دعایی که امیرالمؤمنین (ع) برای شفای بیمار تجویز کردند

به گزارش حلقه وصل، بی‌شک دعا از راهکارهای اساسی برای دستیابی به سعادت دنیا و آخرت و نیز از بهترین ابزارهای معنوی برای رویایی با بلاها، مصیبت‌ها و همچنین بیماری‌های جسم و روان است. برترین خوبان عالم یعنی رسولان الهی  و مافوق آنها یعنی چهارده معصوم علیهم‌السلام در تمام سختی‌ها و آسانی‌ها دست از دعا بر نمی‌داشتند تا حدی که کتبی در قالب ادعیه از آن بزرگواران برای ما به یادگار ماند، همچنان که نصوص فراوانی در ادیان الهی مثل کتاب مقدس عبری و عهد جدید در زمینه دعا وجود دارد؛ به عنوان نمونه بخش‌هایی از مزامیر یا زبور داود به عنوان بخش‌هایی از عهد عتیق، شامل موضوعات مختلف نظیر بیان رنج‌ها، درخواست کمک و اعلام توکل به خداوند است.

اکنون که موجی از بیماری‌ کرونا عالم را فرا گرفته است، عمل به ادعیه معصومین علیهم‌السلام در دفع بلاها و بیماری‌ها می‌تواند نور امید را در دل‌ها روشن نگه دارد، ضمن آنکه با دقت در مضمون این ادعیه می‌توان به ریشۀ اصلی فراگیری بیماری‌ها پی برد.

سید ابن طاووس در کتاب «مُهَجُ»، از ابن عباس روایت کرده: نزد امیر مؤمنان نشسته بودم، شخصی رنگ پریده آمد و گفت: ای امیر مؤمنان، من همیشه بیمارم و دردهای بسیاری دارم، به من دعایی بیاموز که با آن، بر بیماری‌هایم یاری جویم.

حضرت  فرمود: به تو دعایی می‏ آموزم که جبرئیل وقتی حسن و حسین بیمار بودند به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله آموخت و آن دعا این است:

اِلهی کُلَّما اَنْعَمْتَ عَلَیَّ نِعْمَةً قَلَّ لَکَ عِنْدَها شُکْری وَ کُلَّمَا ابْتَلَیْتَنی بِبَلِیَّةٍ قَلَّ لَکَ عِنْدَها صَبْری

ای معبود من، هر زمان به من نعمت دادی سپاسگزاری‌ام برای تو در کنار آن نعمت اندک بود و هر زمان مبتلای به بلایم کردی، صبرم برای تو نزد آن اندک بود.

فیا مَنْ قَلَّ شُکْری عِنْدَ نِعَمِهِ فَلَمْ یَحْرِمْنی وَ یا مَنْ قَلَّ صَبْری عِنْدَ بَلاَّئِهِ فَلَمْ یَخْذُلنی

ای که شکرم کنار نعمت‌هایش کم بود، اما از نعمت محرومم نکرد، و ای که صبرم نزد بلایش اندک بود، اما مرا وا نگذاشت،

وَ یا مَنْ رَانی عَلَی الْمَعاصی فَلَمْ یَفْضَحْنی وَ یا مَنْ رَانی عَلَی الْخَطایا فَلَمْ یُعاقِبْنی عَلَیْها

و ای که مرا بر گناهان دید، اما رسوایم نکرد و ای که مرا بر خطاها دید، اما بر آنها عذابم نکرد.

صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لی ذَنْبی وَ اشْفِنی مِنْ مَرَضی اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْئٍ قَدیرٌ

بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، و گناهم را بیامرز، و از بیماری‌‏ام شفا بده، به درستی که تو بر هرچیز توانایی. ( مهج الدعوات و منهج العبادات، ص۸)

امیرالمؤمنین (ع) در این دعا به نوعی حکمت نزول بلا و بیماری را در گروی بار گناهان افراد معرفی می‌کند؛ همچنان که در فراز ابتدایی دعای کمیل  از خداوند درخواست داریم «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ‏ الْبَلَاءَ»؛ یعنی خدایا گناهانی که سبب نزول بلا می‌شود، مورد مغفرت قرار بده. آیات و احادیث متعددی مبنی بر این موضوع داریم که خداوند به واسطۀ بی‌توجهی به محضریت او امت‌ها را با سختی‌ها و بیماری‌ها مواجه می‌کند تا به سوی او تضرع کنند و دست از خطا و غفلت خود بردارند.

شاید سؤال شود ائمه (ع) که معصوم از هر خطایی هستند، آموختن این دعا برای حسنین (ع) چه وجهی باید داشته باشد؟ پاسخ این است که اهل‌بیت (ع) به مثابه معلمانی هستند که در هر لحظه شیعیان خویش را تربیت می‌کنند و خداوند از مجرای آن بزرگواران درس‌های خود را به بندگان خویش می‌رساند؛ از این رو خداوند به بهانه‌های مختلف بندگان خویش را از موهبت‌های عالم بهره‌مند می‌کند؛ این رویه را هم در دعای کمیل و هم در سایر ادعیه مثل صحیفه سجادیه مشاهده می‌کنیم. آن بزرگواران هرچند برای خویش از خداوند طلب آمرزش می‌کنند، اما این ادعیه را باید از زاویه‌نگاه معلم به شاگرد مطالعه کرد.