تاکتیک‌های جدید حماس گنبد آهنین را با چالش‌های جدی مواجه کرده است

سرویس جهان حلقه وصل - پایگاه تحلیلی نظامی دفاعی «وار زون» از زیرمجموعه‌های تایم آمریکا در گزارشی به قلم «جوزف تریویتک» با اشاره به اینکه حملات راکتی انبوه و ادامه‌دار چالش‌های جدیدی متوجه سامانه گنبد آهنین اسرائیل می‌کنند نوشت: نیروهای فلسطینی در کمتر از چند روز بیش از هزاران راکت از نوار غزه به سمت شهرهای اسرائیل شلیک کرده‌اند. ارتش اسرائیل تنها توانسته صدها مورد از این راکت‌ها را به لطف سامانه‌های دفاعی گنبد آهنین و موشک‌های رهگیر تامیر منهدم کند.

مخاطبان گرامی، محتوا و ادعاهای مطرح‌شده در این گزارش، صرفاً جهت تحلیل و بررسی رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌های غربی منتشر شده است و ادعاها و القائات احتمالی این مطالب هرگز مورد تأیید حلقه وصل نیست.

محدودیت‌های گنبدآهنین در برابر حملات انبوه

این گزارش می‌نویسد: با این حال، تعداد راکت‌ها موجب شده تا محدودیت‌های استفاده از سامانه گنبد آهنین علیه حملات اشباعی انبوه و ادامه‌دار برجسته شوند و مورد توجه قرار بگیرند. این همان تاکتیکی است که در جریان دور اخیر خشونت‌ها بکار گرفته شده است. چنین واقعیتی دشمنان اسرائیل را بر آن می‌دارد تا زرادخانه‌های خود را بسط و گسترش دهند و بدین طریق عملاً به درون سامانه گنبد آهنین نفوذ کنند.

گردان‌های قسام شاخه شبه‌نظامی گروه فلسطینی حماس و همچنین جهاد اسلامی فلسطین مسئول اصلی این حملات هستند، حملاتی که بزرگ‌ترین راکت‌باران مرکز اسرائیل را شامل می‌شوند. با این وجود، صرف‌نظر از میزان موفقیت اخیر گنبد آهنین و همچنین تعداد موشک‌های رهگیر، ارتش اسرائیل پیشاپیش اذعان کرده که قادر نبوده همه راکت‌هایی که از غزه به سمت اسرائیل شلیک شده‌اند را رهگیری و منهدم کند. همچنین اخباری مخابره شده‌اند مبنی بر اینکه حجم حملات اخیر موجب اشباع سامانه‌های دفاعی اسرائیل شده‌اند و اینگونه نبوده که اسرائیل برخی راکت‌ها را نادیده گرفته باشد.

روش جدید برای دور زدن گنبد آهنین

به اعتقاد نویسنده حماس و جهاد اسلامی فلسطین اقدام به ذخیره‌سازی راکت کرده‌اند تا بتوانند دست به اینگونه حملات اشباعی بزنند و سپر دفاعی گنبد آهنین را دور بزنند. هر دوی این گروه‌ها از ایران و همچنین سوریه حمایت دریافت می‌کنند. حماس به مدد حمایت‌های بیرونی همچنین توانسته‌اند راکت‌های دارای برد طولانی‌تر را در داخل غزه تولید کنند.

صرف‌نظر از تاکتیک‌های ترکیبی مورد استفاده گروه‌های فلسطینی، سامانه گنبد آهنین در مواجهه با شلیک ده‌ها یا حتی صدها راکت در بازه‌های زمانی نسبتاً کوتاه مدت به لحاظ ظرفیت و لجستیک محدودیت‌های اساسی دارد. مشخص نیست اسرائیل مجموعاً چه تعداد از آتش‌بارهای گنبد آهنین را به خدمت گرفته است، اما تا سال ۲۰۱۴ قرار بود در نهایت حداقل ۱۵ سامانه کامل در میدان مستقر شوند.

محدودیت‌های آتش‌بارهای گنبد آهنین

در ادامه این گزارش آمده است: اگر یک آتش‌بار گنبد آهنین سه یا چهار یگان پرتاب داشته باشد و هر یگان به ۲۰ موشک رهگیر مجهز باشد، این بدان معناست که هر آتش‌بار در یک زمان واحد فقط بین ۶۰ تا ۸۰ موشک تامیر آماده شلیک دارد. اگر ۱۵ آتش‌بار موجود باشند و هر آتش‌بار دارای چهار یگان پرتاب کاملاً مجهز باشد، در آن صورت مجموعاً ۱۲۰۰ موشک رهگیر در دسترس قرار دارند. با اینکه آتش‌بارها به گونه‌ای مستقر شده‌اند که برخی نواحی را همپوشانی می‌کنند، اما هیچکدام از آتش‌بارها در هیچ کجا قادر نیست به حملات موشکی در تمام مناطق تحت پوشش شبکه دفاعی پاسخ دهد. به عبارت دیگر، تعداد موشک‌های رهگیر که در جریان حملات موضعی آماده شلیک هستند احتمالاً به یک آتش‌بار یا تعداد ناچیزی از مجموع آتش‌بارهای مستقر محدود می‌شود.

