد از شش ماه تدریجا به نیروها هم حق الزحمه پرداخت می کردیم.

با مجموعه های دولتی هم براساس تجربیات قبلی می دانستم که به جایی نمی رسم. بنابراین با قرض و وام شروع کردیم که مستقل کار را انجام دهیم. ساختمانی اجاره کردیم و واقعا هزینه اجاره برایمان سنگین بود. من هنوز دارم قسط آن وام ها را می دهم.

البته  یک بخشی از هزینه ها از شهریه کلاس ها در می آمد اما کم بود. چون سالهای اول کار  بودیم و  راه اندازی مجموعه و تجهیز امکانات، خرابی ها و هزینه هایی که در حین اجرای کار پیش می آمد زیاد بود وشخصا با همراهی همسرم داریم هزینه ها را تامین می کنیم.

در طول فعالیت هم فکر راهکارهای مختلف برای تامین هزینه ها بودیم. مثلا محصول تولید کردیم و فروختیم. برنامه مجازی تولید کردیم و هزینه گرفتیم و اینها کمک خوبی برای تامین هزینه ها بود. اما چون سرمایه اولیه که هزینه شد زیاد بود چندسال باید فعالیت کرد تا هزینه اولیه برگردد. یا اینکه سرمایه اولیه برای مکان و تجهیزات داشته باشیم ، در این صورت مجموعه زودتر به سوددهی می رسد. در این مدل کارها درامد هست اما اینکه در چه مدت زمانی به سوداوری برسد، به سرمایه اولیه برای مکان وتجهیزات برمی گردد.

حلقه وصل: برای شروع یا توسعه این مجموعه ازتجربیات دیگران هم استفاده کردید؟
بله. تجربه نوردی هم خیلی مهم است. من موقع راه اندازی ازهار برای بهره بردن ازتجربیات گروه های مختلف تلاش کردم و به مجموعه های مختلف که موضوع مشابه داشتند در شهرهای مختلف سرزدم که مدل های مختلف را ببینم و در بوم خودمان استفاده کنیم. هنوز هم این آشنایی با مجموعه های مختلف ادامه دارد و از تبادل تجربیات بهره می بریم.

به نظر من یکی از بهترین راه های برای کسب اطلاعات تجربه نوردی است. ما براساس نیاز خودمان دنبال تجربیات سایرین در موضوعات مختلف بودیم. مثلا اینکه چطور تولید محتوا می کنند یا چطور مربی جذب می کنند یا شوه های تامین مالی شان را رصد می کردیم. مثلا سیر مطالعاتی مادران یک مجموعه را پسندیدیم و استفاده می کردیم مثل کودک متعادل . یا خیلی از مجموعه های قم و تهران را گشتیم و درباره حقوق مربی ها و نحوه جذب و میزان شهریه مخاطبان و تولید محتوا پرس و جو می کردیم.

بعضی از تجربیات آن‌ها در موقعیت ما جواب نمی داد. مثلا میزان شهریه مجموعه ها در تهران خیلی بالا بود در شهر ما این میزان شهریه دافعه داشت. ما تجربیاتی که مناسب مجموعه خودمان بود استفاده می کردیم یا بعضی تجربیات را بومی سازی می کردیم اما دیدن و شنیدن همه تجربه ها برایمان مفید بود. مثلا در همین مسیر با مجموعه حسنات قم یا مجموعه شهید چمران تهران و اقای اعلایی آشنا شدیم و خیلی از تجربیات شان استفاده کردیم.

حلقه وصل: به عنوان نکته پایانی از تجربیات خود از فعالیت در حوزه مادرو کودک بگویید.
یکی از تجربیات اساسی ما این است که اگر دغدغه تربیت و ازدیاد نسل داریم باید نیازهای مادران را ویژه تر ببینیم.

در شرایط کنونی خانمی که فعال بوده، شاغل بوده، اهل درس و بحث بوده ناگهان با تولد بچه متوقف می شود. چون اکثر برنامه ها و کلاس ها، مراسم ها و مکان ها آماده پذیرش مادر و کودک نیستند. درحقیقت دوستدار کودک نیستند. مادری در این شرایط  خیلی سخت می‌شود. وقتی مجموعه هایی مانند ازهار در جامعه فعال باشند، مادر هم راحت تر می تواند به علایق و دغدغه هایش با اطمینان خاطر و در کنار فرزندش برسد. اگر مادر بتواند پویایی و شادابی خود را حفظ کند و امکان افزایش دانش وفعالیت اجتماعی هم داشته باشد و جایی برای رشد پیدا کند بهتر و راحت تر از پس تربیت بچه هم برمی آید.

باید تلاش کنیم بچه برای مادر محدودیت نشود که روی انرژی و انگیزه و شادابی مادر تاثیر منفی بگذارد. می توانیم مسیر تربیت را راحت تر کنیم. در همین راستا درحال تهیه یک طرحی برای شهرداری هستیم در بحث بازی های خانگی، پیش بینی ما این است که تا دوماه دیگر این طرح اجرا می شود. به علاقمندان و مخاطبان مجموعه ازهار هم نوید می دهیم که به زودی فعالیت های این مجموعه ادامه پیدا خواهد کرد.