به گزارش حلقه وصل،سینمای اقتباسی در شرایطی که سینمای ایران از نبود متن و فیلمنامه خوب رنج می‌برد، می‌تواند راه گریزی برای بهبود و غنای محتوایی آثار نمایشی باشد و سینمای اقتباسی نشان داده‌است که می‌تواند در خدمت فرهنگ نیز باشد.
روز گذشته نیز در حوزه هنری تفاهمنامه‌ای درون سازمانی میان باشگاه فیلم سوره و انتشارات سوره مهر امضا شد که طی آن مقرر شد آثار برگزیده داستانی سوره مهر، به وسیله باشگاه فیلم سوره به فیلم و تله‌فیلم تبدیل شود. سینمای ایران کمتر سراغ آثار اقتباسی می‌رود، زیرا فیلمسازان مؤلف و فیلمنامه‌نویسان ترجیح می‌دهند آنچه را سلیقه خودشان است، بسازند و همین مسئله باعث شده که در کنار آثار خوب، با حجم زیادی از آثار ضعیف سینمایی روبه‌رو باشیم که از ضعف محتوا رنج می‌برند.
روز گذشته «مؤسسه سوره مهر و باشگاه فیلم سوره برای اقتباس داستانی کتاب‌های این مؤسسه تفاهمنامه امضا کردند. محمدجواد موحد مدیر باشگاه فیلم سوره و علی اکبر شیروانی مدیر مؤسسه سوره مهر برای اقتباس آثار داستانی چاپ شده در مؤسسه سوره مهر و تولید فیلمنامه و طرح‌های سینمایی یا سریال تلویزیونی بر اساس آن‌ها توسط باشگاه فیلم سوره تفاهمنامه امضا کردند. طبق این تفاهمنامه مقرر شد در سال اول این همکاری مشترک، ۱۰ اثر داستانی مؤسسه سوره مهر توسط باشگاه فیلم سوره اقتباس و به طرح‌های تصویری برای تولید فیلم سینمایی، سریال یا تله‌فیلم تبدیل شود. بر همین اساس دو کتاب «زن آقا» و «دسته یک» نخستین کتاب‌هایی هستند که اقتباس آن‌ها آغاز شده‌است. طرح سریال تلویزیونی بر اساس کتاب «زن آقا» توسط محدثه پیرهادی در حال نگارش است و طرح سریال تلویزیونی بر اساس «دسته یک» را نیز احمد حیدریان به رشته تحریر در می‌آورد.
کتاب زن آقا به قلم زهرا کاردانی، کتابی درباره سبک زندگی خانواده‌های جامعه روحانیت است. کتاب دسته یک نیز بازروایی خاطرات شب عملیات به قلم اصغر کاظمی است که مورد تحسین رهبر انقلاب نیز واقع شده و به چاپ هفدهم رسیده‌است.»سینمای اقتباسی با وجود آنکه در سینمای جهان جوایز مهمی مثل جایزه بهترین فیلمنامه اقتباسی را در اسکار به خود اختصاص می‌دهد، کمتر در سینمای ایران به آن توجه شده و صرفاً چند سالی است که پای سینمای اقتباسی به جشنواره فجر باز شده و اکنون پرداخت به سینمای اقتباسی در شبکه نمایش خانگی و عزم حوزه هنری برای ساخت آثار فیلمنامه‌های اقتباسی، می‌تواند امید را برای افزایش تعداد و کیفیت آثار اقتباسی به همراه داشته باشد.
وام گرفتن از ادبیات
اقتباس، مسئله‌ای ریشه‌دار در هنر و ادبیات است. گفته می‌شود اولین نمایشنامه‌نویسان یونانی، کار اقتباس را از تبدیل داستان‌های روایی و شفاهی به متن‌های مکتوب نمایشی آغاز کردند و پایه‌گذاری اقتباس در ادبیات همان تبدیل افسانه‌ها و داستان‌های تاریخی به نمایشنامه‌هایی بوده که هنرمندان یونانی اجرا می‌کردند. حتی گفته می‌شود که شکسپیر، نویسنده شهیر انگلیسی نیز که نوشته‌هایش بارها و بارها منبع الهام دیگر نویسندگان و هنرمندان بوده‌است، خود نیز به نوعی از اقتباس در کارهایش استفاده کرده‌است. در سینما، اقتباس از متن‌های نمایشی، رمان‌ها و داستان‌ها، تاریخی برابر با تاریخ خود سینما دارد.
