تلاش عمان برای گرفتن جای دُبی در حمل و نقل دریایی جهانی

به گزارش حلقه وصل، وبسایت المانیتور در گزارشی به تلاش کشور عمان برای توسعه اقتصاد ترانزیتی و رقابت با امارات متحده عربی  پرداخت و نوشت که مقامات مسقط به دنبال این هستند تا دروازه خلیج فارس باشند.

بنابراین گزارش، عمان سعی دارد تا رقیب جدی برای امارات در حوزه خدمات لجستیکی و ترانزیتی باشد. بنادر دبی هم اکنون به شش قاره جهان خدمات ترانزیتی ارائه می‌دهند و از ۱۰ کانتینر در جهان یک کانتینر از دبی منتقل می‌شود تا جایی که بندر «جبل علی» در دبی یک چهارم تولید داخلی این امارت را تأمین می‌کند.

«سباستین کاستیلر» نویسنده این مقاله می‌نویسد که عمان می‌تواند از رقابت اقتصادی جدید میان عربستان سعودی و امارات استفاده کند و جای امارات را برای انتقال کالاهای عربستان و ارائه خدمات لجستیکی به این کشور بگیرد.

در حال حاضر ۴۰ درصد از درآمد عمان از فروش نفت به دست می‌آید و همزمان با کاهش ذخایر نفت خام عمان که پیش‌بینی می‌شود تا ۲۵ الی ۳۰ سال دیگر در صورت میزان تولید مشابه سال ۲۰۱۹، پایان یابد، عمان تلاش دارد در پنج حوزه سرمایه‌گذاری کند که یکی از آن‌ها حوزه ارائه خدمات لجستیکی است که می‌تواند تا سال ۲۰۴۰ به میزان ۳۰۰ هزار فرصت شغلی برای عمان به وجود آورد و این کشور را به دروازه خلیج فارس تبدیل کند.

عمان برای قرن‌ها امپراتوری تجارت دریایی وسیعی را در اطراف اقیانوس هند به وجود آورده بود و امروزه یکی از مزیت‌های راهبردی که دارد این است که بخشی از این کشور در خارج از تنگه هرمز واقع شده است.

المانیتور همچنین مدعی شد که تهدیدات ایران مبنی بر بستن تنگه هرمز، از آن‌جایی که کشتی‌های به مقصد دبی باید از این تنگه عبور کنند؛ هزینه بیمه را افزایش داده است؛ به طوریکه در ژوئن ۲۰۱۹ توقیف یک کشتی انگلیسی به دست سپاه پاسداران، موجب افزایش ده برابری هزینه بیمه کشتی‌ها شد.

«رایان بول» تحلیلگر امور خاورمیانه در اندیشکده «استراتفور» می‌گوید که با افزایش تنش‌ها در خلیج فارس، برخی کشتی‌های کانتینردار به تدریج به سمت بنادر عمان متمایل می‌شوند. از سوی دیگر روابط میان عمان و ایران نیز دوستانه است و هر دو کشور بخشی از تنگه هرمز را در آب‌های سرزمینی خود دارند.

«محمود الوهیبی» کارشناس برنامه‌ریزی توسعه که در تنظیم برنامه چشم‌انداز ۲۰۴۰ عمان نیز مشارکت داشت، در این خصوص عقیده دارد که عمان می‌تواند به مرکز ارائه خدمات لجستیکی در منطقه تبدیل شود و افزود: «توافق با کشورهای همسایه برای تحقق این امر ضروری است، اما کشورهای عربی خلیج [فارس] نمی‌خواهند که عمان به بازار خدمات لجستیک در منطقه تسلط یابد.»

«عبدر الرحمن حاتمی» رئیس اجرایی هولدینگ لجستیکی عمانی «اسیاد» که در سطح جهانی فعالیت دارد در این خصوص به المانیتور گفت که عمان در موقعیت بسیار خوبی قرار گرفته است. او از شش کشور شورای همکاری خلیج فارس خواست تا با عمان در راستای بهبود آبراههای لجستیکی همکاری کنند.

