به گزارش حلقه وصل، ۶۰۰ هزار نفر از سال ۹۶ تاکنون آموزش دیده‌اند یا به عبارت درست‌تر ۶۰۰ هزار سرباز وظیفه «ماهر» شده‌اند، آن هم در طول مدت سربازی با برنامه‌های قرارگاه مرکزی مهارت‌آموزی ستاد کل نیروهای مسلح؛ در قالب ۵۱۲ مهارت؛ از فنی و حرفه‌ای گرفته تا کشاورزی و ورزش و ارتباطات.
سربازانی که در دو سال مدت سربازی علاوه بر آموزش و آمادگی در زمینه‌های نظامی، انتظامی و امنیتی، مهارت می‌آموزند تا بعد از فراغت از سربازی بتوانند اشتغال داشته باشند.
آگاهی از آخرین برنامه‌ها و آموزش‌های قرارگاه مرکزی مهارت‌آموزی، تعداد سربازان توانمندشده و مشکلات پیش رو ما را بر آن داشت تا با «سردار موسی کمالی» دستیار و مشاور عالی قرارگاه مرکزی مهارت‌آموزی ستاد کل نیروهای مسلح به گفت‌وگو بنشینیم.
*مهارت آموزی با سرعت و قوت در حال انجام است
** از مهارت‌آموزی سربازان چه خبر؛ با تغییر فرمانده جدید قرارگاه، نقشه راه چگونه ترسیم شده است؟
مهارت‌آموزی با انتخاب و انتصاب فرمانده جدید قرارگاه مرکزی مهارت‌آموزی، سردار زاده‌کمند که با حفظ مسئولیت معاونت نیروی انسانی ستاد کل به عنوان فرمانده در این قرارگاه منصوب شده، با قوت بیشتر و اساس سیاستها و نقشه راه تعیین‌شده به مسیر خود بر طبق برنامه از پیش تعیین شده ادامه می‌دهد.
باید گفت ما برای مهارت‌آموزی سربازان یک نقشه راه پنج ساله تهیه کردیم، سال اول را تحت عنوان سال رویش، سال دوم با عنوان پرورش، سال سوم خیزش و امسال هم با نام گسترش و سال پایانی که سال ۱۴۰۱ است را با عنوان پوشش ملی نامگذاری کرده و در دستور کار قرار داده‌ایم.
در حال حاضر که سال چهارم را در قرارگاه مرکزی توانمندسازی سربازان پشت سر می‌گذاریم، طبق برنامه می بایست ۸۵ درصد از سربازان در طرح آموزش و مهارت آموزی قرار می گرفتند اما با توجه به شیوع کرونا و مسایل و مشکلاتی که این ویروس در برگزاری کلاسهای آموزشی ایجاد کرد تعداد برنامه به جای ۸۵ درصد به ۷۰ درصد اصلاح شده است، از طرف دیگر با توجه به اینکه امسال طبق نقشه راه در سال «گسترش» هستیم، کار مهارت‌آموزی با دقت و سرعت بیشتر پیگیری می‌شود.
*ارائه ۵۱۲ مهارت در سه دسته طلایی،نقره‌ای و برنزی به سربازان وظیفه
**سربازان در چه رشته هایی مهارت آموخته می شوند؟چه تعداد رشته تعیین و برای آموزش به کارکنان وظیفه لیست بندی شده اند؟
بنا بر گزارشات سربازان وظیفه در حوزه‌هایی همچون فنی و حرفه‌ای با حدود ۵۱۲ مهارت؛ کشاورزی با رشته هایی همچون زراعت ،باغبانی ، دام ، طیور ،زنبور عسل...... با ۱۱مهارت، رشته ICT وزارت ارتباطات، ورزش و جوانان همچون سبک کار و مهارت زندگی و امداد و نجات و..... با قوت، آموزش می بینند.
در مجموع حدود ۵۱۲ مهارت که به سه دسته طلایی، نقره‌ای و برنزی تقسیم‌بندی شده، در حال ارائه به کارکنان وظیفه است.
