سرویس فرهنگ و هنر حلقه وصل - «حراج تهران» پانزدهمین عصر حراج خود را جمعه ۲۴ دی ماه با حضور علیرضا سمیع‌آذر (مدیر حراج تهران)، نمایندگان رسانه‌ها و فعالان حوزه‌ی هنرهای تجسمی و خریداران آثار با اجرای حسین پاکدل پشت سر گذاشت.
در این حراج ۶۰ اثر شرکت داشتند که بالاترین قیمت به مجسمه ساخته شده توسط پرویز تناولی با عنوان «شاعر نشسته» اختصاص پیدا کرد.این مجسمه در ابعاد ۵۸×۵۳× ۱۴۲سانتی متر با متریال برنز در سال ۱۳۸۸ ساخته شده است.
شاعر نشسته از پرویز تناولی، قیمت ۱۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون
شاعر نشسته پرویز تناولی به قیمت ۱۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون به فروش رسید و در مجموع حراج تهران بیش از ۱۵۸ میلیارد و ۸۹۰ میلیون تومان برای خرید آثار هنری هزینه شد. مجسمه شاعر نشسته پرویز تناولی گرانقیمت ترین اثر هنری است که تاکنون در این حراج به فروش می رسد در حالی که در حراج سیزدهم، اثری از آیدین آغداشلو به قیمت ۱۲ میلیارد تومان به فروش رسیده بود.
دومین اثرگرانقیمت این حراج نیز اثری از منیر فرمانفرماییان به نام شیراز بود که به قیمت ۱۳ میلیارد تومان فروش رفت. سومین اثر گرانقیمت پانزدهمین دوره حراج تهران نیز اثری بدون عنوان از سهراب سپهری بود که ۱۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان به فروش رسید. تابلو «لا+لا+صر» حسین زنده‌رودی به قیمت ۱۱ میلیارد در جایگاه چهارم و اثری دیگری از سهراب سپهری به قیمت ۶ میلیارد در جایگاه پنجم گرانترین آثار پانزدهمین حراج تهران قرار گرفتند. تمامی آثار شامل ۵۹ اثر نقاشی، ۸ مجسمه و ۱۳ تابلو نقاشی‌خط بودند که همگی به فروش رفته و این موضوع مبین استقبال مجموعه داران هنری از آثار هنرمندان ایرانی بود.
نکته دیگر اینکه در این دوره از حراج تهران ۳۵ اثر با ارزش بیش از یک میلیارد تومان برآورد قیمت به مجموعه داران ایرانی پیشنهاد شد که در نهایت ۳۸ اثر، یعنی نیمی از آثار به قیمتی بیش از یک میلیارد چکش خوردند.
مهمترین نکته درباره پانزدهمین حراج تهران فروش اثری از پرویز تناولی به عنوان گرانقیمت‌ترین اثر در این حراج است که به تیتر نخست رسانه‌ها تبدیل شد.
فراموش کنیم در حراج سیزدهم اثری از آیدین آغداشلو به قیمت ۱۲ میلیارد تومان به فروش رسید. حالا پرسش مهم این است که چه مزیت ویژه ای سبب شده آثار منیر فرمانفرمایان، آیدین آغداشلو و پرویز تناولی همواره در قیمت‌گذاری و فروش به ارقامی نجومی و میلیاردی منتهی شود؟!
تطهیر متهم به تجاوز جنسی در حراج تهران؟!
در سیزدهمین حراج تهران تابلوی «خاطرات امید» آیدین آغداشلو به قیمت پایه یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان عرضه شد و در نهایت به ۱۰ برابر این قیمت یعنی ۱۲ میلیارد تومان به فروش رسید. این تابلوی آغداشلو نه تنها گران ترین اثر سیزدهمین حراج تهران بود بلکه گران ترین اثر فروخته شده در تاریخ ۱۳ دوره ی حراج تهران هم نام گرفت و از این حیث رکورددار شد.
این شیوه قیمت‌گذاری و فروش در شرایطی اتفاق افتاد که چندی قبل‌تر از آن «آیدین آغداشلو» گرافیست، نویسنده، منتقد فیلم تصویرگر کتاب‌های درسی و مجلات در توییتر ، خبرگزاری‌ها رسمی و پایگاه خبری - تحلیلی با اتهام تجاوز جنسی مواجه شد. دامنه این افشاگری شکلی فرامرزی به خود گرفت و به رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور سرایت کرد.
قبل از برگزاری حراج تهران سارا امت‌علی (خبرنگار مقیم واشنگتن) ادعا کرد مورد آزار و اذیت جنسی توسط آیدین آغداشلو قرار گرفته در رشته توییت‌ها و مصاحبه‌های متعددی مطرح کرد که آغداشلو، ۱۴ سال پیش در جریان یک دیدار کاری در دفترش در یکی از خیابان های تهران، وی را مورد آزار جنسی قرار داده است و حتی لاله صبوری بازیگر، سینما و تلویزین در توییتی دیگری آنرا تصدیق کرد.
مجموعه اتفاقات را وقتی کنار یکدیگر قرار می‌دهیم فروش یک اثر بسیار معمولی توسط آغداشلو نشان می‌دهد سیاستگذاریهای حاشیه‌ای و حمایتی حراج تهران به مدیریت علیرضا سمیع آذر و تاثیرگذاری مسیح بهشتی (آقازاده سید محمد بهشتی از مدیران محمد خاتمی در وزارت ارشاد دهه شصت ) چگونه به برخی تصمیم‌سازی خاص منجر می‌شود.
حراج تهران از این حواشی و اتهامات مطرح شده به بهترین شکل ممکن بهره‌برداری کرده و با چنین فروشی مهمترین حراجی هنری که (متاسفانه) در جمهوری اسلامی ایران با مجوزهای حقوقی و قانونی برگزار می‌شود یک دهن کجی بزرگ را نسبت به افکار عمومی ترسیم کرد.
