دغدغه مالی فرع بر ماموریت فرهنگی کمیته امداد بود

سرویس پرونده_ مهدی چراغ زاده: سابقه شکل گیری و پی ریزی تشکیلات کمیته امداد به سال های قبل از پیروزی انقلاب و حدودا سال 1342 بر می گردد که تعدادی از انقلابیون اول نهضت اسلامی که در زمره همراهان و همرزمان حضرت امام خمینی(ره) قرار داشتند و بعضا مسئولین فعلی این نهاد می باشند،از طرف معظم له ماموریت رسیدگی به خانواده زندانیان سیاسی، نیازمندان مبارزین را بر عهده داشتند.

اقدامات حمایتی و امدادی این بزرگان خصوصاً در زمان اوج ‎گیری انقلاب اسلامی یعنی سال های 1356 و 1357 كه مبارزات امت مسلمان به اوج خود رسید و اعتصاب و تحصن همه جا را فرا گرفت‌، با حمایت گسترده و فراگیر از اعتصابیون و خانواده ی زندانیان سیاسی و نیازمندان جامعه سیر صعودی یافت.

با پیروزی انقـلاب شكوهمند اسلامی و آغـاز فعالیت مجـدد بخش های اداری ، اقتصادی و فرهنگی كشور، لـزوم حـمایت از نیازمندان در صـدر برنامه‎های نظام قرار گرفت و دقیقاً 22 روز پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به عنوان دومین نهاد انقلابی در تاریخ 14 اسفند ماه 1357 ، كمیته امداد امام‌ ، با صدور حكم پرخیر و بركت و تاریخی حضرت امام خمینی‌(ره‌) برای مدت نامحدود، به منظور تحقق بخشیدن به اهداف عالیه نظام جمهوری اسلامی ایران و ولایت فقیه در حمایت و امداد محرومان و مستضعفان و خودكفا كردن آنان‌، تأسیس شد.

با مهدی بلوکات قائم مقام معاونت توسعه مشارکت های مردمی کمیته امداد امام خمینی(ره) درباره اهداف اولیه کمیته شکل گیری کمیته امداد و میزان موفقیت این نهاد سخن گفتیم. 

بلوکات گفت: نهاد کمیته امداد مسئولیت و ماموریت و فلسفه وجودیش فرهنگی است. یعنی هم در اساسنامه، هم در بیانات امام و هم در بیانات رهبری این طور نیست که فقط دغدغه مالی داشته باشد . گرچه آن هم در جای خودش مهم است ولی ماموریت اصلیش تعالی انسان های نیازمند است.

وی افزود: چرا مسئله فقر یک مسئله ناخوشایند است؟ برای این که اعتقاد داریم جلوی رشد و تعالی بشریت را می گیرد. کسی که مقدمات و ملزومات زندگی را نداشته باشد، یعنی آن انسان به لحاظ فرهنگی ، اعتقادی و دینی سخت رشد می کند.

بلوکات در ادامه گفت: پس ماموریت اصلی کمیته امداد در اساسنامه، در بیانات حضرت امام خمینی (ره) در فلسفه وجودی اش و در بیانات مقام معظم رهبری اتفاقا یک ماموریت فرهنگی است. آیا مخاطب این ماموریت فرهنگی فقط نیازمندان هستند؟خیر. در واقع  کمیته امداد دو جامعه هدف دارد: یک جامعه هدفش نیازمندان است. یک جامعه هدفش عموم مردم هستند.

وی افزود: یعنی از یک طرف می بایست آن اتفاق خوب فرهنگی در حوزه محرومین و مستضعفین و نیازمندان رخ دهد تا بتوانند تعالی کنند و هم این که متمکنین و عموم جامعه به دستگیری نیازمندان بیایند و مشارکت داشته باشند. این هم طبق آموزه های دینی و فرهنگی ما هم موجب رشد و تعالی آن افراد و هم موجب حل شدن آن مشکل می شود.