** با توجه به اینکه در حال حاضر در سال چهارم فعالیت قرارگاه مرکزی مهارت آموزی قرار دارید، ارزیابی شما از عملکرد قرارگاه و آسیب‌های موجود چگونه است؟
اگر بخواهیم یک ارزیابی عملکردی کرده و آسیب‌شناسی داشته باشیم باید گفت که برخی سازمان‌ها همکاری خوبی را در این زمینه نداشته‌اند؛ با توجه به آنکه هدف ما یادگیری سرباز در حین سربازی علاوه بر آموزش فنون نظامی، انتظامی و امنیتی است، لذا بایستی در همکاری با برخی سازمان‌ها تجدیدنظر داشته باشیم.
درست است که قرارگاه مرکزی رسما از سال ۹۶ آغاز به کار کرد، اما کار مهارت‌آموزی برای سربازان و اجرای عملیاتی این موضوع از سال ۹۷ کلید خورد و می‌توان گفت از سال ۹۷ تاکنون ۶۰۰ هزار سرباز آموزش دیده و در قالب ۵۱۲ مهارت توانمند شده‌اند، اما در این زمینه تاکنون چندین مشکل وجود داشته است.
اولین مشکل ویروس کرونا بود که به هر حال بسیاری از کلاسهای آموزشی و دوره‌ها را کنسل کرد.
مورد بعدی ضعف در قوانین بود که البته از طریق شورای عالی اشتغال، هیات وزیران و مجلس دنبال این هستیم که این مشکلات حل شود؛ براین اساس در صدد هستیم تا سند ملی مهارت را از شورای عالی اشتغال و آیین نامه ملی مهارت را از دولت بگیریم و همچنین قوانین و مقررات را از طریق مجلس شورای اسلامی و ان‌شاءالله خبرهای خوبی در این زمینه داشته باشیم.
** مهمترین نیازی که در حوزه قوانین و مقررات احساس می شد از کجا نشأت گرفته است؟
باید گفت هدف ،ایجاد تعامل و هماهنگی بین همه کسانی است که در حوزه مهارت‌آموزی و اشتغال فعالیت میکنند تا بر اساس تفاهم‌نامه‌هایی که قبلا امضاء شده، عمل شود؛ در صددیم که این تفاهمنامه‌ها به صورت سند قانونی تبدیل شود و با همه دستگاه‌ها تعامل خوبی داشته باشیم؛ لذا پس از کرونا و با وجود ضعف در قوانین، مقداری هم در حوزه عدم انسجام با دستگاه‌ها مشکل وجود دارد.
**مهمترین مشکل در حوزه مهارت آموزی چیست؟
باید گفت عمده مشکل ما ضعف در فرهنگ مهارت‌آموزی است؛ چراکه شاید برای بسیاری از افراد جا نیفتاده است که مهارت‌آموزی یکی از ارکان مهم زندگی و پیدا کردن شغل و موقعیت اجتماعی است.
درست است که سربازی ظرفیت بالایی دارد اما باید همه دستگاه‌ها در این زمینه کمک کنند و برنامه ما این است که همه سربازان تحت پوشش قرار گیرند و در همین راستا سال ۱۴۰۱ سال پوشش ملی نامگذاری شده است.
**در گفت‌وگوی میدانی با برخی از سربازان این مسئله را با ما در میان گذاشتند که برخی از پادگان‌ها و مراکز نظامی با شرکت سربازان در کلاسهای آموزشی موافق نبوده و فقط تعدادی را به عنوان گلچین برای شرکت در دوره‌های آموزشی و توانمندسازی به مراکز معرفی می کنند، در این زمینه آیا خبری داشته اید؟
بله مشکلی که در این زمینه مطرح است این است که بعضی از مسئولین، سربازان را به کلاسهای آموزشی و دوره‌های مشخص شده نمی‌فرستند با این توجیه که سرباز مأموریت داشته و مشغله و کارش زیاد است اما ما در تلاشیم با اتکا به ابلاغی که از ریاست ستادکل نیروهای مسلح به فرماندهان ارتش، سپاه و ناجا شده و با توجه به سلسله مراتب، طوری برنامه‌ریزی کنیم که فرصت برای مهارت آموزی سربازان وجود داشته باشد؛ اینکه فرمانده‌ای ادعا کند که وقت نداریم و مأموریت سربازان به گونه‌ای است که نمی‌توانیم آنها را به آموزش بفرستیم در هیچ زمینه قابل پذیرش نیست.
