چرا نباید منصب دولتی طعمه دنیادوستان باشد؟

به گزارش حلقه وصل،‌ هر حکومتی نیاز به منصب‌ها و مقام‌های حاکمیتی دارد تا گروهی از افراد جامعه با پذیرش مسئولیت‌ها، اداره جامعه را بر عهده بگیرند. از منظر اسلام، هر یک از اعضای جامعه از شهروندان و روستانشینان گرفته تا مسئولان حکومتی،‌ وظایفی بر عهده دارند که همه آنها در راستای بینش الهی به تصویر کشیده می‌شود. بر این اساس طبق آموزه‌های قرآن کریم و احادیث اهل بیت علیهم السلام، ‌هر اندازه موقعیت اجتماعی و نقش حاکمیتی فرد پررنگ‌تر شود، ‌مسئولیت سنگین‌تری بر عهده او بوده و باید به ازای مردمی که تحت اداره او هستند، ‌در پیشگاه الهی پاسخگو باشد.

به این دلیل است که شرایط و خصوصیاتی برای مسئولان جامعه اسلامی تعریف شده که خط قرمز فعالیت‌ها آنها محسوب می‌شود. چراکه بدون حاکمان و مسئولان وظیفه‌شناس و متدین، هرقدر منابع مالی و انسانی در جامعه فراوان باشد، نمی‌توان زندگی سعادتمندانه‌ای برای افراد جامعه فراهم کرد و مدیران نالایق تنها به منزله ابزار هدر دادن استعدادها، امکانات و منابع خواهند بود.

پست حکومتی، وسیله آباد کردن دنیای مسئولان نباشد

اهمیت امانتداری در حکومت‌داری اسلامی به اندازه‌ای که حضرت امیرالؤمنین علیه السلام، آن را رأس و سرسلسله اسلام معرفی کرده‌اند: «رأس الاسلام الأمانه» و نیز فرموده‌اند که: «أفضل الایمان الأمانه» یعنی برترین ایمان و بهترین صفت و فعل مؤمن امانتداری اوست.

برخورداری از این ویژگی به خصوص برای مسئولان حکومتی و دولتی، ضرورت بیشتری دارد. مشخص است هر اندازه که پست و منصب حکومتی فرد بالاتر باشد، ‌ضرورت پای‌بندی و تعهد او به این اصل اسلامی بیشتر می‌شود. اهمیت امانتداری از منظر اسلام به حدی است که خدای متعال در قرآن کریمش بر آن تأکید فرموده است: «اِنَّ اللّهَ یَاْمُرُکُمْ اَن تُؤدُّواْ الاَمَانَاتِ اِلَی اَهْلِهَا؛‌ به درستی که خداوند به شما فرمان می‌دهد امانت‌ها را به صاحبانشان برگردانید.»

امیر مؤمنان امام علی علیه السلام نیز در این باره خطاب به ابن قیس که فرماندار منطقه آذربایجان در دوران حکومت آن حضرت بود،‌ فرمودند: «وَ اِنَّ عَمَلَک لَیْسَ لَکَ بِطُعْمَةٍ وَلکِنَّهُ فِی عُنُقِکَ اَمَانةٌ» به این معنا که: «موقعیت فرمانداری برایت طعمه و وسیله آب و نان نیست، بلکه امانتی بر گردن توست.»

بزرگترین خیانت در منظر امام علی علیه السلام

امیر مؤمنان علیه السلام در نامه دیگری به یکی از کارگزاران خود درخصوص خیانت در امانت هشدار داده‌اند که: «و من استهان بالأمانه و رتع فی الخیانه و لم ینزه نفسه و دینه عنها، فقد أحل بنفسه الذل و الخزی فی الدنیا و هو فی الآخره اذل و أخری. و ان أعظم الخیانه خیانه الأمه، و أفظع الغش غش الأئمه.» به این معنا که: «هر که کار امانت (مسئولیت) را سبک بشمارد و در آن خیانت روا دارد و جان و دین خود را از خیانت پاک نکند، در این جهان در خواری و رسوایی را به روی خویش بگشاید و به آخرت خوارتر و رسواتر درآید؛ و بزرگترین خیانت، خیانت به مسلمانان است و زشت‌ترین دغلکاری، ناراستی کردن با زمامداران.»

در نامه دیگری از امام علی علیه السلام، ‌شاهد نظارت دقیق و موشکافانه آن حضرت بر امور کارگزاران و نمایندگان ایشان در بخش‌های مختلف حکومت اسلامی هستیم که بر حفظ امانت تأکید فرموده‌اند. طبق اسناد تاریخی، کارگزار آن حضرت در منطقه اردشیر خره (فیروزآباد فارس) بدون کسب اجازه از امام علیه السلام بخشی از بیت‌المال را بین اقوام و دوستان خودش تقسیم کرده بود،‌ با این نیت که سهمیه آنها از بیت‌المال محسوب می‌شود.

در این شرایط امام علی علیه السلام نامه سرگشاده‌ای برای او ارسال و توبیخ کردند که: « درباره تو گزارشی به من داده‌اند که اگر چنان کرده باشی، خداوند را به خشم آورده و امام خود را نافرمانی و در امانت خیانت کرده‌ای. خبر این است که غنیمت‌هایی که نیزه‌ها و اسب‌های مسلمانان گرد آورده و خونشان را بر زمین ریخته در بین عرب‌هایی که اقوام تو هستند و تو را انتخاب کرده‌اند، پخش می‌کنی! به خدایی که دانه را شکافت و انسان را آفرید، ‌اگر این گزارش صحت داشته باشد، ‌در نزد من خوار و بی‌اعتبار شده‌ای. پس حق خداوندت را سبک مشمار و دنیایت را با نابودی دین خود آباد نکن که از زیانکارترین مردم خواهی بود.»

تأکیدهای مکرر و ویژه امام علی علیه السلام نشان می‌دهد که منابع مالی و انسانی که در اختیار هر یک از مسئولان نظام اسلامی قرار می‌گیرد، تنها ابزاری است که آنها را برای خدمت رسانی بیشتر به بندگان خدا یاری کند، نه اینکه منبعی برای کسب درآمد و آباد کردن زندگی خودشان باشد.

در این راستا برای انتخاب رئیس جمهور و مسئولان شایسته لازم است که افراد به سابقه و پرونده کاری کاندیدها مراجعه کنند. در بررسی سوابق به خوبی مشخص می‌شود چه کسی از موقعیت‌های حکومتی خود در جهت آباد کردن دنیای خود بهره برده و به اقوام و دوستان خود خدمت‌رسانی کرده و چه کسی به امور مردم رسیدگی کرده و به کمک نیازمندان و گرفتاران رسیده است؛ چه کسی تابع حکومت طاغوت بوده و از مسیر منصب و قدرت در حکومت اسلامی، به اربابان و کدخدایان ضد اسلامی خود خدمت کرده و چه کسی از منابع و فرصت‌ها در جامعه اسلامی به نفع مردم مسلمان بهره برده است.