چرا فراعنه مصر از ساختن اهرام دست کشیدند؟

به گزارش حلقه وصل، فراعنه‌ی مصر اهرام را از دوران پادشاه جوزر (دوران حکومت ۲۶۳۰ تا ۲۶۱۱ قبل از میلاد) که هرم پلکانی را در سقاره ساخت، تا زمان حکومت احمس یکم (دوران حکومت ۱۵۵۰ تا ۱۵۲۵ قبل از میلاد) که آخرین هرم سلطنتی را در مصر در ابیدوس ساخت، می‌ساختند. این اهرام نمادین قدرت و ثروت فراعنه را به نمایش می‌گذاشت و عقاید مذهبی آن‌ها را ترویج می‌کرد. پس چرا مصریان باستان مدت کوتاهی پس از آغاز پادشاهی نوین مصر ساخت اهرام را متوقف کردند؟

در مصر باستان، به‌نظر می‌رسد ساخت اهرام پس از سلطنت احمس افول پیدا کرد و به‌جای آن، فراعنه در دره‌ی پادشاهان در نزدیکی پایتخت مصر باستان، یعنی تبس، دفن می‌شدند که امروزه اقصر نامیده می‌شود.

در وب‌سایت Theban Mapping Project آمده است که اولین مقبره‌ی سلطنتی تأییدشده در این دره را تحوتموس یکم (دوره حکومت از ۱۵۰۴ تا ۱۴۹۲ قبل از میلاد) ساخت. مقبره‌ی پادشاه قبل از او، یعنی آمنهوتپ یکم (دوره حکومت از ۱۵۲۵ تا ۱۵۰۴ قبل از میلاد)، نیز ممکن است در دره‌ی پادشاهان ساخته شده باشد؛ اگرچه این موضوع در میان مصرشناسان محل بحث است.

دلیل توقف ساخت اهرام مصر چه بود؟

کاملا مشخص نیست که چرا فراعنه ساخت اهرام سلطنتی را متوقف کردند؛ اما نگرانی‌های امنیتی می‌تواند یکی از عوامل بوده باشد. پیتر در مانوئلیان، استاد مصرشناسی در دانشگاه هاروارد، به لایوساینس گفت:

تئوری‌های زیادی وجود دارد؛ اما ازآنجاکه مسلما اهرام غارت می‌شدند، پنهان‌کردن تدفین‌های سلطنتی در دره‌ای دوردست که در صخره‌ها کنده و احتمالا با شمار فراوانی از نگهبانان محافظت می‌شد، در این زمینه نقش داشته است.

آیدان دادسون، استاد مصرشناسی در دانشگاه بریستول گفت:

حتی پیش از اینکه آن‌ها از ساخت اهرام برای پادشاهان دست بکشند، از قراردادن اتاق دفن زیر هرم خودداری کرده بودند. اتاق دفن آخرین هرم پادشاه (مقبره احمس یکم در ابیدوس) بیش از نیم کیلومتر دورتر از هرم و در پشت آن در عمق بیابان قرار داشت.

اهرام نمادین مصر در مناظر پراکنده‌اند و بیش از هزار سال، فراعنه آن‌ها را می‌ساختند تا آرامگاهشان باشند

یکی از سوابق تاریخی که ممکن است سرنخ‌های مهمی دراین‌باره داشته باشد، به‌وسیله‌ی فردی به نام ایننی نوشته شده است که مسئول ساخت مقبره تحوتموس یکم در دره پادشاهان بود. ایننی نوشت: «من به‌تنهایی بر حفاری مقبره‌ی صخره‌ای اعلی‌حضرت نظارت کردم، نه کسی می‌دید و نه کسی می‌شنید.» به‌گفته‌ی آن میسی روث، استاد تاریخ هنر در دانشگاه نیویورک، این رکورد به‌طور آشکارا نشان می‌دهد پنهان‌کاری از عوامل مهم بوده است.

توپوگرافی طبیعی دره‌ی پادشاهان می‌تواند توضیح دهد که چرا این محل به‌عنوان مکان مطلوبی برای مقبره‌های سلطنتی ظاهر شد. دره‌ی مذکور قله‌ای به نام «القرن» دارد که کمی شبیه هرم به‌نظر می‌رسد. میروسلاو بارتا، مصرشناس معاون دانشگاه چارلز در جمهوری چک گفت: «این قله شباهت زیادی به یک هرم دارد و به‌نوعی، مقبره‌های سلطنتی که در این دره ساخته می‌شدند، زیر یک هرم قرار می‌گرفتند.»

مارک لهنر، مدیر و رئیس انجمن تحقیقات مصر باستان، در کتاب خود با عنوان «اهرام کامل: حل اسرار باستانی» نوشت: «دلیل اهمیت اهرام برای فراعنه آن بود که مکانی برای عروج و دگرگونی و رفتن به زندگی پس از مرگ بود.» توپوگرافی اقصر که در دوران پادشاهی جدید به پایتخت مصر تبدیل شد (۱۵۵۰ تا ۱۰۷۰ قبل از میلاد)، نیز ممکن است در کاهش ساخت اهرام نقش داشته باشد. دادسون گفت:

این منطقه ازنظر فضایی بسیار محدود است و برجستگی‌های زیادی نیز دارد. به‌عبارت‌دیگر، این پایتخت باستانی ممکن است بسیار کوچک و ازنظر معماری چالش‌برانگیز بوده باشد؛ به‌طوری‌که ساخت اهرام در آن میسر نبوده باشد.

فراعنه شاید به‌دلیل پنهان‌ماندن مقبره‌ها از مهاجمان، تصمیم گرفتند در دره‌ی پادشاهان دفن شوند

تغییرات مذهبی که بر ساخت مقبره‌ها زیر زمین تأکید می‌کرد، دلیل احتمالی دیگر رهاکردن اهرام بزرگ بوده است. بارتا می‌گوید:

در دوران پادشاهی جدید، مفهوم سفر شبانه پادشاه در جهان اموات رواج پیدا کرد و این امر به نقشه‌های پیچیده مقبره‌ها نیاز داشت که در سنگ بستر زیر زمین تراشیده شده بودند. مقبره‌های زیرزمینی کنده‌شده در دره‌ی پادشاهان به‌خوبی با این مفهوم مطابقت دارند.

درحالی‌که فراعنه ساخت اهرام را متوقف کردند، افراد خصوصی ثروتمند این کار را ادامه دادند. برای مثال، باستان‌شناسان در سال ۲۰۱۴ اعلام کردند که مقبره‌ی ۳۳۰۰ ساله‌ای در ابیدوس کشف شده است که برای کاتبی به نام هرمهب ساخته شده بود و در مدخل خود هرمی به ارتفاع ۷ متر داشت.

در طول هزاره‌ی اول قبل از میلاد، بناهای هرمی در نوبه نیز رایج شد. این منطقه شامل سودان امروزی و بخش‌هایی از جنوب مصر می‌شود. در این منطقه، اهرام هم برای افراد سطنتی و هم برای افراد خصوصی ساخته می‌شد.

تعداد اهرام ساخته‌شده مشخص نیست؛ اما لهنر در کتاب خود می‌نویسد حدود ۱۸۰ هرم سلطنتی وجود دارد؛ درحالی‌که پژوهش‌های باستان‌شناسی اخیر نشان می‌دهد اهرام بسیار بیشتری برای افراد خصوصی ساخته شده بود. حکمرانان نوبه نیز ساخت اهرام را تا حدود ۱۷۰۰ سال پیش ادامه دادند.

منبع: زومیت