باید گفت که همکاران ما در قرارگاه مرکزی مهارت آموزی با نظارت و بازرسی های مستمر از پادگان ها و مراکز آموزشی موضوع توانمندسازی سربازان و شرکت آنان در کلاسهای آموزشی را بررسی میکنند و اگر موردی غیر از مصوبات ابلاغی تشخیص داده شود با مسئولان برخورد می‌شود.
** در راستای مهارت‌آموزی به سربازان چه مهارت‌هایی مدنظر است؛ آیا اجباری برای شرکت سربازان در این کلاس‌ها و دوره‌ها وجود دارد؟
اصل قضیه این است که ما سراغ مهارت‌هایی رفته ایم که برایشان بازار کار وجود داشته باشد و از طرفی سرباز هم به آن مهارت، علاقه و انگیزه داشته باشد، اما اگر سربازی علاقه نداشته و ما امکان آموزش مهارت مورد علاقه وی را در آن زمان و مکان نداریم، لذا هیچ اصراری بر آموزش سرباز نداریم که حتما این مهارت را یاد بگیرد. اگرچه عملا همه را تحت پوشش قرار می‌دهیم ولی الزامی وجود ندارد که سربازی که علاقه ندارد بیاید و آموزش ببیند.
** آیا برای مراکز آموزشی آمار سرباز مهارت‌آموخته مهم نیست؛ یعنی سازمان‌ها، پادگان‌ها و مراکز آموزشی هم هیچ اصراری بر شرکت سربازان در کلاس‌ها نمی‌کنند؟
آمار مهم است، اما به هر حال کیفیت هم برای ما مهم است. درست است که برای کمیت عدد و سهمیه گذاشته‌ایم ولی تاکید کرده‌ایم که سازمان‌ها به جای اینکه هزار سهمیه ارائه دهند، ۵۰۰ نفر آموزش با کیفیت داشته باشند که وقتی فرد وارد بازار کار شود، بتواند برای خودش اشتغال دست و پا کند.
** برای مهارت‌آموزی سربازان چه مراحلی مشخص شده است؛ از چه زمانی سربازان باید برای آموزش اقدام کنند؛ تکلیف سربازانی که از قبل مهارت داشته‌اند، چه می‌شوند؟
ما تمام مراحل را پیش‌بینی کرده‌ایم، برای افرادی که مهارت دارند، در سامانه سرباز ماهر مشوق تعیین کرده‌ایم.
اما در این بین افرادی هستند که مهارت دارند اما گواهینامه‌اش را ندارند، برای این دسته از افراد شرکت در آموزش ادواری و دریافت گواهینامه را تعیین کرده‌ایم. اگر فرد در بار اول در این آزمون قبول نشد در یکی از ۷ هزار محیط واقعی کار که در پورتال سازمان فنی و حرفه‌ای مشخص شده است مشغول آموزش شده و مجددا از وی آزمون گرفته می‌شود.
دسته سوم افراد، سربازانی هستند که نه مهارت داشته و نه در آزمون ادواری و نه در محیط واقعی کار حضور داشته‌اند؛ این افراد باید در کارگاه‌های نیروهای مسلح مشغول به آموزش شوند. دو بار از این افراد آزمون رایگان گرفته می‌شود، اما اگر در این دو مرحله قبول نشدند باید برای شرکت در آزمون بار سوم هزینه پرداخت کنند.
** از وجود مشوق‌های قبل از اعزام به خدمت برای سربازانی خبر داده اید که دارای مهارت بوده و گواهینامه نیز دارا هستند؛ این مشوق ها از چه قرارند؟
۳۴ مشوق برای سربازان پیش بینی شده که بخشی مربوط به سربازانی که قبل از اعزام ماهر هستند تعیین شده است از جمله تعیین سازمان محل خدمت، تعیین شهر محل خدمت، تعویق اعزام ، مرخصی، درجه ،دریافت تسهیلات و...
**شرط بهره مندی از این تسهیلات چیست؟
این دسته از سربازانی که دارای مهارت بوده باید حداقل ۴۵ روز قبل از اعزام در سامانه سرباز ماهر ثبت نام کرده و توانمندی خود را ثبت کنند.
