سرنوشت تلخ کویت در انتظار فوتبال ایران؟

به گزارش حلقه وصل، اوضاع فوتبال ایران چندان مساعد نیست و به‌نظر می‌رسد در آینده‌ای نه‌چندان دور احتمالا بازهم شاهد حضور کمیته انتقالی یا همان کمیته عادی‌سازی شرایط در راس آن باشیم. گفته می‌شود فیفا تا اواسط اسفندماه به فدراسیون فوتبال ایران فرصت داده تا اساسنامه جدید خود را تصویب کند، در غیر این‌صورت تصمیمات جدی‌تری در ارتباط با فدراسیون ایران اتخاذ خواهد کرد که یکی از جدی‌ترین احتمال‌ها بحث استقرار دوباره کمیته انتقالی است که فوتبال ایران یک‌بار سابقه آن‌را داشته است. فیفا طی سال‌های اخیر تاکید زیادی بر عدم دخالت دولت در تصمیم‌گیری‌های فوتبالی داشته و در این موضوع با کشورهای مختلفی به مشکل خورده است. فوتبال ایران هم یک‌بار دچار چنین مشکلی شد و پس از اینکه توسط فیفا تعلیق شد، کمیته انتقالی مسئولیت مهیا کردن شرایط برای اصلاح اساسنامه و همچنین برگزاری انتخابات برای تعیین رئیس و هیأت‌رئیسه جدید را برعهده گرفت.

مشکلات نیجریه پس از همگروهی با ایران

فیفا همواره بر خصوصی بودن فدراسیون‌های کشورهای مختلف تاکید داشته و از آنها خواسته این موضوع را در اساسنامه خود نیز به‌صورت یک ماده قانونی و لازم‌الاجرا وارد کنند. یکی از مواردی که باعث شد فیفا به‌سرعت وارد عمل شده و فدراسیون یک کشور را تعلیق کند به سال 2014 برمی‌گردد که نیجریه با این مشکل مواجه شد و فدراسیون بین‌المللی فوتبال با سختگیری زیادی با دخالت‌های دولت این کشور برخورد کرد.

نیجریه در این سال در جام‌جهانی حضور داشت و پس از صعود از گروهی که ایران و آرژانتین هم در آن حضور داشتند در دور حذفی با شکست برابر فرانسه از دور مسابقات کنار رفت. مقامات حکومت این کشور که انتظار بیشتری از تیم خود داشتند به‌سرعت دست‌به‌کار شدند و امینو مایگاری، رئیس فدراسیون فوتبال این کشور را که از سال 2010 در این سمت حضور داشت، از کار برکنار کردند. این اتفاق برای فیفا مصداق کامل دخالت سیاسی و سوم شخص در فوتبال بود که به‌نوعی خط قرمز این نهاد محسوب می‌شود و به همین دلیل این کشور را از تمامی فعالیت‌های فوتبالی بین‌المللی حتی در رده باشگاهی هم محروم کرد و به این ترتیب تیم‌های نیجریه اجازه حضور در هیچ تورنمنتی را پیدا نکردند. فیفا اعلام کرد تا زمانی‌که هیأت‌رئیسه برکنارشده این فدراسیون به کار خود برنگردد، این محرومیت همچنان پابرجا خواهد بود.

فیفا در بیانیه خود اقدام وزیر ورزش برای برکناری رئیس و هیأت‌رئیسه فدراسیون فوتبال نیجریه را مصداق دخالت غیرورزشی عنوان کرد و به این ترتیب فوتبال نیجریه وارد یکی از مقاطع بحرانی تاریخ خود شد. در سوی مقابل نیجریه که مایگاری را پس از بازگشت از جام جهانی برزیل بازداشت کرده بود، دلیل این اتفاق را مسائل مالی و سوءاستفاده او از مقام خود عنوان کرد. این اتفاق می‌توانست باعث حذف تیم زیر 20 ساله‌های بانوان این کشور از جام جهانی شود، اما درنهایت این کشور آفریقایی با فیفا به توافق رسید تا انتخابات زودهنگام ریاست فدراسیون برگزار شود و فرد جدیدی هدایت آن‌را برعهده بگیرد. البته نیجریه پیش از آن نیز سابقه چنین رفتارهایی را با فدراسیون فوتبال خود داشت و در سال 2010 نیز رئیس فدراسیون این کشور ازسوی مقامات دولتی تهدید شده بود. درنهایت سکان هدایت این فدراسیون در سال 2014 به آماجو پینیک سپرده شد که هنوز هم این سمت را برعهده دارد.