وی گفت: در آیات قران نیز این موضوع وجود دارد.خدا به حضرت رسول (ص) امر می کند که بروند و زکات و صدقات را از مردم بگیرد و آنها را به این واسطه پاک کند و بعد هم می گوید این کار تو موجب آرامش آنها می شود و بر آنها صلوات و درود بفرست. یعنی این اتفاقی که در بخش متمکن و بهره مند جامعه هم می افتد، بحث فرهنگی است.

وی افزود: نکته بعدی که وجود دارد و در رابطه با فلسفه وجودی کمیته امداد است. کمیته امداد به عنوان یک نهاد انقلابی مثل سایر نهادهای انقلابی منبعث از متن انقلاب اسلامی و گفتمان حضرت امام خمینی(ره)، نیامده که مساله فقر را تبدیل به یک مساله دولتی کند و بخواهد با سازوکارهای کلاسیک دولتی با مساله مبارزه کند. چرا که اگر این مبارزه بخواهد یک مبارزه دولتی و حاکمیتی باشد از همین الان محکوم به شکست است.

بلوکات گفت: ما مصداقش را در جنگ تحمیلی هم داشتیم . ما اگر می خواستیم در جنگ تحمیلی با شیوه های کلاسیکی که در دانشگاه های عالی دفاع درس داده می شود در دوره های دافوس و... با عراق و رژیم بعث و به تعبیر دیگر با کل دنیا بجنگیم همان سال اول کشور اشغال شده بود. راهبرد حضرت امام خمینی(ره) برای مقابله با بیگانه و دفاع مقدس چه بود؟ مردمی کردن جنگ بود. حضرت امام خمینی(ره) در قالب بسیج جنگ را به مردم سپرد.

وی افزود: آن مادری که فرزندش را می فرستد جبهه همان مادر بعد از راهی کردن فرزندش به جبهه ها از همان راه می آمد در مسجد و شروع به بسته بندی آذوقه ها و لباس رزمندگان می کرد. یک فرزندش که شهید می شد ، فرزند بعدی را راهی جبهه ها می کرد ، هیچ کسی هم آنها را الزام نکرده بود هیچ حقوقی هم در کار نبود .

وی تشریح کرد: نهاد کمیته امداد هم فلسفه وجودیش این است که بتواند مسئله رسیدگی به امور مردم را بر چارچوب مردمی کردن و مشارکت مردمی آن حل کند. یعنی بتواند یک حلقه واسط موثر باشد. که زیرساخت ها را آماده کند ، موانع را از پیش رو بردارد که در نهایت مساله فقر را بتواند حل کند.

وی گفت: یعنی ما اگر با شاخصی بخواهیم عملکرد کمیته امداد را ارزیابی کنیم، شاید مهمترین شاخص این باشد که ما چه مقدار توانستیم حلقه واسط و کارآمدی بین مردم و جامعه نیاز باشیم .

بلوکات گفت: البته این یک بحث پیچیده است، بحثی است که جوانب مختلف دارد، یک بخش از آن فرهنگ سازی است . ما در آموزه های دینی نیز می بینیم که هرجا حرف از کمک هست بحث ذی الاقربا مطرح است یعنی اگر شما بخواهید کمکی کنید ، اولویت آن کمک نزدیکان خودتان هستند حالا این نزدیکان ممکن است اقوام ، پدر و مادر ، بستگان و همسایگان باشند .

در بحث فرهنگ سازی انفاق، مسئله اصلی ما این است که چطور بتوانیم جامعه را به آن نقطه برسانیم که خودش نیازهای اطراف خودش را بشناسد و بتواند آنها را مرتفع کند

** برخی نکات مهم درباره کمیته امداد امام خمینی(ره):

خط مشی‎های اساسی این نهاد به‎ شرح زیر است:

1-نصب العین قرار دادن فرمایشات حضرت امام خمینی (ره) و رهنمودهای مقام معظم رهبری در كلیه سیاست گذاری ها و برنامه‎ ریزی های حمایت از محرومان و نیازمندان.

