به گزارش حلقه وصل، نشست خبری هفته کتاب، با حضور یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد الهیاری، مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی، علی رمضانی، مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و علیرضا اسماعیلی، مشاور اجرایی معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، امروز(پنجشنبه ۲۷ آبان) در سالن عاشوری موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
اعتبار پاییزه ۱۴۰۰ از تابستانه کتاب کمتر نیست
رمضانی درباره پاییزه کتاب ۱۴۰۰ بیان کرد: بنا داریم هجدهمین دوره طرح‌های حمایتی، متفاوت و یارانه به‌شیوه‌ای متفاوت به‌دست مصرف‌کننده واقعی برسد، نه اینکه فقط در شهرهای بزرگ توزیع شود. بیش از ۹۷۰ کتاب‌فروش برای مشارکت پاییزه کتاب ۱۴۰۰ ثبت‌نام کرده‌اند. آخرین بررسی‌ها درباره نحوه توزیع یارانه طرح‌های حمایتی بحث شده است. بخش زیادی از کتابفروشان عضو که خارج از مرکز استان هستند بیش از گذشته، اعتبار دریافت می‌کند. تلاش شد در ۱۰۰ شهر کمتربرخوردار، کتاب‌فروشی‌هایی را فعال و یا یارانه بیشتری به آن‌ها تعلق بگیرد که خوشبختانه این تصمیم عملی شد.
وی با اشاره به اعتبار طرح پاییزه ۱۴۰۰ افزود: مجموع اعتبار پاییزه کتاب ۱۴۰۰، از تابستانه کتاب کمتر نیست اما حتما نحوه توزیع و سقف اعتبار برای کتاب‌فروشی‌های خاص که بیشترین مصرف را داشتند، متفاوت شده باشد.
مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران با اشاره به برگزاری مجدد نمایشگاه‌های استانی بیان کرد: بنا براین شده تا بخش فروش نمایشگاه استانی، مجازی شود. دلایل مختلفی برای این تصمیم وجود دارد ازجمله افزایش میزان دسترسی عادلانه مردم به کتاب و یارانه. به یاد داریم، امکان حضور مردم از همه نقاط ایران در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران وجود ندارد، موضوعی که در نمایشگاه‌های استانی نیز وجود داشت. به همت اداره کل استان‌ها و موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، شور و شعف نمایشگاه که با برگزاری برنامه‌های متنوع بخش جنبی ایجاد می‌شد، به بخش اصلی استان‌ها تبدیل خواهد شد؛ به‌عبارت دیگر فعالان فرهنگی استان‌های نیروی خود را به تبلیغات شهری و نشست‌های نقد و بررسی کتاب هدایت و صرف خواهند کرد.
رمضانی ادامه داد: نخستین نمایشگاه مجازی استانی، به میزبانی اصفهان برگزاری خواهد شد و پیش از دومین دوره نمایشگاه مجازی، دومین نمایشگاه مجازی کتاب استانی را خواهیم داشت.
احمدوند درباره تامین کاغذ ناشران براساس واردات کاغذ گفت: کارگروه کاغذ در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شده و موضوع تولید داخلی کاغذ با وزارت محترم «صمت» و کمک و هدایت معاون اول محترم ریاست جمهور در حال پیگیری است. امیدواریم به‌زودی شاهد اثرگذاری اقدامات انجام شده در بازار کتاب باشیم.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: اختصاص ارز ترجیحی به‌غیر از دارو گندم به راحتی میسر نیست. براساس مصوبه‌ای که پیش‌تر وجود داشت، جریان توزیع کاغذهای خریداری شده دولتی به زودی آغاز خواهد شد. کاغذهای باقی‌مانده نیز توزیع می‌شود و امیدواریم آرمش به بازار کتاب، بازگردد.
احمدوند با اشاره به سیاست‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی گفت: توسعه فرهنگ کتابخوانی، از سیاست‌های کلان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. بی‌توجهی به کتاب، در مشکلات اقتصادی ریشه ندارد؛ دلایل فرهنگی از دلیل عمده محسوب می‌شود چراکه جامعه برخوردار ایرانی، کتاب‌خوان‌تر نیستند. عمده مساله کتابخوانی، عادت به مطالعه است که باید از کودکی این عادت را پرورش داد. کتاب باید در دسترس مردم باشد.
لزوم فرهنگسازی مطالعه آنلاین
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره استفاده از ظرفیت فناوری‌های نوین در حوزه نشر، گفت: باید به‌دنبال تغییرات پی در پی شرایط اقتصادی و علمی در جامعه، توسعه کتابفروشی‌ها را هم پی ببریم و نمایشگاه‌های فیزیکی و مجازی را توسعه دهیم و از ظرفیت‌های فناوری استفاده کنیم.
