پدر معنوی مداحان که جایش خیلی خالی است

به گزارش حلقه وصل: ۱۶ فروردین ماه در تقویم مداحان کشور سالروز وفات چهره‌های نام‌آشنایی است. سالگرد درگذشت یک پیر دلسوخته و صاحب سبک، مرحوم حاج علی آهی که برای جامعه مداحان کشور تلاش و خدمات بسیاری داشت. همچنین درگذشت پدر شعر انقلابی مشهد حاج محمود اکبرزاده شاعر و مداح اهل بیت(ع) هم در این روز بود. مداحان دیگری همچون محمد علامه و علی‌اصغر یونسیان هم در این روز به رحمت خدا رفته‌اند.

به مناسبت این روز نگاهی به زندگی و عملکرد مرحوم علی آهی پدر معنوی جامعه مداحی کشور انداختیم که این روزها و با رخ‌دادن حواشی‌های گوناگون میان جامعه مداحی کشور جای همچنین بزرگترهایی بسیار خالی است.

مرحوم آهی زندگی پرفراز و نشیبی را تجربه کرد و با کوله‌باری از آموزه‌های دینی از محضر عالمانی چون آیت‌الله میلانی، بخش عظیمی از مداحان و ذاکران شهر تهران را آموزش داد. او رئیس هیأت مدیره خانه مداحان اهل بیت علیهم السلام، پیرغلام بااخلاص و مهربان، باسواد، بااخلاق و باادب اهل بیت(ع) و پرچمدار عرصه ستایشگری بود. این پیرغلام اهل بیت(ع) تا روزهای آخر عمر خود همچنان به شاگردپروری و تربیت مداحان جوان و حضور در جلسات هفتگی خانه مداحان و بیان نکات آموزشی مشغول بود و همواره در این مجالس باوقار جلوی در می نشست و خود را صاحب عزا می دانست و در مصیبت اهل بیت عصمت و طهارت اشک می ریخت.

جعبه سیاه مداحی...
جواد حیدری عضو هیأت مدیره بنیاد دعبل درباره او می‌گوید: «حاج علی آهی جعبه سیاه مداحی بود و در این سده اخیر به برکت عمر خود، خیلی‌ها را دیده و پرورش داده بود. تاریخ شفاهی هیأت‌های اخیر را می‌توانستیم از ایشان بپرسیم و مکتوب کنیم اما از دست ما رفت.»

آهی درمقابل اشتباهات، سکوت نمی‌کرد
این پیرغلام اهل‌بیت(ع) تا روزهای آخر عمر خود همچنان به شاگردپروری و تربیت مداحان جوان و حضور در جلسات هفتگی خانه مداحان و بیان نکات آموزشی مشغول بود و همواره در این مجالس باوقار جلوی در می‌نشست و خود را صاحب عزا می‌دانست و در مصیبت اهل‌بیت عصمت و طهارت اشک می‌ریخت. حاج علی دلسوز این دستگاه نوکری سیدالشهدا بود و هرگاه اشکال و ایرادی می‌دید، سکوت نمی‌کرد و به پا می‌خواست. حجت‌الاسلام خادمیان، سخنران و واعظ مجالس دینی درباره او می‌گوید: «دغدغه مرحوم آهی این بود که آن واژه‌ای سروده شود و خوانده شود که خدا و اولیای الهی آن را می‌پسندند. آهی ثابت کرد که می‌شود هزاران بیت در عظمت اهل‌بیت(ع) سرود اما از الفاظی چون می و شراب، جام و عیش و نوش و چنین الفاظی استفاده نکرد. او تاکید داشت اگر می‌خواهید ائمه را با شعر معرفی کنید باید بر محور قرآن و عترت باشد. او روزگاری این حرف را زد که این همه هجمه علیه شیعه نبود او می‌دانست روزگاری می‌رسد که دشمنان شیعه برخی سروده‌های ما را متمسک وهن ما کنند.او می‌گفت تمام کتب‌های قدیمی را بررسی کردم و دیدم ۳۰ روایت با موضوع عشق داریم که ۱۷ مورد آن سند محکم ندارد و بیشتر آن هم مرتبط با اشیاست. او مخالف بود که موضوع عشق در اشعار و مداحی‌ها بیاید.»