لطمه به فوتبال کویت

یک‌سال پس از این اتفاق نوبت به کویت رسید تا ازسوی فیفا با دلایلی مشابه تعلیق شود. در سال 2015 فیفا اعلام کرد فوتبال کویت هم به‌دلیل دخالت‌های دولتی تعلیق شده و به این ترتیب باشگاه‌ها و تیم‌های این کشور حق حضور در هیچ تورنمنتی را نخواهند داشت. فیفا در آن زمان مهلتی را برای این کشور درنظر گرفته بود تا مقامات فدراسیون فوتبال کویت بتوانند بدون فشارهای دولتی به کارهای خود ادامه دهند و البته قرار بود اساسنامه فدراسیون نیز با تغییراتی مواجه شود که باعث می‌شد این فشارها به‌مراتب کمتر شود. درنهایت وقتی این مهلت به پایان رسید و اقدام مناسبی ازسوی کویتی‌ها صورت نگرفت، فیفا پس از برگزاری جلسه کمیته اضطراری خود تصمیم به تعلیق این کشور حاشیه خلیج‌فارس گرفت. بیانیه فیفا نیز بر این موضوع تاکید داشت که این محرومیت تنها زمانی برداشته می‌شود که فدراسیون و اعضای آن به‌صورت مستقل و بدون فشارهای خارجی بتوانند به فعالیت‌های خود ادامه دهند.

کویت در آن زمان در مرحله انتخابی رقابت‌های جام‌جهانی حضور داشت و درحالی‌که در گروه خود در رتبه دوم قرار گرفته بود و باتوجه به دو مسابقه آسانی که برابر میانمار و لائوس داشت، به‌راحتی می‌توانست به‌عنوان یکی از دو تیم برتر گروه‌ها راهی مرحله سوم و نهایی انتخابی شود. با این‌حال این محرومیت باعث شد آنها نتوانند در سه بازی آخر خود حاضر شوند و به این ترتیب این دیدارها 3 بر صفر به سود رقبا اعلام شد. کویت که تیم نسبتا خوبی را در آن زمان دراختیار داشت، به‌دلیل محرومیت نتوانست در ادامه رقابت‌های مقدماتی شرکت کند و شانس رقابت در دور بعد را از دست داد تا فوتبال این کشور که زمانی یکی از قدرت‌های غرب آسیا بود دورانی تلخ را تجربه کند.

کویت پیش از آن نیز یک‌بار دیگر دچار تعلیق شده بود، اما این‌بار ضرر بیشتری را متحمل شد و نه‌تنها فرصت رقابت برای رسیدن به جام جهانی را از دست داد، بلکه این محرومیت باعث شد آنها نتوانند در دیدارهای انتخابی جام ملت‌های آسیا نیز حضور داشته باشند و غایب بزرگ این رقابت‌ها لقب گرفتند. به این ترتیب فوتبال این کشور با ازدست دادن فرصت حضور در دو تورنمنت مهم از دور رقابت با رقبای آسیایی عقب افتاد و به‌شدت لطمه خورد. کویتی‌ها مدتی بعد تلاش کردند درجریان کنگره فیفا این نهاد را برای لغو این تعلیق مجاب کنند، اما هنوز هم مشکلاتی وجود داشت که فیفا این درخواست را نپذیرفت و حتی میزبانی رقابت‌های کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از این کشور گرفته شد و به قطر واگذار شد. درنهایت در سال2017 و پس از اینکه پارلمان کویت اساسنامه جدید را پذیرفت، فیفا هم محرومیت آنها را تعلیق کرد و این‌کشور دوباره فعالیت‌های فوتبالی خود را ازسر گرفت، اما بیش‌از دوسال محرومیت از حضور در فوتبال بین‌المللی عواقب جبران‌ناپذیری برای فوتبال کویت داشت و به‌نوعی سرنوشت یک‌نسل فوتبال این کشور را تحت‌الشعاع قرار داد.

خطر از دست رفتن جام‌جهانی

در اوایل سال جاری میلادی فیفا دو فدراسیون جدید را نیز مورد تعلیق قرار داد. کشور آفریقایی چاد به دلیلی مشابه و با این عنوان که دولت این کشور در کار فدراسیون فوتبال آنها مداخله کرده است از سوی فیفا تعلیق شد. دولت چاد در تصمیمی خودسرانه رئیس فدراسیون فوتبال را برکنار کرد و نفرات جدیدی را در این فدراسیون به کار گرفت که این اتفاق با واکنش سریع فیفا همراه شد و این نهاد اعلام کرد تا زمانی که مختار محمدحمید، رئیس منتخب این فدراسیون دوباره به کار خود برنگردد این محرومیت برداشته نخواهد شد. این اتفاق نهایتا حدود 8 ماه طول کشید تا اینکه چاد پذیرفت تا رئیس قبلی مجددا در سمت خود مشغول به کار شود و فیفا هم در ماه اکتبر سال جاری پس از تایید این اتفاق توسط محمدحمید، این محرومیت را لغو کرد. البته این کشمکش‌ها و اختلافات باعث شد تا چاد در دو بازی آخر خود در مرحله انتخابی جام ملت‌های آفریقا حاضر نشود و این دو مسابقه 3 بر صفر به سود رقبا اعلام شد. اگر چه این کشور شانسی برای صعود به تورنمنتی که حدود دو هفته دیگر آغاز می‌شود نداشت اما این محرومیت و اتفاقات تاثیر منفی روی فوتبال این کشور داشت. اگر چه مختار محمدحمید پس از بازگشت به کار گفت که فصل جدیدی برای پیشرفت فوتبال چاد آغاز شده است.

