همه واقعیات و توهمات تقسیم خزر

چندی پیش و همزمان با نشست سران کشورهای حاشیه دریای خزر در اکتائو قزاقستان،مجددا بحث حقوقی این دریا و سهم ایران از آن به جریان افتاده است.عمده بحث در جامعه بر سر کاهش سهم ۵۰ درصدی!ایران از دریای خزر و واگذاری آن به روسیه و سایر کشورهای حاشیه این دریا می باشد.

حال بدون هیچ جهت‌گیری و تعصبی به بررسی منطقی سهم ایران و سایر کشورهایی که در دریای خزر نوار ساحلی دارند، می پردازیم.

در سده گذشته میلادی،دو معاهده در سال‌های ۱۹۲۱ و ۱۹۴۰ ما بین ایران و شوروی وضع شد که در این معاهده ها تلاش شده بود که به صورت عادلانه تر و مساوی تری به حقوق ایران و شوروی پرداخته شود.

پس از معاهده های ننگینِ گلستان و ترکمانچای بین ایران و روسیه در سالهای ۱۸۱۳ و ۱۸۲۸،قرارداد سال ۱۹۲۱ نخستین قراردادی بود که بطور رسمی بین ایران و روسیه منعقد شد و از حقوقی برابر نسبت به دو کشور برخوردار بود.

در اولین فصل از قرارداد ۱۹۲۱ که بین نمایندگان ایران و روسیه منعقد شده بود امده است: دولت روسیه،بنابر بیانیه ها و سیاست خود در قبال ایران،اعلام میدارد که سیاست های ظالمانه ای را که دولت های استعمارگر قبل نسبت به ایران و حقوقش داشتند و توسط کارگران و کشاورزان سرنگون شدند را دنبال نمیکند و از آن صرف نظر مینماید.همچنین در فصل یازدهم این قرارداد،روسیه متعهد میشود که حق سلب شده ایران در استفاده از دریای خزر که در معاهده ی ۱۸۲۸ ترکمانچای وضع شده بود را از اعتبار ساقط کند و هردو کشور حق کشتیرانی آزاد را تحت پرچم های خود در دریای خزر را داشته باشند و همچنین در ماده دوازدهم و سیزدهم قرارداد ۱۹۴۰ حق کشتیرانی و ماهیگیری را در ابهای ساحلی را برای یکدیگر قائل شدند.

همانطور که مشخص است،هیچ‌سخن یا ماده و تبصره ای درباره ی تقسیم ۵۰٪دریا بین ایران و روسیه وجود ندارد و با توجه به اینکه در زمان معاهده های قبل تنها دو کشور ایران و روسیه با دریای خزر نوار ساحلی داشتند،طبیعتا حق استفاده از این دریاچه را به این دوکشور و بازرگانان تحت پرچمشان محدود ساخته اند و این به معنای تقسیم و نصف کردن دریا بین دو کشور نیست،چراکه هنگامیکه به نقشه ی حاشیه دریای خزر در آن دوره بنگریم،متوجه نوار ساحلی بسیار وسیع روسیه روسیه نسبت به ایران میشویم.روسیه و یا شوروی نوار ساحلی حدودا به طول ۵۸۴۰ کیلومتر یعنی نزدیک به ۸۹٪ سواحل دریای خرز را در اختیار داشت که در مقابل،ایران فقط چیزی حدود ۶۷۰ کیلومتر داشت که سهم نوار ساحلی ایران برجای خود باقی ست و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تشکلیل کشور های قزاقستان،ترکمنستان و اذربایجان،نوار ساحلی شوروی بین این کشورها تقسیم شد،به گونه ای که در حال حاضر حدودا،قزاقستان با ۱۹۰۰ کیلومتر،ترکمنستان ۱۷۶۰ کیلومتر،روسیه با ۱۳۵۳ کیلومتر و آذربایجان با ۸۲۰ کیلومتر،نوار ساحلی شوروی سابق را در اختیار دارند و قسمت های عمیق این دریا نیز در سواحل ایران و تا حدودی در سواحل اذربایجان قرار دارند.

آنچه حائز اهمیت است،ادعاهای بی اساس کسانی ست که بدون مطالعه در رابطه با معاهده ها و تعیین مرزبندی ها و اشنایی با فرمول های تقسیم بندی و معاهده ها و صرفا بر اساس برداشت های شخصی به دنبال مقاصدی غیر از موضوعات اصلی روز هستند و همواره اینگونه بر هرز بودن خویش سرپوش گذاشته اند.

برچسب ها: حلقه وصل جبهه فرهنگی انقلاب سعید درویشی دریا دریای خزر نشست اکتائو حلقه وصل جبهه فرهنگی انقلاب یادداشت عادی