احمدوند افزود: قبول دارم که در این زمینه عقب ماندگی‌هایی داریم و این عقب‌ماندگی در محتوا و کتاب، بیشتر است، در این زمینه اگرچه مجموعه‌های خصوصی با توان خوبی کار می‌کنند اما هنوز به زمان نیاز است.
وی درباره لزوم فرهنگسازی استفاده از فناوری‌های نوین در حوزه نشر توضیح داد: فرهنگسازی لازم، در زمینه توسعه مطالعه آنلاین باید در میان مردم ایجاد شود از سوی دیگر تولیدکنندگان نیز به تولید محصولات جدید اقدام کنند.
احمدوند تاکید کرد: طبق آمار در سایر کشورهای دنیا، فاصله مطالعه کتاب آنلاین و مکتوب زیاد است و در ایران نیز وضعیت مشابه وجود دارد؛ اما نباید فراموش کرد که خواندن کتاب فیزیکی لذت و آداب خاصی دارد و خاطره‌انگیز است.
وی همچنین با بیان اینکه در تلاشیم مشکلات پیش روی ناشران و کتابفروشان مرتفع شود، گفت: امروز کتابفروشان با مسائل و مشکلاتی مثل مالیات، بیمه و حضور در مکان‌های مسکونی مواجه هستند. در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حال تعامل با وزارت اقتصاد و دارایی، سازمان امور مالیاتی و شهرداری هستیم تا نتیجه کار موجب رونق کسب‌وکار کتابفروشی‌ها شود.
احمدوند تاکید کرد: امیدواریم با برنامه‌ریزی‌های آتی مطالعه مردم و توجه آن‌ها به کتاب و کتابخوانی بیشتر شود و صنعت نشر در مسیر توسعه قرار گیرد.
وی درباره استفاده از تسهیلات و خدمات پستی نیز توضیح داد: طی دو سال اخیر استقبال ناشران از خدمات پستی رشد قابل توجهی داشته است، زیرا موجب سهولت دسترسی مخاطبان به کتاب را فراهم کرده است.
احمدوند با بیان اینکه استفاده ناشران از پست بار مالی زیادی برای وزارتخانه در پی داشته است، گفت: بخشی از هزینه‌های این کار از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تقبل شده است و امیدواریم در ارتباط با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات کماکان این همکاری ادامه داشته باشد.
پیش‌بینی راهکارهایی جدید
الهیاری، نیز در بخش دیگری از این نشست درباره سیاست‌های این دفتر توضیح داد: در اداره کتاب برخی کتاب‌هایی که برای دریافت مجوز ارسال می‌شود، در بررسی‌ها مشخص می‌شود، کتاب‌سازی از نسخه‌های دیگر است. در محافل علمی و دانشگاهی، برای حل این مشکل، طراحی نرم‌افزار مشابهت‌یاب پیش‌بینی شده است تا مشخص شود، متون از سوی دانشجو نوشته یا از متون دیگر برداشته شده است.
وی افزود: درباره آثاری هم کتاب‌سازی در آن‌ها انجام شده است اگرچه محتوا مغایرتی با ضوابط ندارد اما در عنوان مغایر ضوابط است.
الهیاری با بیان اینکه تلاش می‌شود در بررسی کتاب‌ها به شکل کیفی اقدام شود، گفت: در این زمینه ممکن است در صورت نیاز، حتی از نرم‌افزارهای مشابهت‌یاب هم استفاده کنیم و نتیجه را به ناشر یا مولف ارائه دهیم زیرا برخی، عناوین برای این گروه ممکن است معیار دریافت تسهیلات باشد.
وی همچنین درباره ترجمه‌های متعدد از یک کتاب و چگونگی رسیدگی به این مساله نیز گفت: گاهی ناشر ایرانی رایت کتاب را خریداری کرده است اما از آنجایی که قانون کپی‌رایت در کشور ما رعایت نمی‌شود، امکان استناد به این مساله وجود ندارد.
