به گزارش حلقه وصل، سعد الحریری، نخست وزیر مأمور تشکیل کابینه لبنان پس از ۹ ماه تعلل و بستن راه‌های داخلی و خارجی برای بازگشت به کاخ نخست وزیری، از عدم تشکیل دولت انصراف داد و تصمیم گرفت به سمت انتخابات پارلمانی فرار کند. در واقع، حریری با تحریک علیه حزب الله مبارزات انتخاباتی خود را آغاز کرد؛ مبارزاتی که مقدمات آن را آمریکایی‌ها و فرانسوی‌ها آماده کرده بودند. واشنگتن و پاریس خواستار شکل‌گیری اکثریت پارلمانی علیه حزب الله بوده و هستند.
به هر حال، سعد الحریری اکنون کاخ ریاست جمهوری را ترک کرده است. وی که در روز ۲۲ اکتبر سال ۲۰۲۰ برای تشکیل دولت جدید لبنان منصوب شد، در آن زمان متعهد شد که به منظور جلوگیری از فروپاشیِ کشور به سرعت یک دولت از متخصصانِ غیر حزبی را تشکیل دهد اما آنچه واقعاً اتفاق افتاد این بود که طی ماه‌های بعد از انتصاب بیشترین ویرانی‌ها در زمینه معیشت مردم اتفاق افتاد.
در همین ارتباط باید گفت که قیمت دلار همزمان با استعفای حریری از ۷ هزار پوند به ۲۲ هزار پوند افزایش یافت. در واقع، دولت متخصصانی که حریری درباره آنها صحبت می‌کرد، بیش از آنکه متخصص در حوزه اقتصادی باشند، نمایندگان حزب او و شرکایش بوده‌اند. در همین ارتباط گفتگویی را با «امین حطیط» استراتژیست و تحلیلگر برجسته لبنانی ترتیب داده است که مشروح آن را مطالعه می‌کنید؛
*همانطور که می‌دانید سعد الحریری به تازگی از سِمَت خود به عنوان نخست وزیر مکلف لبنان استعفا داده است. این درحالی است که در طول ۹ ماه همگان انتظار تشکیل دولت از سوی او را داشتند. شما پس از این استعفا چه سناریوهایی را برای آینده لبنان متصور هستید؟
با توجه به شرایط کنونی در لبنان به نظر نمی‌رسد که در آینده نزدیک شاهد تشکیل دولت جدید در این کشور باشیم پس از استعفای حریری از پست خود دو سناریو در لبنان مطرح است. سناریوی اول همان اجرای قانون اساسی است. بر این اساس، «میشل عون» رئیس جمهور لبنان بلافاصله رایزنی‌های خود با نمایندگان پارلمان را کلید می‌زند تا پس از توافق با آنها نخست وزیر مأمور به تشکیل کابینه را معرفی نماید. در این صورت، نخست وزیر مکلف نیز پس از توافقات لازم با رئیس جمهور، کابینه را تشکیل می‌دهد.
سناریوی دوم این است که لبنان همچنان هیچ دولت جدیدی را به خود نخواهد دید و دولت پیشبرد امور به فعالیت‌هایش ادامه خواهد داد. با توجه به شرایط کنونی، به نظر نمی‌رسد که در آینده نزدیک شاهد تشکیل دولت جدید لبنان باشیم.
*یکی از عوامل استعفای حریری اختلافات ریشه‌ای او با رئیس جمهور میشل عون بوده است. اختلافات میان دو طرف عمدتاً در چه زمینه‌هایی بود؟ در رابطه با تعداد وزرای دولت و نیز شخصیت‌هایی که باید در پست‌های وزارتخانه‌ای گمارده می‌شدند، حریری و عون چه اختلافاتی داشتند؟
اختلافات زیادی میان میشل عون و سعد الحریری وجود داشته است. سعد الحریری به دنبال بسط تسلط و هیمنه خود بر کابینه بوده است. حریری در طول مدت زمان گذشته تلاش کرد تا با حمایت ایالات متحده آمریکا، میشل عون را از قدرت ساقط کند و اجازه ندهد او از اختیاراتش در قانون اساسی برخوردار باشد.
از آنجایی که حریری هراس داشت به پرونده‌های قضائی نزدیکانش رسیدگی شود، تحت هیچ شرایطی نمی‌خواست میشل عون وزیر دادگستری را تعیین نماید در حقیقت، حریری و عون بر سَر میزان اختیارات خود در زمینه تشکیل کابینه اختلاف داشتند. رئیس جمهور می‌گفت که طبق قانون باید یک سوم اعضای کابینه را او انتخاب کند. این درحالی است که حریری هراس داشت که در صورت تحقق چنین چیزی، رئیس جمهور بر کابینه مسلط شود.