به علاوه، مفهوم عملیاتی ارتش اسرائیل حداقل در برخی موارد به گونه‌ای است که به منظور افزایش احتمال رهگیری موفق، دو موشک تامیر به سمت یک هدف واحد شلیک می‌شوند، هرچند در پاسخ به حملات اشباعی انبوه شاید اینگونه نباشد.

همه به ضعف و ناتوانی گنبد آهنین پی برده‌اند 

پرتابگرها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دوباره نسبتاً به سرعت بارگیری می‌شوند و موشک‌های رهگیر از قبل در محفظه‌های پرتاب قرار داده می‌شوند، اما این فرآیند به صورت آنی انجام نمی‌گیرد، به ویژه در جریان راکت‌باران که آتش‌بار موشکی خودش نیز در معرض هدف قرار دارد.

بنابراین، به سهولت می‌توان دید که حملات پرحجم و مکرر در یک منطقه مشخص می‌توانند آتش‌بارهای گنبد آهنین را اشباع سازند. کسانی که این حملات را به اجرا می‌گذارند، آشکارا به این واقعیت پی برده‌اند.

هزینه بالای موشک‌های گنبد آهنین

در بخش دیگری از این گزارش به بحث‌های مالی و هزینه‌های گزاف تهیه و خرید موشک‌های تامیر اشاره شده و آمده است: موضوع اختلاف هزینه نیز مطرح است، به ویژه اگر حملات اشباع‌سازی تداوم داشته باشند، درست همانگونه که در نبرد اخیر اتفاق افتاده است. این امر می‌تواند به تمام شدن موجودی موشک‌های تامیر بینجامد و تهیه مجدد این موشک‌ها ضرورت یابد. قیمت دقیق هر یک از موشک‌های نسل کنونی تامیر مشخص نیست و قیمت آنها طبق گزارشات پیشین بین ۴۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰ دلار است. این موشک‌ها حتی با قیمت ۱۰۰۰۰۰ دلار نیز در مقایسه با دیگر موشک‌های رهگیر ضدموشک و موشک‌های زمین به هوا گزینه بسیار گرانی هستند. در عین حال، حتی در صورت لحاظ نمودن قیمت پایین‌تر، اگر اسرائیل بیش از ۲۰۰ موشک رهگیر را طی چند روز گذشته شلیک کرده باشد، هزینه آن بیش از ۸ میلیون دلار می‌شود. طبق همین محاسبه، ۱۰۰۰ مورد رهگیری موفق به معنای شلیک مجموعاً ۴۰ میلیون دلار موشک است.

در جریان آخرین نزاع بزرگ میان اسرائیل و گروه‌های فلسطینی در غزه در سال ۲۰۱۴، اسرائیل حدود ۲۲۵ میلیون دلار کمک اضطراری مشخصاً به منظور تقویت زرادخانه موشک‌های تامیر خود از آمریکا دریافت کرد. آن نزاع حدود هفت هفته طول کشید و بنابر گفته ارتش اسرائیل، فلسطینی‌ها طی آن حداقل ۴۵۶۴ راکت و خمپاره شلیک کردند.

ما قیمت دقیق انواع مختلف راکت‌هایی که حماس و جهاد اسلامی فلسطین به سمت اسرائیل شلیک می‌کنند را نمی‌دانیم، اما این راکت‌ها جزو سلاح‌های غیرهدایت‌شونده هستند و قیمت آنها بسیار ارزان‌تر از موشک‌های رهگیر تامیر است. گزارشات پیشین حکایت از آن دارند که موشک‌های قدیمی‌تر و ارزان‌تر قسام متعلق به حماس هر کدام فقط ۵۰۰ تا ۶۰۰ دلار هزینه می‌برند.

داده‌های جدید درباره ناکارآمدی سامانه گنبد آهنین

این پایگاه آمریکایی در پایان گزارش خود نسبت به این واقعیت هشدار داد که با وجود قابلیت‌ها و هزینه‌های سامانه گنبد آهنین، ذکر این نکته ضروری است که هیچ سامانه دفاع موشکی یا دفاع راکتی کامل و بی‌عیب‌ونقص نیست. این سامانه‌ها اگرچه لایه‌های دفاعی جدیدی را به وجود می‌آورند، اما در عین حال ممکن است به دشمنان انگیزه دهند تا سلاح‌های بیشتری را در میدان مستقر سازند و در راستای اشباع‌ آنها تلاش کنند. با توجه به این واقعیت، باید در راستای دفاع از خود در برابر تهدیدات گوناگون از راکت‌های غیرهدایت‌شونده ارزان گرفته تا موشک‌های بالستیک قاره‌پیما تلاش کرد.

حداقل طبق چرخه کنونی حملات راکتی و اقدامات تلافی‌جویانه اسرائیل، احتمال آن بسیار است که مجموع تعداد راکت‌هایی که در قالب منازعه جدید از غزه به سمت اسرائیل شلیک می‌شوند از مجموع تعداد مربوط به جنگ سال ۲۰۱۴ فراتر رود و این امر در یک بازه زمانی فشرده‌تر اتفاق افتد. با توجه به این مسئله، این احتمال نیز وجود دارد که نبرد کنونی مجموعه‌ای از داده‌های جدید درباره کارایی کلی سامانه گنبد آهنین در مواجهه با حملات ادامه‌دار در مقیاس گسترده‌تر فراهم بیاورد که برای اسرائیل و دشمنانش و همچنین دیگر خریداران کنونی و آتی سامانه مزبور جالب و جذاب هستند.