روسیه ناگزیر از تعمیق روابط با ایران است

به گزارش حلقه وصل، با ترسیم نمودار تحول نگرش روسیۀ پساشوروی به ایران، جابه جایی‌هایی با شدت نوسان گسترده قابل مشاهده است که در یک سوی آن، ایران به مثابه «متحدی مطمئن و قابل اتکا در منطقه و جهان» و «متحدی در برابر دشمان مشترک» و در سوی دیگر به عنوان «تهدید جنوبی و به منزله ابزاری برای تنظیم روابط با غرب» مورد شناسایی قرار گرفته است.

یکی از جلوه‌های عملی این نوسان، در ارائه دو رای متفاوت و مهم در شورای امنیت سازمان ملل متحد در قبال ایران مشاهده می‌شود، مخالفت و وتوی قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت در ۲۶ فوریه ۲۰۱۸ و موافقت و رای به قطعنامه ضد ایرانی ۱۹۲۹ در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ است.

«ایران در هندسه سیاست خارجی روسیه» عنوان کتابی به قلم محمد شاد است که وی در این اثر کوشیده است تصویری منطبق با واقعیت، از نحوه سیاستگذاری خارجی روسیه در مقابل ایران و عناصر دخیل در شکل‌گیری این سیاست‌ها ارائه دهد. خبرگزاری میزان در نظر دارد هر روز برشی از این کتاب را با خوانندگان خود به اشتراک بگذارد.

سرگستی کاراگانوف

کاراگانوف، متولد ۱۲ سپتامبر ۱۹۵۲ در مسکو، رئیس افتخاری شورای سیاست خارجی و دفاعی و از سیاستمداران نامدار روسیه و مشاوران دولت پوتین است.

او که در سال ۱۹۷۴ از دانشکده اقتصاد دانشگاه دولتی مسکو فارغ‌التحصیل شد، از پایان‌نامه فوق لیسانس خود با موضوع «نقش و جایگاه فراملی شرکت‌های بزرگ در سیاست خارجی ایالات متحده» در سال ۱۹۷۹ و از رسانه دکتری‌اش با موضوع «نقش و جایگاه اروپای غربی در استراتژی آمریکا در قبال اتحاد جماهیر شوروری ۱۹۴۵-۱۹۸۸ در سال ۱۹۸۹ دفاع کرد.

از ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۸ در دوره اتحاد جماهیر شوروی به عنوان پژوهشگر ارشد در آکادمی علوم فعالیت کرده است. کاراگانوف مؤلف ۲۲ کتاب است و نزدیک به ۴۵۰ مقاله با موضوع اقتصاد، سیاست خارجی، کنترل تسلیحات، استراتژی امنیت ملی و سیاست دفاعی دارد. آثار او در سی کشور از جمله روسیه، ایالات متحده آمریکا، آلمان، فرانسه، بریتانیا، هلند، فنلاند، دانمارک و یونان منتشر شده‌اند.

در اواسط دهه نود، روزنامه نیویورک تایمز (ایالات متحده آمریکا) از کاراگانوف در مقام یکی از دوازده کارشناس بزرگ در حوزه سیاست بین‌المللی نام برد. در سال ۲۰۰۵ نامش در فهرست صد روشنفکر با نفوذ در جهان نیز قرار گرفت.

او رئیس افتخاری و یکی از بنیانگذاران شورای سیاست خارجی و دفاعی بوده و ریاست دانشکده اقتصاد جهانی در «مدرسه عالی اقتصاد» را نیز برعهده داشته است.

در ضمن، در مجله «روسیه در سیاست جهانی» نیز با فئودور لوکیانوف همکار است. کارگانوف از سال ۱۹۹۱ عضو شورای روابط خارجی وزارت امور خارجه، بین سال‌های ۱۹۹۳-۱۹۹۱ عضو شورای ریاست جمهوری فدراسیون روسیه، و از سال ۱۹۹۳ عضو کمیته علمی شورای عالی امنیت ملی روسیه، و از سال ۲۰۰۱ مشاور معاون ریاست جمهوری در مسائل خارجی بوده است.