پاکستان هم همزمان با چاد دچار محرومیت شد اما این اتفاق با داستان عجیبی همراه بود و پس از اینکه دفاتر فدراسیون فوتبال این کشور توسط گروهی از معترضان اشغال شد، فیفا به دلیل دخالت طرف ثالث در تصمیم‌گیری‌ها و خلع کمیته عادی‌سازی که توسط فیفا برای ادامه امور فوتبال این کشور تعیین شده بود تصمیم به محرومیت این کشور آسیایی گرفت. فیفا در حکم خود صراحتا اعلام کرد تا زمانی که اجازه فعالیت عادی به کمیته انتقالی این کشور داده نشود این محرومیت پابرجا خواهد بود. فیفا پیش از این تصمیم گرفته بود تا کمیته‌ای انتقالی با ریاست هارون مالک، اداره امور را در فوتبال پاکستان به دست بگیرد تا به تدریج شرایط اصلاح اساسنامه و برگزاری انتخابات را فراهم کند اما وقتی طرفداران اشفق حسین‌شاه، رئیس قبلی این فدراسیون به ساختمان این نهاد حمله کرده و کارمندان آن را بیرون کردند فیفا به سرعت وارد عمل شد و اعلام کرد تا زمانی که زمام امور دوباره به هارون مالک واگذار نشود فوتبال این کشور حق هیچ‌گونه فعالیت بین‌المللی نخواهد داشت.

این قبیل رفتارها از سوی فیفا نشان می‌دهد که این نهاد تصمیم‌گیر در فوتبال به سرعت به چنین رفتارهای مداخله‌جویانه‌ای واکنش نشان می‌دهد و در مورد کویت هم که شباهت‌هایی به وضعیت فعلی فوتبال ما دارد حتی کار به لغو دیدارهای ملی و محرومیت از حضور در رقابت‌های باشگاهی کشیده شد. به این ترتیب اگر فدراسیون فوتبال ایران نتواند اساسنامه جدید را پیش از زمان مقرر تصویب کند براساس بند 2 ماده 8 اساسنامه فیفا کمیته انتقالی به‌جای هیات‌رئیسه فدراسیون زمام امور را به دست خواهد گرفت تا مقدمات اصلاح و تصویب اساسنامه را فراهم کند. اتفاقی که البته باید در مجلس شورای اسلامی رخ دهد و تا زمانی که آنها اساسنامه ارسالی از سوی فدراسیون را مورد تصویب قرار ندهند تلاش‌ها برای رفع تعلیق احتمالی نیز بی‌نتیجه خواهد بود.

فیفا درحال حاضر روی بند یک اساسنامه فدراسیون فوتبال ایراد وارد کرده است که صراحتا تصریح دارد فدراسیون‌های تحت‌نظر این نهاد باید خصوصی بوده و زیرنظر ارکان دولتی نباشند. اخطار آخر فیفا به فوتبال ایران مربوط به پیش از انتخابات سال گذشته بود که مدیران جدید فدراسیون پس از حضور در قدرت از فیفا فرصت بیشتری طلب کردند تا بتوانند اساسنامه جدید را تصویب کنند. درنهایت فیفا تا 10 اسفند 1400 به ایران فرصت داد تا اساسنامه تصویب شده را ارسال کند که حدود دو ماه دیگر تا پایان این مهلت باقی مانده است اما پیشرفتی در روند تصویب آن در مجلس ایران صورت نگرفته است. از سوی دیگر اگر فیفا بخواهد همانند روالی که برای کویت اجرا کرد سختگیری شدیدی درباره ایران اعمال کند شاید این اتفاق حتی دامنگیر تیم ملی و همچنین باشگاه‌های ایرانی حاضر در لیگ قهرمانان آسیا هم بشود که می‌تواند عواقب بسیار بدتری برای فوتبال ایران داشته باشد. دو مسابقه آخر تیم ملی ایران در مرحله انتخابی جام‌جهانی در فروردین سال 1401 خواهد بود و اگر فیفا، ایران را از حضور در مسابقات بین‌المللی محروم کند شاید نتیجه این دو مسابقه به سود حریفان شود و در این صورت حتی ممکن است حضور ایران در جام‌جهانی نیز در پرده ابهام قرار گیرد. از سوی دیگر در اسفندماه فصل جدید لیگ قهرمانان نیز آغاز می‌شود که در صورت محرومیت ایران، باشگاه‌های حاضر در این تورنمنت نیز شانس حضور در این رقابت مهم را از دست خواهند داد.