برای اولین بار در تاریخ نشر کشور، جایزۀ ویرایش کتاب اهدا می‌شود

به گزارش حلقه وصل، مهدی صالحی، دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی، در گفت‌وگویی گفت: نزدیک به صد سال است که ویرایش در ایران رسمیت پیدا کرده و در مؤسسات انتشاراتی و نشرهای جدید، فردی به نام ویراستار را می‌بینیم و حضورش در متن‌ها محسوس است. در ده‌دوازده سال اخیر نیز نهادهای خصوصی و انجمن‌هایی در وادی ویرایش فعال شدند تا برای حوزۀ ویرایش، کاری انجام دهند. با این حال، هنوز با مسائل مهم و زیربنایی دست‌به‌گریبان هستیم. مثلاً اینکه کتاب‌ها بدون ویرایش منتشر می‌شود و بسیاری از مجموعه‌ها به ویرایش بی‌اعتنایی می‌کنند. بسیاری از نویسنده‌ها گمان می‌کنند آدم‌های ویراسته‌نویسی هستند و خودشان را نویسنده و ویراستار می‌دانند. متأسفانه، بسیاری از مجموعه‌ها و افراد هم به ویرایش اعتقادی ندارند و نظرشان این است که آنچه ما منتشر می‌کنیم، بهترین و درست‌ترین حالت ممکن است؛ در حالی که این‌طور نیست.

صالحی در ادامه، با اشاره به وظایف نهادهای ترویجی همچون انجمن ویرایش درست‌نویسی گفت: ما در انجمن ویرایش درست‌نویسی، بیش از پنج سال است که در حال تلاشیم تا مسئلۀ ویرایش، مسئلۀ همۀ نهادها شود و فراتر از آن، مسئلۀ زبان فارسی به مسئلۀ همگانی تبدیل شود. متأسفانه در کشور ما، ویرایش کاری تفننی است و باید اعتراف کنیم در مقایسه با کشورهای دیگر که نشر پیشرفته‌ای دارند، یا حتی کشورهای همسایۀ خودمان مثل ترکیه که مسئلۀ ویرایش در آن‌ها از ضروریات نویسندگی و نشر کتاب است، چند گام عقب‌تر هستیم. ما در کشورمان هنوز باید از ضرورت و اهمیت ویرایش حرف بزنیم و باید تلاش کنیم تا خودمان را ثابت کنیم و نشان دهیم ویرایش مهم است.

صالحی با بیان تلاش‌های انجمن ویرایش درست‌نویسی در شش سال گذشته برای ورود جایزۀ ویرایش به جوایز مختلف افزود: یکی از حوزه‌های بسیار مهمی که در چند سال گذشته پیگیر آن بوده‌ایم، ویرایش داستان بوده است. طرح‌هایی را هم به خانۀ کتاب و مجموعه‌های دیگر در وزارت علوم و وزارت ارشاد ارسال کرده‌ایم که همه با بی‌مهری مواجه شده و به نتیجه نرسیده است. البته در این بین، برخی پیگیری‌ها ثمر داده و برای مثال، جایزۀ درست‌نویسی و زبان فارسی در جشنوارۀ فیلم فجر وارد شده است. اما در کشورمان تاکنون و در حوزۀ کتاب، «جایزۀ ویرایش کتاب» وجود نداشته است.

دبیر انجمن درست‌نویسی در ادامه افزود: با همکاری و هماهنگی انجمن ویرایش با دبیرخانۀ جایزۀ شهید اندرزگو و دست‌اندرکاران این جایزه، شورای سیاست‌گذاری و دبیرخانۀ این جایزه همت کردند و پذیرفتند که جایزۀ ویرایش کتاب وارد این جشنواره شود. در واقع، این اولین بار در تاریخ نشر ماست که جایزه‌ای به ویرایش کتاب داده می‌شود و برای ما مایۀ افتخار است. امیدواریم که برای جامعۀ فرهنگی کشورمان تلنگری باشد و باعث جلب‌توجه اهالی فرهنگ و ادب به مسئلۀ ویرایش شود.

دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی با اشاره به چهارچوب‌های هیئت داوری ویرایش آثار گفت: در جایزۀ ویرایش کتاب جشنوارۀ شهید اندرزگو، چهارچوب‌های مشخص و متعددی مدنظر قرار گرفته است؛ از جمله نداشتن غلط املایی، یکدست‌بودن رسم‌الخط، استفادۀ درست از نشانه‌های سجاوندی، استفادۀ بجا از پانوشت، انسجام در نقل‌وقول‌ها، انسجام در جمله‌بندی و پاراگراف‌بندی متن، هم‌خوانی واژه و روایت، هم‌خوانی نام اثر با محتوای کتاب، انتخاب نام فارسی برای کتاب و توجه به ارتقای ادبی متن.

صالحی با بیان اینکه جا دارد اهالی داستان و تاریخ به مسئلۀ ویرایش اهمیت دهند و با جدیت بیشتری به ویرایش متن‌ها نگاه کنند، گفت: یکی از مؤلفه‌های مهم در داوری این بود که اسم ویراستار در شناسنامه قید شده باشد. متأسفانه، مشاهده می‌کنیم که ناشران و مدیران وزارت ارشاد این موضوع را جدی نمی‌گیرند. البته در حال مذاکره هستیم که این مشکل برطرف شود؛ اما خوب است که وزارت ارشاد همان طور که ابلاغ کرده تا نام چاپخانه و صفحه‌آرا و طراح در صفحۀ حقوق قید شود، با همان صراحت اعلام کند که نام ویراستار کتاب نیز در صفحۀ حقوق و فیپا درج شود.

مهدی صالحی در پایان این گفت‌وگو، ضمن تشکر از شورای سیاست‌گذاری و دست‌اندرکاران جایزۀ شهید اندرزگو بابت پیشگام‌شدن در اهدای جایزۀ ویرایش گفت: این افتخار نصیب جایزۀ شهید اندرزگو شد که اولین جایزۀ ویرایش کتاب را اعطا کند. ممکن است برخی انتقادات نیز به این اتفاق صورت گیرد؛ اما مهم آغازکردن کار است؛ به‌ویژه که این آغاز، بیش از پنجاه سال است به تعویق افتاده است. این افتخار نصیب انجمن ویرایش و درست‌نویسی شد که آغازگر این راه پرپیچ‌وخم باشد.
گفتنی است دومین دورۀ جایزۀ شهید سیدعلی اندرزگو، روز سه‌شنبه نهم آذرماه، در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی (سرچشمه) با حضور اهالی فرهنگ و ادب برگزار می‌گردد.