با وجود اینکه سینما توانست بسیاری از آثار کلاسیک ادبی را در قالب تصویر و حرکت به نمایش بگذارد و از این طریق راهی برای شناخت عامه از مخزن غنی ادبیات ایجاد کند، در دهه ۱۹۵۰ میلادی در هالیوود منتقدان به شدت معتقد بودند که فیلم حتی در بهترین حالت خود از متن اصلی داستان و رمان عقب‌تر است و ساخت فیلم نمی‌تواند زیبایی را که در متن وجود دارد، به خوبی به تصویر بکشد. یکی از افرادی که چنین دیدگاهی داشت، «جورج بلوستون» بود که در سال ۱۹۵۷ کتاب «رمان در فیلم» را به عنوان اولین کتاب درباره سینمای اقتباسی به رشته تحریر درآورد.
منتقدان سینمای اقتباسی می‌گویند در قیاس فیلم اقتباسی و رمان یا داستانی که از آن اقتباس صورت گرفته باید به سه موضوع توجه شود؛ اول مقایسه اقتباس صورت گرفته، دوم سطح واقعیت و در نهایت ایدئولوژی فیلمساز است. درباره مقیاس می‌توان گفت که مثلاً یک رمان ۳۰۰ صفحه‌ای برای تبدیل به یک فیلم سینمایی باید خلاصه شود که حجم آن به شدت کاهش پیدا می‌کند. در اینجا فیلمساز مجبور است بخش‌هایی را که فکر می‌کند در اثر اصلی مهم است، حفظ و باقی موارد را حذف کند. در مورد سطح واقعیت نیز میزان برداشت مستقیم از متن داستانی در فیلم مطرح است و در نهایت، ایدئولوژی، نگاه و جهان‌بینی است که فیلمساز به عنوان هنرمند، در مواجهه با متن داستانی دارد و آیا به نگاه ایدئولوژیک نویسنده پایبند است یا خیر؟!
آثار فرهنگی اقتباس
به نظر می‌رسد سینمای ایران هنوز در اقتباس بسیار عقب‌تر از آن است که منتقدان بتوانند تولیدات اقتباسی را در بوته نقد حرفه‌ای در مقایسه با متن ادبی قرار دهند، اما بالاخره سینمای ایران نیز دارد تلاش می‌کند تا سینمای اقتباسی را جدی‌تر از گذشته در نظر بگیرد. با این حال می‌توان نتایج مثبت سینمای اقتباسی بر فرهنگ را مد نظر داشت. پژوهشگران حوزه فرهنگ، معتقدند که سینمای اقتباسی از چند جهت می‌تواند به بالا بردن فرهنگ در جامعه کمک کند، ابتدا اینکه سینمای اقتباسی زمینه آشنایی مردم را ادبیات معرفی می‌کند.
در ادامه، سینمای اقتباسی می‌تواند به تقویت فروش آثار ادبی کمک کند. یک تحقیق در سینمای فرانسه نشان داده که پس از اکران آثار اقتباسی در سینما، میزان اقبال به رمان‌های اقتباس شده افزایش داشته‌است. تجدید چاپ کتاب‌هایی که از آن‌ها اقتباس صورت گرفته پس از فروش خوب فیلم‌های اقتباسی در سینما، تأییدکننده این موضوع است. اثر مثبت دیگر افزایش فروش بلیت سینماها است. سینمای اقتباسی کتابخوان‌ها را به سینما می‌کشاند؛ این مزایایی است که فرهنگ و سینمای ایران نیز از آن بهره‌مند می‌شود.