ما بارها به جوانان گفته‌ایم که از سن ۱۶ سالگی می‌توانند در سامانه سرباز ماهر ثبت اطلاعات کنند اما فقط تا ۴۵ روز قبل از اعزام فرصت دارند که ثبت نام خود را تکمیل کرده و درخواست های خود را ارائه دهند.
**آیا افراد غائب نیز می‌توانند در صورت داشتن توانمندی و مهارت از مشوق‌های سامانه سرباز بهره‌مند شوند؟
بله؛ دو مشوق در سامانه سرباز ماهر برای افراد غایب مهارت آموخته مدنظر است؛ یکی آنکه این افراد می‌توانند تقاضای توجیه غیبت کرده و به عنوان سرباز غیر غائب اعزام شوند.
مورد دیگر هم این است که در حین خدمت به استناد سرباز ماهر تقاضای بخشش اضافه خدمت کرده و از تسهیلات تعیین شده استفاده کنند.
باید گفت توجیه غیبت و بخشش اضافه خدمت دو مشوقی است که برای سربازان غائب در نظر گرفته شده و با توجه به اینکه هر سرباز مهارت آموخته در سامانه سرباز ماهر فقط می تواند از یک مشوق استفاده کند بنابراین این دسته از سربازان نیز می‌توانند در صورت داشتن شرایط مهارت از این مشوق بهره‌برداری کنند.
** از مهارت‌آموزی سربازان گفتید؛ بعد از اینکه سربازان گواهی گرفته و مهارت آموختند برای اشتغال آنها چه اقداماتی انجام می‌شود؟
تقویت گروه کاری مهارت و اشتغال در استان‌های کشور مدنظر است؛ بر همین اساس یک گروه کاری مهارت و اشتغال زیر نظر استانداری و به ریاست معاون اقتصادی استانداری تشکیل شده که امسال بنا داریم این موضوع را تقویت کرده و توسعه دهیم؛ با این کارگروه کلیه یگان‌های نیروهای مسلح و دستگاه‌های دولتی در استان تحت پوشش قرار گرفته و بین آنها تعامل ایجاد می‌شود تا روند مهارت‌آموزی و اشتغال‌پذیری جوانان تسهیل شود.
اما نکته اصلی سامانه ماهرسان است که امسال با ۲ هزار میلیارد بودجه‌ای که مجلس اختصاص داده است درصددیم بتوانیم آن وظیفه اصلی را که بحث هدایت شغلی و تسهیل‌گری است برای سربازان منقضی خدمت به مرحله اجرا بگذاریم.
در حال حاضر قانون بودجه ۱۴۰۰ اعتباری را در جهت کسب و کار سربازان ماهر پیش بینی کرده و بانک مرکزی هم بانک‌های عامل را تعیین و دستورات لازم را انجام داده است و بعضی بانک های مثل سپه، تجارت و ملت برای این منظور مشخص شده‌اند؛ حتی سهمیه استانها و سهمیه هر بانک نیز مشخص است و اینکه سرباز باید کجا مراجعه کرده و چه فرمی را نیز پر کند تعیین شده است.
امسال هدفمان این است که این چرخه راه بیفتد تا سال‌های بعد به راحتی به توان این امور را انجام داد.
** این تسهیلات شامل چه سربازانی می‌شود؟
هر کسی که ایده، طرح و برنامه‌ای برای اشتغال داشته باشد چه در کارهای خرد و برنامه‌های کوچک با ۳۰- ۴۰ میلیون تومان یا برنامه و کارهای بزرگتر که صد میلیون تومان باشد می‌تواند در فرایندی که تعیین می‌شود با کمک بانک‌های عامل به اشتغال برسد.
**و سخن آخر شما با سربازان وظیفه؟
ما به سربازان و جوانان تاکید می‌کنیم که اولاً در سامانه سرباز ماهر ثبت نام کرده و ثانیاً مهارت آموزی را به عنوان حق خود دانسته و از مسئولین مطالبه کند همانطور که حقوق، مرخصی و حتی تغذیه مطلوب را از آنان مطالبه میکنند به آنها گوشزد کنند که فرمانده عزیز باید مهارت را یاد بگیریم و بعد هم به صورت جدی این موضوع را مطالبه کنند چرا که مهارتی که در خدمت سربازی فرا می گیرند برای آینده شغلی آنها مثمر ثمر است.