به گزارش حلقه وصل، تهران با جمعیت روزانه بیش از ۱۲ میلیون نفر و حدود ۹ میلیون نفر ساکن ، پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر ایران است. این شهر در طی چند دهه گذشته، به دلیل حمل‌ونقل بیش از چهار میلیون وسیله نقلیه، با سطح بالایی از آلاینده‌های معیار به ویژه ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ و ۲.۵ میکرون، روبرو بوده است.
برخی بررسی‌ها در کشورهای مختلف نشان داده که قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا می‌تواند شرایط شدید کووید-۱۹ را تشدید کند و احتمالاً باعث افزایش نرخ مرگ و میر شود. مطالعات متعددی برای بررسی اثر قرار گرفتن کوتاه‌مدت در معرض آلاینده‌های مختلف هوا و تاثیر آن بر مرگ‌ومیر و عوارض ناشی از بیماری کووید-۱۹ انجام شده است.
از آن‌جایی که در حال حاضر ویروس در جمعیت زیادی گسترش یافته است و داده‌های بهداشتی بیشتری در یک دوره طولانی‌تر منتشر شده است، نیاز به تجزیه و تحلیل‌های مرتبط جدیدتر با روش‌شناسی پیچیده‌تر وجود دارد. به ویژه در کشورهایی مانند ایران که در این خصوص مطالعاتی انجام نداده‌اند.
با توجه به اهمیت این موضوع؛ پژوهشگران با انجام یک مطالعه ارتباط بین غلظت آلاینده‌های هوا شامل ازن، دی اکسید نیتروژن، ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرون (PM۱۰) و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون (PM۱۰) را با تعداد روزانه موارد تایید شده کووید-۱۹ و مرگ‌ومیر ناشی از آن، در سه شهر بزرگ ایران (تهران، مشهد و تبریز) مورد بررسی قرار دادند.
این مطالعه در بازه زمانی اول اسفند ۱۳۹۸ تا ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۹ انجام شد. برای انجام این تحقیق غلظت‌های این آلاینده‌ها به صورت ساعتی در سه شهر تهران، مشهد و تبریز از سازمان محیط‌زیست ایران گرفته شد. برای تهران، اندازه‌گیری‌های مانیتورهای شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز گنجانده شد. برای ذرات معلق ۲.۵ و ۱۰ میکرون، میانگین غلظت ۲۴ ساعته محاسبه شد و برای دی‌اکسید نیتروژن و ازن، حداکثر غلظت روزانه یک ساعته و میانگین متحرک حداکثر روزانه هشت ساعت محاسبه شد.
همچنین آمار روزانه مبتلایان و فوتی‌های کووید-۱۹ از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به دست آمد. این موارد و مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری با آزمایش PCR تایید شد. مجموعه داده ها شامل تعداد موارد و مرگ و میر در هر یک از سه شهر (تهران، مشهد و تبریز) در این بازه زمانی این مطالعه، مورد بررسی قرار گرفت.
در مجموع ۱۱۴ هزار و ۹۶۴ مورد تاییدشده و ۲۱ هزار و ۵۴۹ فوتی در این شهرها به ثبت رسیده است.
بررسی‌ها حاکی از این بود که در موارد تایید شده کووید-۱۹، مواجهه با آلاینده‌های ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون، دی‌اکسید نیتروژن و ازن برای چندین دوره زمانی، ارتباط معنی‌داری داشته است.
همچنین مشخص شد که در خصوص مرگ‌ومیر ناشی از کووید-۱۹ با میزان ازن ارتباط مثبت وجود داشت ولی این ارتباط از نظر آماری معنا دار نبود.
بررسی‌ها در خصوص ارتباط غلظت آلاینده‌های هوا و کووید-۱۹ نشان می‌دهد که قرار گرفتن کوتاه‌مدت در معرض آلودگی هوا، بر موارد تایید شده کووید-۱۹ تأثیر می‌گذارد و همچنین در مورد مرگ‌ومیر روزانه به خصوص برای غلظت بالاتر آلاینده هوا که معمولا در ایران نسبت به کشورهای توسعه یافته مشاهده می شود.
