بایدها و نبایدهای جراحی در پاندمی کرونا

به گزارش حلقه وصل،  دکتر نور فتاح  متخصص جراحی عمومی در روزنامه جوان نوشت: متعاقب با پاندمی کرونا تغییراتی در حوزه جراحی ایجاد شد. شرایط متفاوتی برای جراحی در زمان ابتلا، قبل و بعد از تزریق واکسن وجود دارد. از همان ابتدای مراجعه به پزشک در سالن انتظار کلینیک و مطب، باید حداقل تعداد مراجعه‌کننده حضور داشته‌باشد تا از تجمع جلوگیری شود و فاصله حداقل ۵/۱ متر رعایت شود. برخی مراجعان در بدو ورود به مطب گمان می‌کنند به منطقه امن وارد شدند، در حالی که به واسطه رفت و آمد افراد مختلف در مطب، به‌رغم تمام مراقبت‌های کادر درمان، مراجعین نیز باید حداکثر مراعات را داشته‌باشند. در مطب پزشکان غیر از متخصصین عفونی یا داخلی معمولاً از پذیرش بیماران با علایم سرماخوردگی جلوگیری می‌شود و اغلب قبل از پذیرش دمای بدن مراجعین را چک می‌کنند. بر اساس سیاست‌های هر بیمارستان، قبل از بستری از تمامی بیماران تست PCR یا سی تی اسکن قفسه سینه گرفته می‌شود.

افرادی که کاندیدای جراحی ضروری هستند و پزشک به آنان توصیه برای جراحی داشته‌است، نباید به علت ترس از ابتلا به کرونا زمان جراحی را به تعویق بیندازند. تمامی پرسنل مشغول به کار در بیمارستان و کلینیک‌ها واکسینه شده‌اند و به این واسطه احتمال انتقال ویروس از آن‌ها کمتر شده‌است. همچنین پرسنل همگی اصول محافظت شخصی را رعایت می‌کنند و پرسنلی که در بخش درمان بیماران مبتلا به کرونا مشغول هستند، در سایر قسمت‌ها فعالیتی انجام نمی‌دهند و از بخش‌های جراحی ایزوله هستند. برای بیماران خاص به ویژه افرادی که مبتلا به سرطان هستند، در شرایطی که در پیک کرونا نیستیم جراحی‌های الکتیو (آن دسته از اعمال جراحی که انجام آن از قبل می‌توان برنامه‌ریزی کرد و برعکس جراحی‌های اورژانسی است) انجام می‌شود. در پیک کرونا توصیه می‌شود بیماری‌هایی که جز جراحی روش درمان دیگری ندارند و این بیماری به شدت برای بیمار آزاردهنده است، جراحی انجام شود. به طور مثال در جراحی بیماران سرطانی حداکثر سه ماه فرصت داریم که جراحی را به تعویق بیندازیم وگرنه درمان قطعی و جان بیمار به خطر می‌افتد.

بیماری که نیاز به انجام جراحی غیر اورژانس دارد و قبلاً مبتلا به کرونا بوده در صورت علائم خفیف چهار هفته بعد می‌تواند جراحی انجام شود و اگر علائم کرونا موجب بستری وی در ICU شده باشد، حداقل ۱۲ هفته بعد باید برای جراحی اقدام کند. طبق مطالعات آماری که در تمامی کشورها انجام شده‌است اگر جراحی در فاصله زمانی کمتر از دو هفته پس از ابتلا انجام شود، احتمال مرگ و میر پس از جراحی حدود ۱/۹ درصد، اگر سه تا چهار هفته بعد از ابتلا جراحی کند، میزان مرگ و میر پس از جراحی به ۹/۶ درصد، اگر پنج تا شش هفته بعد و بیشتر از هفت هفته بعد جراحی کند، میزان مرگ و میر به ترتیب به ۲/۵ و کمتر از ۲ درصد می‌رسد.

پس از تزریق واکسن علیه ویروس کرونا توصیه می‌شود که به دلیل احتمال تشدید عوارض واکسن، احتمال تداخل عوارض جراحی با عوارض واکسن و ایجاد تغییرات احتمالی در سیستم ایمنی به دنبال استرس ناشی از بیهوشی و جراحی و احتمال تغییر در ایمنی زایی ناشی از واکسن، جراحی باید در فاصله زمانی که پزشک تعیین می‌کند، انجام شود.

زمان مناسب جراحی پس از انجام واکسیناسیون، به نوع واکسنی که استفاده شده بستگی دارد و در اکثر مقالات توصیه شده‌است که یک تا دو هفته پس از دریافت دوز دوم واکسن، جراحی انجام شود.

به دلیل پاندمی کرونا در بیمارستان‌ها از پذیرش ملاقات‌کننده‌ها جلوگیری به عمل آمده و هر بیمار تنها یک همراه می‌تواند داشته باشد. همچنین حتی‌الامکان پس از جراحی بیمار در زودترین زمان ممکن مرخص و از طریق سیستم ارتباط مجازی به صورت آنلاین با بیماران ارتباط برقرار می‌شود. اگر قبل از انجام جراحی، تست PCR بیمار مثبت شود حتی اگر بی‌علامت باشد، جراحی برای حداقل یک ماه بعد به تعویق می‌افتد. مگر اینکه جراحی بیمار اورژانس باشد که با تست مثبت جراحی انجام می‌شود. بیمارانی که کاندیدای جراحی هستند ۱۴- ۱۰ روز قبل از جراحی در قرنطینه باشند تا احتمال ابتلا یا ناقل بودن قبل از جراحی خیلی کم شود. قبل از انجام جراحی برای کاهش عوارض پس از جراحی توصیه می‌شود بیمار حداقل از دو هفته قبل تا دو هفته بعد از جراحی ضمن ورزش و اصلاح تغذیه، سیگار را ترک و از مصرف الکل اجتناب و جهت کنترل اضطراب و استرس با مشاوره با روانپزشک در ارتباط باشد.

بهترین زمان برای تزریق واکسن پس از انجام جراحی بستگی به نوع جراحی و سیستم ایمنی بیمار دارد. در واقع واکسن زمانی باید تزریق شود که احتمال عوارض جراحی وجود ندارد و سیستم ایمنی بیمار برای مقابله با ماده تزریق شده از طریق واکسن به اندازه کافی قوی شده‌است.