بیتی که مرحوم آهی تا پایان عمر زمزمه می کرد
محسن طاهری در خصوص شخصیت مرحوم حاج علی آهی می‌گوید: «مرحوم آهی از چهره‌های شاخص عرصه ستایشگری بود و او به تنهایی یک مداح نبود بلکه حوزه علمیه دیده و بزرگانی از فقه و فقاهت را پشت سر گذاشته بودند؛ از شاگردان میلانی، جواد آقا تهرانی، رضی شیرازی و نمازی شاهرودی بود. حاج آقای آهی در گره زدن دو عرصه علمی و حوزوی با عرضه ستایشگری، یکی از کسانی بود که دقت زیادی داشت و بسیار در این زمینه موفق بود و توجه داشت که مداحان به خصوص جوانان به بیراهه نروند.مرحوم آهی روحیه افروخته و گداخته ای بعد از رحلت فرزندش محمدرضا آهی داشتند و می سوختند و از آن پس بود که این بیت از مرحوم جودی را در خلوت زمزمه می‌کرد: «داغی که حسین از غم اکبر به جگر داشت/جز خالق اکبر زدل او که خبر داشت»؛ این نشانه قلب سوخته ایشان بود که بعد از فوت فرزندش بسیار متأثر شده بود.»

شاعران جوان آهی را الگو قرار دهند
محمد بهتویی مداح جوان کشورمان و از شاگردان مرحوم آهی می‌گوید: مرحوم آهی معتقد بود صرفاً صور خیال، صناعات لفظی، ادبی و معنوی شعر را زیبا نمی‌کند و در بحث اشعار آئینی باید به آیات و روایات توجه داشت. مرحوم آهی در این زمینه استاد دیده بود، خاک منبر خورده بود و در این راه استخوان خرد کرده بود؛ شایسته است امروز شاعران آئینی ایشان را الگو و سرمشق خود قرار دهند.

وصیت مرحوم آهی به سعید حدادیان
سعید حدادیان در نقل خاطره‌ای از مرحوم آهی می‌گوید: حدود ۲۰ سال پیش، زمانی که در مراسم تشییع جنازه مرحوم «تقی متبحری» از مداحان رفتیم و به اتفاق حاج آقا آهی مشغول غسل دادن بدن ایشان بودیم من زیر لب شروع کردم به زمزمه زیارت عاشورا، بچه ها هم کنار من بودند حاج آقای آهی که ما را نگاه می‌کردند به بنده گفتند قول بده اگر من مُردم، همین طوری که الان زیارت عاشورا می خوانی، وقتی مرا غسل می دهند، زیارت عاشورا بخوانی! زمانی که دوستان برای شستن بدن حاج آقا آهی آمده بودند با خودم گفتم من که نمی توانم میان این همه مداح بگویم ایشان چنین قولی از من گرفته است تصمیم گرفتم وارد جلسه شوم تا ببینم چه می شود زمانی که حاج آقا منصور می خواستند بدن ایشان را غسل دهند گفتند حاج سعید آقا عاشورا را بخوانند بعد غسل دهیم. حس عجیبی بود سایر دوستان هم جملاتی را خواندند و فضا نورانی و معنوی شده بود و مشخص بود توجه خاصی به این جلسه وجود داشت.

۷۰ اثر مکتوب فاخر
از حاج علی آهی که اجازه تصدی در امور حسبیه و شرعیه را نیز داشت، بیش از ۷۰ اثر مکتوب فاخر که مهم‌ترین‌شان «دیوان آهی» در ۲ مجلد، مجموعه‌های «آیینه نور»، «انوار معرفت»، توصیف صنایع شعر کهن فارسی و پیرایش آن با کلک بدیع، «فلسفه قیام امام حسین(ع)»، «علم کلام»، «قافیه در شعر فارسی» و مجموعه‌ای از جزوات آموزشی با موضوع جبر و تفویض، تشبیه و تعطیل، تجسم، تجسد و نیز آشنایی با عقاید متصوفه مانند صلح کل، وحدت وجود، حلول و اتحاد و ولایت نوعی برجای مانده است.

جایی دفن شد که خودش برای مداحان گرفته بود
حاج علی آهی غروب روز ۱۶ فروردین ماه سال ۹۵ و پس از اذان مغرب درگذشت. او به دلیل عفونت شدید خونی در کما بود و نهایتا دارفانی را وداع گفت. پیکر این پیرغلام از مقابل از مقابل مسجد امیرالمومنین (مسجد آهی) تشییع شد و در قطعه روضةالحسین(ع) به خاک سپرده شد تا اولین مداحی باشد که در این قطعه به خاک سپرده شد.

بناست در اردیبهشت‌ماه در قالب رویداد علمدار ستایشگری، منزل اول پاسداشت مقام پیرغلام متعهد مرحوم میرزاعلی آهی از او تجلیل شود.