چرا باید روابط ایران و روسیه توسعه پیدا کند؟

سرویس دیدگاه حلقه وصل - به نظر می‌رسد باروی کار آمدن دولت سید ابراهیم رئیسی بار دیگر فضای تعامل میان جمهوری اسلامی ایران و دولت روسیه به سطح قابل‌قبول رسیده است. در حال حاضر هر دو کشور یکدیگر را فرصتی برای ایجاد کریدور راهبردی و شراکت برابر تلقی می‌کنند، اما باید پذیرفت که چالش‌های گذشته باعث شده است که رابطه تهران و مسکو از انسجام لازم برخوردار نباشد.

به اعتقاد کارشناسان سفر رئیس‌جمهور به روسیه می‌تواند سطح کیفی روابط دوجانبه را چندین پله بالابرده و تا مرز شریک استراتژیک هم سو کند.

با توجه به تمایل مسئولین ۲ کشور ایران و روسیه شاهد توسعه روابط خصوصاً در بخش اقتصاد نیستیم؛ این اتفاق ۹ دلیل مهم دارد:

۱- تعاملات با غرب از گذشته و قبل از انقلاب شکل‌گرفته و شرکت‌های ایرانی مایل به ادامه سنتی این روابط هستند.

۲-عدم شناخت شرکت‌های ایرانی از توانمندی‌های روسیه

۳-ذهنیت‌های اشتباه از دلایل شکست بعضی از مراودات تجاری با روسیه

۴-تبلیغات وسیع غربی‌ها برای این‌که مراودات با روسیه را تقدیم منافع به آن‌ها جلوه دهند.

۵-بزرگ کردن خیانت‌های روس‌ها به ایران و به فراموشی سپردن خیانت‌های کشورهای استعمارگر غربی به ایران خصوصاً خیانت‌های انگلیس و آمریکا به ایران

۶-غربی و خواهان آن هستند که ایران همچنان وابسته به آن‌ها بماند و از این طریق بتواند مقاصد سیاسی خود را به ایران دیکته کنند.

۷-وجود افرادی در مراکز تصمیم‌گیری دولت با گرایش‌های غربی و شرق ستیز که ساختار لازم برای توسعه روابط را فراهم نمی‌کند.

۸-عدم وجود زیرساختارهای لازم برای توسعه روابط تجاری خصوصاً در حوزه حمل‌ونقل و بانکی.

۹-وجود خائنین به ملت در مراکز اجرایی که منافع شخصی خود را در مراوده با شرکت‌های غربی می‌بینند.

شواهد نشان می‌دهد که ایران و روسیه در زمینه‌های دوجانبه (روابط اقتصادی، نظامی-امنیتی)، منطقه‌ای (نقش آن‌ها در نظم جدید امنیتی منطقه خاورمیانه) و بین‌المللی (برجام و مقابله با یک‌جانبه‌گرایی آمریکا) اشتراک منافع راهبردی دارند. از این توسعه روابط میان تهران و مسکو به دلایل زیر بسیار مهم است.

۱-مقام معظم رهبری برای ۳ گروه از کشورها اولویت در توسعه روابط قائل شدند: الف-کشورهای همسایه ب-کشورهای مسلمان و ج-کشورهای همسو به نظر من روسیه کشوری است که هر سه ویژگی را دارد و از هر سه اولویت برخوردار است همسایه است، در بسیاری از مواضع با ما همسو است و با داشتن بیش از ۲۵ میلیون مسلمان علاقه‌مند به ایران ظرفیت اسلامی خوبی دارد.

۲- برای خنثی‌سازی فشار تحریم‌ها باید با کشورهایی که باوجود تحریم علاقه‌مند همکاری با ما هستند ازجمله روسیه و چین روابط را توسعه دهیم.

۳-ما با روسیه منافع و تهدیدات مشترک داریم مسائلی مثل دریای خزر، قفقاز، سوریه، عراق و خاورمیانه مسائل مشترک این دو کشور هست و تهدیداتی مثل تحریم‌های امریکا و...تهدیدات مشترک ما است.

۴-روسیه برای اجرای مقاصد خود در خاورمیانه، آسیای مرکزی، قفقاز، افغانستان و حوزه خلیج‌فارس به کمک ایران نیازمند است. قدرت منطقه‌ای ایران روسیه را نیازمند به روابط با ایران می‌کند.

۵-روسیه کشوری است که عضو دائم شورای امنیت است در پیمان‌های منطقه‌ای نقش محوری دارد جزو کشورهای صنعتی است و در اتحادیه گمرکی اوراسیا و پیمان شانگهای عضو اصلی است.

۶-منابع داخلی روسیه به‌گونه‌ای است که می‌تواند بسیاری از نیازهای ایران را با ترجیحات فراوان تأمین کند به‌عنوان‌مثال ۴۰ میلیون تن گندم مازاد سالانه و همچنین نهاده‌های دامی و گوشت و…

۷- وجود منافع مشترک در حوزه انرژی و نظامی که از اهمیت خاص خود برخوردار است.

** علی باکوئی استاد دانشگاه تربیت‌مدرس (دیپلمات و رایزن اسبق جمهوری اسلامی ایران در روسیه و کشورهای مشترک‌المنافع)