2-تمركز كلیه فعالیت های امداد امام (ره) بر محور امدادرسانی و حمایت از افراد و خانواده‎های نیازمند با تأكید بر حفظ كیان خانواده و كرامت و عزت نفس آنان.

3-فقیریابی و كوشش در رفع فقر تغذیه‎ای نیازمندان ، تكمیل و توسعه پوشش حمایتی زنان و كودكان بی‎سرپرست ، سالمندان و از كار افتادگان نیازمند به‎ عنوان اولویت نخست و مقدم داشتن حمایت نیازمندان روستایی و كمك به مهاجران روستایی برای بازگشت به روستا.

4-رده‎بندی مددجویان و تمهید و ترویج الگوی زیستی و معیشتی مناسب، با رعایت اولویت های امدادی و تعیین حدود و شمول خدمات حمایتی، با تأكید بر تأمین حداقل نیازهای اساسی.

5-حمایت برنامه‎ریزی شده (هدفمند و زماندار) از نیازمندان و ترویج فرهنگ كار و تلاش بین افراد و خانواده‎های تحت پوشش با اولویت ایجاد اشتغال برای افراد مستعد و واجـدشرایط ،ارائه خدمـات بهداشتی و درمانی ، توسعه بیمه‎ها و تأمین مسكن مورد نیاز محرومان با رویكرد بهبود سطح زندگی آنان.

6-فراهم آوردن امكانات و زمینه رشد و اعتلای فرهنگی و اعتقادی و بروز خلاقیت و نوآوری در بین افراد تحت حمایت به‎ ویژه نوجوانان و جوانان.

7-گسترش فعالیت های علمی ـ تحقیقاتی، آماری و فن‎آوری های جدید در خصوص شناخت عوامل فقر و محرومیت، شناسایی فقرا و روش های فقرزدایی در كشور و اثربخشی برنامه‎های حمایتی امداد.

8- ترویج فرهنگ انفاق و ایثار و تقویت عوامل مقبولیت امداد امام (ره) به ‎منظور جلب و توسعه مشاركت های مردمی در حمایت از محرومان جامعه.

9-ارتقاء سطح ارتباط و هماهنگی با خیریه‎ها و مؤسسات عام‎المنفعه برای تعمیم امر تعاون و افزایش روحیه مشاركت و همیاری در حمایت از نیازمندان و افراد محروم جامعه.

10-افزایش بازدهی ، كارایی و توسعه خدمات حمایتی با بهینه سازی تشكیلات، تأمین و تربیت نیروی انسانی مورد نیاز، اصلاح و بهبود روش ها، محاسبه هزینه واقعی خدمات و استفاده از فن‎آوری های جدید اطلاعاتی.

11- استفاده از ظرفیت و امكانات سایر مؤسسات و دستگاه ها در انجام امور قابل واگذاری با رعایت صرفه و صلاح امداد امام(ره) در راستای مقابله با فقر و اجرای طرح های فقرزدایی.

12- تقویت امر نظارت و بازرسی و ارزیابی عملكرد كلیه واحدها و متناسب نمودن اختیارات با مسئولیت های محوله در واحدهای ستادی و اجرایی

منابع مالی این نهاد برای امور فقرزدایی و كمك به محرومان جامعه عبارت است از :

1-كمك های مقام معظم رهبری‌

2- اعتبارات و كمك های دولت محترم جمهوری اسلامی ایران‌

3-كمك های مردمی ‌، مؤسسات‌، نهادها و سازمان ها

4- وجوهات شرعی و امانی‌، صدقات و نذورات و هدایای مردمی‌

5-درآمدهای حاصل از بخش ها و امور اقتصادی امداد امام