با توجه به سوابق مدیریتی سمیع‌آذر و بازتاب حراج سیزدهم با گرانقمیت شدن تابلوی آغداشلو، رسانه‌های فارسی‌زبان و خارجی این حراجی و سیاستگذاریهای را پیامدها سوء سیاستگذاریهای فرهنگی - اقتصادی جمهوری اسلامی تفسیر کردند.
تناولی محکومی که در حراج می‌تازد؟
اما ماجرای فروش ۱۴ میلیاردی اثری از پرویز تناولی به قیمتی بیش از ۱۴ میلیارد تداعی کننده نوع سیاستگذاری سیزدهمین دوره حراج تهران در دوره قبل است. حواشی مربوط به «پرویز تناولی» این روزها به اوج خود رسیده است اما در فضای رسانه‌ای کشور بازتاب کمتری دارد.
شنیده‌ها حاکی از آن است که تناولی در خارج از کشور به سر می‌برد و پیش از آن با شکایت یک مجموعه‌دار به نام «مریم گودرزی» طی یک معاوضه از یک گالری‌دار محکوم به پرداخت شش میلیون و ششصد هزار دلار شده است.
پرونده‌ای که بررسی آن می‌تواند ابعاد و عملکرد حراج تهران را تحت‌الشعاع قرار دهد. گلریزان میلیاردی حراج تهران برای آغداشلوی متهم به تجاوز جنسی به یک دلجویی تفسیر شد و اتهامات مطرح شده به حکم قطعی قضائی منجر نشد. تمام این حواشی یک قربانی افشاگر به نام افشین پرورش داشت که توسط محاکم قضائی در آمریکا تحت تعقیب قرار گرفت. اما پرونده پرویز تناولی برخلاف آغداشلو پروسه بسیار طولانی داشته و در شرایطی «شاعر نشسته» ۱۴ میلیارد فروخته شده که محکومیت تناولی قطعی شده است.
پس از محکومیت تناولی مجسمه ساز ایرانی به پرداخت ۶.۶ میلیون دلار توسط مریم گودرزی و قبل از اینکه اجرای این حکم شکل جدی‌تری بگیرد، همزمان با صدور حکم سیار تناولی به کانادا گریخت وقطعا برای پرداخت جریمه سنگینی که محکوم به پرداخته آن شده امکان بازگشت او به ایران احتمالا منتفی است.
شکایت مریم گودرزی یک مجموعه‌دار از پرویز تناولی بر سر معاوضه شش مجسمه مسیِ این مجسمه‌ساز، یکی از جنجال‌های مهم کارنامه فعالیت‌های تناولی است. در این پرونده تناولی باید شش مجسمه را پس می‌داد اما آثار به گفته تناولی «تلف شده» و دسترسی به اصل اثر توسط دادگاه ممکن نشد. بدین ترتیب تناولی توسط دادگاه بدوی و تجدیدنظر محکوم به پرداخت ۶.۶ میلیون دلار خسارت شد.
در بخشی از متن حکم مورد اعتراض تناولی با اشاره به روند طی شده، ادعاهای طرفین دعوا و مواد قانونی، مستشاران شعبه ۱۲ دادگاه تجدیدنظر استان تهران به استناد به مواد متعدد قانونی حکم داده‌اند: «…وقوع تدلیس و حصول غبن از این ماجرا را وارد و ثابت تشخیص و ضمن نقض حکم صادره با تأیید فسخ قرارداد تحت عنوان توافق نامه معاوضه آثار هنری بین نامبردگان، حکم به استرداد شش مجسمه ساخته شده در سال ۱۹۷۲ تحت عنوان (سه پسر و سه دختر) از مجموعه متعلق به خانم مریم گودرزی با ابعاد و مشخصات قید شده در عقد به انضمام شناسنامه آنها و پرداخت… هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل… از ناحیه آقای پرویز تناولی در حق بانوی مذکور… صادر و اعلام می‌دارد… رای دادگاه حضوری و قطعی است…»
بر اساس گزارش‌هایی که پایگاه خبری تحلیلی تابناک درباره این پرونده منتشر کرده، تناولی باید مجموعه مجسمه‌هایی که پس از معاوضه دریافت کرده را به مریم گودرزی بازگرداند. این شش مجسمه که قدمتی نزدیک به مجموعه پرسپولیس تناولی دارد، با طول ۱۳۹ تا ۱۵۰ سانتیمتر، جزو گرانبهاترین آثار معاوضه شده محسوب می‌شوند و با توجه به ارزش ۲.۸ میلیون دلاری مجسمه پرسپولیس، این شش مجسمه از ارزشی چندین میلیون دلاری برخودار هستند.
وکیل این مجسمه ساز در لایحه‌ای دادگاه تجدیدنظر اعلام کرده این آثار دیگر ارزشی چند میلیون دلاری دیگر وجود ندارند و در حکم تلف می‌باشند. با توجه به آنکه حکم قطعی دادگاه ذیل ماده ۴۶ تلقی شده و برای اجرای احکام ابلاغ می‌شود، تناولی باید خسارت مورد نظر شاکی را بدهد و فروش آثار تناولی در حراج تهران بهترین فرصت برای اجرای بخشی از این حکم است تا مجموعه‌دار خسارت دیده از درآمد محکومی که از کشور گریخته، منتفع شود. این یک راه حل قضائی است که با پیگری مدعی‌العموم به چرخه اجرای حکم ورود کند؛ ورودی که البته با همکاری نهادهای ذی ربط ناظر می تواند بسیاری از اسرار این حراجی را نیز زیر ذره بین قرار دهد.