او همچنین از ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۵ یکی از اعضای باشگاه توکیو بوده و توصیه‌هایی را برای اعضای گروه هشت تهیه کرده است. او همچنین نویسنده و سردبیر نشریات متعددی با موضوعات مشکلات اقتصادی، سیاست خارجی، کنترل تسلیحات، استراتژی امنیت ملی و سیاست خارجی و نظامی روسیه است.

از نظر کاراگانوف، ایران هسته‌ای برای روسیه خطر بالفعل محسوب می‌شود و اینکه روسیه غرب در راستای جلوگیری از دستیابی به غنی‌سازی نامتعارف اورانیوم همکاری کرده است، از منطق راهبردی تبعیت می‌کند. کاراگانوف سرمایه‌گذاری روسیه در بخش‌های نیروگاهی و نفت و گاز ایران مبتنی بر منافع ملی روسیه را تحلیل می‌کند. او بر این نظر است که همگرایی روسیه با ایران به تحقق جهان چند قطبی کمک خواهد کرد.

کاراگانوف در یادداشتی با عنوان «چشم‌اندازی جهان از نگاه روسیه» در حالی که بررسی جایگاه آینده روسیه را مد نظر دارد، با اشاره به اهمیت ایران در سیاست خارجی این کشور می‌نویسد «باتوجه به موضوع عضویت هند، پاکستان و همچنین طرح عضویت ایران در سازمان شانگهای، این نهاد در حال تبدیل شدن به هسته‌ای برای شکل‌گیری اوراسیای بزرگ یا جامعه بزرگ اوراسیاست که همکاری چین و روسیه نقش اصلی را در آن بازی می‌کند.

طبق این ایده، چین می‌تواند به هژمونی اقتصادی این اتحادیه تبدیل شود؛ اما سه کشور ایران، روسیه و هند می‌توانند با تحکیم همکاری‌ها به عنوان وزنه تعادل ایفای نقش کنند. طبیعتاً این اتحادیه خالی از رقابت نخواهد بود؛ اما می‌تواند مدلی دیالکتیک از رقابت و همکاری را در آن اجاره کرد.

کاراگانوف، که به چهره‌ای محافظه‌کار در روسیه شناخته می‌شود، می‌گوید روسیه باید قلب ژئوپلتیک اورسیایی باشد و اندیشه قدرت بزرگ جزئی از آرایش ژنتیکی مردمان روسیه در طول سیصد سال گذشته است.

در خصوص روابط ایران و روسیه نیز عنوان می‌کند «ما می‌توانیم تجارت دو جانبه را افزایش دهیم. مشابه برخی از کالاهای ایران را روسیه از شمال آفریقا وارد می‌کند؛ چرا نتوانیم از ایران وارد کنیم؟

می‌توانیم حجم واردات از ایران افزایش دهیم. ما مایل‌ایم ایران از تنگنای بین‌المللی خارج شود. زمینه همکاری ما در خصوص خط لوله‌های نفت و گاز مساعد است. در دریای خزر، منافع مشترک ما این است که ثبات کشورهای همسایه حفظ شود تا امکان استفاده از منابع نفت و گاز آن فراهم شود.

ایران و روسیه همکاری خوبی در شکست طالبان و برقراری صلح در تاجیکستان داشته‌اند. ایران بالقوه باثبات‌ترین کشور منطقه کشور درحال رشد است؛ اما متأسفانه دیگر همسایگان روبه‌افول‌اند. ایران می‌تواند بخشی سازنده از ترتیبات جدید باشد»در مجموع، از نظر کاراگانوف، روسیه در راستای نیل به جهان چند قطبی ناگزیر از تعمیق روابط با جمهوری اسلامی ایران است.