از سوی دیگر، سعد الحریری نمی‌خواست انتخاب وزیر دادگستری را بر عهده میشل عون بگذارد. علت این مسأله هم آن است که حریری می‌ترسید در این صورت به پرونده‌های تعدادی از نزدیکانِ وی که در نهادها و مؤسسات دولتی مسئولیت داشته و یا دارند، رسیدگی شود.
در همین حال، حریری قصد داشت کنترل وزارتخانه‌های کلیدی را نیز در دست داشته باشد. از جمله این وزارتخانه‌ها می‌توان به وزارت اقتصاد و وزارت خارجه اشاره کرد که حریری تلاش می‌کرد شخصیت‌های متحد خود را در رأس امور این وزارتخانه‌ها بگمارد.
*سعد الحریری پس از استعفا از پست خود هجمه‌ها علیه حزب الله لبنان را کلید زده است و تلاش می‌کند دیگر احزاب و جریان‌های سیاسی را علیه این گروه مقاومتی تحریک کند. ارزیابی شما از نقش حزب الله در صحنه سیاسی لبنان چیست؟
حزب الله همواره به دنبال جلوگیری از ظهور و بروز شکاف و خلأ سیاسی در لبنان بوده است. از آنجایی که ایجاد خلأ سیاسی گام نخست به سمت فروپاشی لبنان محسوب می‌شود، حزب الله تمام تلاش خود برای ممانعت از تحقق چنین چیزی را انجام داده و می‌دهد. درست به همین دلیل است که حزب الله از همان ابتدا با سناریوی استعفای حریری از پست خود به شدت مخالفت کرد و حاضر نشد با آن موافقت کند.
از آنجایی که حزب الله همواره در راستای جلوگیری از ظهور و بروز خلأ قدرت در لبنان تلاش کرده است، این بار هم با استعفای حریری مخالف بود حزب الله پیشتر نیز کاملاً با استعفای دولت «حسان دیاب» مخالف بود، زیرا اعتقاد داشت که چنین چیزی می‌تواند به ظهور و بروز خلأ سیاسی در کشور منجر شود. با این حال، شاهد بودیم که دیاب از پست خود استعفا داد.
در همین حال، حزب الله لبنان تلاش زیادی کرد تا راه را برای تشکیل دولت توسط «مصطفی ادیب» فراهم کند اما در نهایت او نیز از پست خود استعفا داد. در دوره زعامت حریری نیز حزب الله مسیر را تسهیل کرد اما در نهایت حریری تصمیم به استعفا گرفت.
من معتقدم که حزب الله طی سالیان اخیر به طور کلی همواره با یک نگرش استراتژیک به موضوع تشکیل دولت در لبنان نگریسته است. هدف اصلی و اساسی حزب الله لبنان جلوگیری از ظهور و بروز فتنه در کشور بوده است؛ فتنه‌ای که ممکن است به درگیری‌های خیابانی منجر شود. حزب الله همواره مواضع خود را به صورت کاملاً حکیمانه و در راستای حفاظت و حراست از منافع لبنان اتخاذ کرده است.
*برخی گزارش‌ها مبنی بر نقش آفرینی‌های خارجی در موضوع استعفای سعد الحریری از پست خود منتشر شده است. به نظر شما آیا عربستان سعودی و فرانسه نقش بسزایی در استعفای حریری داشته‌اند؟
بدون شک باید گفت که عربستان سعودی نقش مستقیم و مهمی در استعفای سعد الحریری از پست خود داشته است. حریری هیچگاه جرأت نداشت دولتی تشکیل دهد که سعودی با آن مخالف باشد. عربستان سعودی طی ماه‌های گذشته از ضعف حریری در تشکیل یک دولتِ ضد حزب الله به شدت ناراحت بود و این ناراحتی را به اشکال مختلف نشان داد. حریری نیز که می‌دانست در چنین شرایطی قادر به تشکیل دولت نیست از پست خود استعفا داد.
فرانسه نیز به همین صورت در استعفای حریری نقش داشته است. در طول مدت زمان گذشته فرانسه تلاش کرد تا طرح خود برای تشکیل کابینه جدید را به لبنانی‌ها تحمیل کند اما حریری نتوانست طرح پاریس را به احزاب لبنانی تحمیل نماید. در نتیجه او مجبور به استعفا از پست خود شد.