در همین حال بی اعتمادی میان کشورهای عربی خلیج فارس از سال ۲۰۱۷ تا اوائل ۲۰۲۱ به هنگام محاصره قطر از سوی عربستان، بحرین و امارات، به شکل کامل از بین رفت و دوحه ظرفیت جابجایی کانتینر خود را افزایش داد و موجب شد تا نیاز کمتری به بنادر دیگر کشورهای خلیج فارس داشته باشد.

همان‌طور که گفته شد عمان تلاش دارد به رقابت با امارات متحده عربی برای به دست گرفتن حمل و نقل منطقه بپردازد و در این میان می‌تواند از رقابت میان عربستان سعودی و امارات بهره ببرد. دولت ریاض در ژوئن ۲۰۲۱ معافیت مالیاتی از کالاهایی که از مناطق آزاد کشورهای خلیج فارس وارد عربستان می‌شود را لغو کرد. مناطق آزادی که محرک اصلی اقتصاد امارات محسوب می‌شود. یک ماه بعد یک هیأت سعودی به ریاست وزیر سرمایه‌گذاری عربستان به عمان سفر کرد تا در خصوص فرصت‌های سرمایه‌گذاری و افزایش روابط اقتصادی با مقامات مسقط گفت وگو کند.

روزنامه اقتصادی «لویدز لیست» نیز در این خصوص نوشت که «سلطان هیثم» از زمانی که به تخت سلطنت نشست و جای عمویش را گرفت برای مقابله با کسری بودجه فزاینده، به میزان پنج درصد مالیات بر ارزش افزوده وضع کرد و وضعیت مالی شرکت‌های دولتی را سامان داد. از سوی دیگر افزایش فشار بر «مالیه عمومی» عمان را به سمت استفاده هرچه بیشتر از روابط دیپلماتیک جهت تبلیغ بنادر خود سوق داده است. اما ذکر این نکته ضروری است که بنادر دبی بسیار پیشرفته‌تر هستند و دارای امکانات بیشتری دارند و به طور مستقیم به بازار داخلی امارات متصل هستند.

عمان سه بندر اصلی دارد: «صلاله»، «الدقم» و «صحار» و بندر صحار به تازگی خدمات سوخت‌رسانی به کشتی‌ها را که به طور گسترده در بندر «جبل علی» در دبی انجام می‌گیرد را به راه انداخته است. در این بندرگاه همچنین نفت سیاه با درصد پایین گوگرد و نفت گاز برای کشتی‌ها عرضه می‌شود. عمانی‌ها همچنین در حال توسعه این بندر به عنوان انبار مواد غذایی و مواد شیمیایی منطقه خلیج فارس هستند.

همچنین شرکت «ای بی ام ترمینالز» (زیر مجموعه شرکت بزرگ مارسک که از بزرگترین شرکت‌های جهانی در حوزه بنادر است) از بزرگترین سهامداران بندر «صلاله» به شمار می‌رود و شرکت «بنادر جنوبی عمان» از مهم‌ترین زیرمجموعه‌های این شرکت در خاورمیانه است.

سخنگوی شرکت «ای بی ام ترمینالز» در گفت‌وگو با المانتیور ابراز امیدواری کرده که بندر صلاله در آینده اهمیت بیشتری پیدا کند. به طوریکه در سال ۲۰۲۰ در کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل بنادر عمان از حیث سرعت انتقال کانتینرها رتبه اول را کسب کرد.

۵۵۰ کیلومتر دور از شمال صلاله، شهر ساحلی «الدقم» واقع شده که خارج از تنگه هرمز است و می‌تواند به مرکزی برای صادرات نفت کشورهای عربی خلیج فارس تبدیل شود اما همکاری‌های منطقه‌ای تاکنون برای این امر به شکست منجر شده است.

در آخر اینکه عمان تلاش دارد تا سرمایه‌گذارانی را که هنوز چشم به بندر «جبل علی» در دبی دارند را به سمت خود جذب کند، اما بخش لجستیک عمان هنوز در ابتدای راه است. به طوریکه که بندر جبل علی در رتبه یازدهم جهانی قرار دارد و در سال ۲۰۲۰ به تعداد ۱۳.۵ میلیون کانتینر از این بندر جابه‌جا شده بود؛ در حالی که کانتینرهای جابه‌جا شده در بندر صلاله یک سوم این مقدار بود و این بندر رتبه ۴۳ جهانی را دارد.