این مطالعه در مقایسه با اکثر مطالعات قبلی، از روش‌شناسی پیچیده تری استفاده می‌کند. استفاده از داده‌های سه شهر، می‌تواند قطعیت برآوردها را افزایش دهد.
ولی با این حال، این مطالعه محدودیت‌هایی نیز داشته است. محدودیت اول به دوره کوتاه این مطالعه برمی‌گردد. اگرچه تقریباً تمام دوره‌ها از زمان پیدایش کووید-۱۹ در ایران بررسی شده است. همچنین این مطالعه فقط داده‌های مربوط به موارد مرگ و بیماری تایید شده با PCR را شامل می‌شود. با این حال، به احتمال زیاد مواردی نیز وجود داشته است که در مطالعه حاضر مورد توجه قرار نگرفته است؛ زیرا با آزمایش PCR تایید نشده است.
علاوه بر این؛ استفاده از داده‌های شهرهای بیشتر، می‌تواند نتایج قوی‌تری داشته باشد. با این حال، به دلیل دسترسی محدود به داده‌ها، تنها این سه مکان قابل تجزیه و تحلیل بوده‌اند.
پژوهشگران این مطالعه می‌گویند: نتایج به دست‌آمده از این مطالعه نشان داد که آلودگی هوا می تواند عاملی برای تشدید انتشار و مرگ‌ومیر ناشی از کووید-۱۹ باشد. با این حال، مطالعات بیشتری با دوره‌های مطالعه طولانی‌تر برای کمی‌سازی بهتر اندازه این تاثیر مورد نیاز است.
به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ اقداماتی باید برای کاهش مواجهه جمعیت عمومی و بیماران مبتلا به کووید-۱۹ با غلظت‌های بالای آلاینده‌های محیطی انجام شود.
همچنین این محققان معتقدند که اجرای قرنطینه در شهرها می‌تواند غلظت آلودگی هوا و همچنین تعداد موارد کووید-۱۹ را از طریق کاهش تماس با جمعیت کاهش دهد.
این مقاله بخشی از نتایج یک طرح تحقیقاتی با عنوان «بررسی تاثیر اجرا/عدم اجرای طرح ترافیک و کیفیت هوای شهر تهران بر گسترش اپیدمی کووید- ۱۹» است که در تاریخ ۲۲ مهرماه ۱۳۹۹ در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصویب شده است.
در انجام این تحقیق مصطفی هادئی؛ پژوهشگر گروه بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی تهران، Philip K. Hopke پژوهشگر مرکز مهندسی و علوم منابع هوایی، دانشگاه کلارکسون و گروه علوم بهداشت عمومی، دانشکده پزشکی و دندانپزشکی دانشگاه روچستر، ایالات متحده آمریکا، عباس شاهسونی و انوشیروان محسنی بندپی؛ از مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، علیرضا رئیسی از دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، احمد جنیدی جعفری و مجید کرمانی از مرکز تحقیقات تکنولوژی بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی ایران، مریم یاراحمدی، محسن فرهادی و و محراب آقازاده از مرکز بهداشت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معصومه رحمتی‌نیا و شهریار بزازپور از دانشکده بهداشت و ایمنی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، علیرضا زالی از گروه جراحی مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، محمد حسین وزیری از مرکز تحقیقات ارتقای سلامت محیط کار، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با یکدیگر مشارکت داشتند.
نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه ششم آبان ماه سال جاری (۲۸ اکتبر ۲۰۲۱) به صورت مقاله علمی با عنوان «تأثیر مواجهه کوتاه‌مدت با آلودگی هوا بر مرگ‌ومیر و عوارض ناشی از کووید-۱۹ در شهرهای ایران» در نشریه « Journal of Environmental Health Science and Engineering» منتشر شده است.