الهیاری ادامه داد: معیاری که برای اداره کتاب در نظر گرفته شده رعایت تقدم و تاخر است، از سوی دیگر رعایت ضوابط ترجمه و نشر نیز اهمیت دارد و از انتشار ترجمه‌های متعدد از یک کتاب پیشگیری شود.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره روند بررسی و صدور مجوز نشر کتاب و در برخی موارد طولانی شدن این زمان نیز توضیح داد: در این زمینه، تدابیری در اداره کتاب اندیشیده شده است که در سامانه بررسی، قابل مشاهده است؛ به‌عبارت دیگر روند کارشناسی کتاب و اینکه در چه مرحله‌ای قرار دارد. به‌صورت هفتگی در تهران و ۱۰ استان دیگر فرآیند کارشناسی به‌صورت موضوعی رصد می‌شود.
به گفته الهیاری، با این اقدام مساله طولانی شدن زمان بررسی حل و کارهای کارشناسی در زمان و وقت خوبی انجام می‌شود تا مجوز کتاب مشمول زمان نشود. درباره تجدیدنظر قوانین نیز به مصوبه اصلاحی ۲۱ تیرماه سال ۱۳۸۹ شورای عالی فرهنگی استناد می‌کنیم.
وی در ادامه بر لزوم به‌روزرسانی قوانین حوزه‌های مختلف نیز گفت: با توجه به رشد فکری در جامعه و پیشرفت فناوری، ابزارهای مطالعه مردم نیز تغییر می‌کند و ضروری است که در این حوزه قوانین به‌روز شود؛ اما در این حوزه باید به جزئیات بیشتری با صاحبان آثار دست پیدا کنیم تا به یک نتیجه‌گیری برسیم.
الهیاری با بیان اینکه در حوزه فرهنگ، هیچ راهی جز تعامل و گفت‌وگو وجود ندارد، تاکید کرد: نیز تلاش می‌کنیم برای حل مشکلات از این ابزار استفاده کنیم، اینکه برای یک کتاب و یک متن واحد، دو نوع برخورد می‌شود، ممکن است سلیقه‌ای باشد؛ اما این امکان هم وجود دارد، گاهی یک مترجم با آگاهی بیشتر متن را بومی‌سازی کرده و ناشر دیگر به متن و قلم نویسنده وفادار بوده است.
وی یادآور شد: در این زمینه تاکید می‌کنم که می‌توان با تعامل و رویارویی چهره به چهره، این مسائل و مشکلات را حل کرد.
مساله ترویج حلقه مفقوده کتاب است
رمضانی، با اشاره به جریان تبلیغات کتاب در هفته کتاب ۱۴۰۰ توضیح داد: در این هفته، طی همکاری با شهرداری تهران حدود ۶۰۰ تابلو از ۱۰۰ نویسنده در سطح شهر تهران نصب شده است.
وی با بیان اینکه تبلیغات کتاب هفته کتاب امسال بدیع بود، گفت: پیش‌تر، تبلیغات کتاب به چنین شکل گسترده و منظمی در سطح شهر انجام نشده بود.
رمضانی افزود: در این زمینه امیدواریم در سایر شهرها و استان‌های کشور نیز تبلیغات شهری و محیطی کتاب انجام شود. کتاب‌ها به نمایش گذاشته شود و به چشم مخاطب بیایند، زیرا کتاب مثل کالاهای دیگر نیست و باید کتاب‌ها را به مردم بشناسانیم.
وی با بیان اینکه مهمترین حلقه مفقوده صنعت نشر، مساله ترویج آن است، عنوان کرد: در این زمینه به مساله ترویج کتاب، کمتر توجه شده است، البته نباید از نقش رسانه در این زمینه غافل شد زیرا همان‌طور که پیش از این گفتم بال پرواز کتاب، رسانه‌ها هستند و با کمک رسانه‌های می‌توان کتاب‌ها را از قفسه کتابفروشی‌ها به خانه مردم ببرند.
رمضانی با اشاره به تبلیغات حوزه‌های مختلف شهری و محیطی، گفت: تا پیش از این مردم شاهد تبلیغات تجاری و سینمایی بوده‌اند و تبلیغات کتاب خیلی کم دیده می‌شد، اما باید تلاش کنیم از این به بِعد تبلیغ کتاب بیشتر باشد.
به گفته وی، هیچ‌کس نمی‌تواند، مردم را مجبور به خواندن کتاب کند، مردم هم در طرح‌های مختلف، مثل نمایشگاه مجازی کتاب، نمایشگاه فیزیکی یا طرح‌های فصلی خرید و انتخاب خود را کرده‌اند.
علیرضا اسماعیلی، مشاور معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در پایان این نشست در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره سرنوشت هتل وصال موسسه خانه کتاب نیز گفت: در معاونت امور فرهنگی در حال پیگیری این موضوع هستیم و با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز صحبت کرده‌ایم، وکیل گرفته‌ایم و پرونده در دست بررسی است.