روزمرگی، بزرگ‌ترین آفت است

هادی جهانگشا مدیر موسسه‌ فرق و ادیان و مدیر گروه علمی بخش مسیحیت موسسه معراج و پژوهشگر مرکز پژوهش‌های صدا و سیماست.

***

شما چه مقدار از زمان فعالیت‌های خود را به تفکر و برنامه‌ریزی برای آن اختصاص می‌دهید؟

واقعیت این است که اگر فکر و برنامه‌ریزی نباشد، کار فرهنگی وجود نخواهد داشت. اصلا کار فرهنگی، کار یدی نیست، کار فکری است. کار فرهنگی نیاز دارد به آینده‌نگری، یعنی یک فعال فرهنگی باید مطالعه داشته باشد و با دورنگری آخر کار خود را ببیند. فرهنگ غلطی که در میان برخی از ما شایع شده است، این است که عده‌ای می‌گویند ما مامور به تکلیف هستیم و با نتیجه کاری نداریم. این حرف درست است، اما آیا این که بنشینیم و سبک‌سنگین کنیم و نتیجه ای را که دلخواهمان است، مدنظر قرار دهیم، نامطلوب است؟ نباید دل به دریا بزنیم و بگوییم «هر چه پیش آید خوش آید». نه دین چنین حرفی می‌گوید، نه عقل. اتفاقا باید همان طور که مامور به تکلیف هستیم، خودمان را مامور به نتیجه هم بدانیم.

باید حواسمان باشد که گرفتار روزمرگی نشویم. کسانی که درگیر کار فرهنگی هستند، باید تدبیری بیاندیشند که گرفتار روزمرگی نشوند. من البته نمی‌خواهم فال بد بزنم، ولی تصورم این است که کسانی که در این زمینه فعال هستند، حتی یک مقدار اندک به این آفت دچار هستند. باید مطالعه کنیم و ببینیم راه رهایی از آن چیست.

راهیابی شما به این حوزه از روی دغدغه بود یا دلیل دیگری داشت؟

اگر کسی دغدغه نداشته باشد، نمی‌تواند کار کند. حتی اگر کسی بدون دغدغه کاری انجام دهد، نمی‌تواند موفق باشد. هر کاری سختی‌ها و ناملایمات خاص خودش را دارد، اگر عشق و علاقه نباشد، کسی دنبال کار را نمی‌گیرد و آن را به نتیجه نمی‌رساند. سعی من بر این است که بر اساس نیاز جامعه و دغدغه ای که دارم، فعالیت‌هایم را انتخاب کنم.

شما در راستای شعار سال 93 کار خاصی را انجام دادید؟

شاید در مقوله‌‌ی اقتصاد، به طور مستقیم کاری انجام نداده باشیم. فعالیت ما همین بوده است که در حد توان، اطلاعاتی در این زمینه کسب کنیم و با توجه به رسالت طلبگی، به مردم انتقال دهیم. اما در زمینه‌‌ی فعالیت‌های فرهنگی، سعی بنده و دوستان بر این بوده است که به صورت جهادی کار کنیم. طبق ارزیابی انجام‌شده، فکر می‌کنم نسبت به فعالیت‌های سال‌های قبل، تقریبا در این کار موفق هم بوده‌ایم.

امسال چه کارهایی را از سوی مجموعه‌های فرهنگی برای تحقق شعار سال شاهد بودید؟

مقام معظم رهبری از چند سال قبل به صورت هدف‌دار در یک موضوع شعارهایی را مطرح کردند. ولی برخورد ما با آن تبدیل شد به بحث‌های تکراری که در ابتدای سال چند بنر و بیلبورد را به آن اختصاص دهیم و کم‌کم آن را به فراموشی بسپاریم. ما نتوانسته‌ایم به افقی که حضرت آقا می‌بینند، دست پیدا کنیم. این که این شعارها در زندگی روزمره یا در فعالیت‌های تشکل‌های فرهنگی تاثیر بگذارد و آن‌ها را جهت دهد، چیزی بود که متاسفانه بنده در این یک سال ندیدم.

به نظر شما کدام یک از موسسات فرهنگی در سال گذشته کارهای شاخصی داشتند؟

مجموعه‌‌ی «ریحانۀالنبی» و مجموعه‌‌ی «امیر بیان» به نظرم از مجموعه‌های برجسته بودند. «بیان معنوی» که روی سخنان حاج آقا پناهیان کار می‌کند نیز فعالیت‌های خوبی دارد. در فضای مجازی هم کارهای قابل توجهی نشان داده است.

به نظر شما بهترین حرکت مردمی سال 93 در عرصه‌‌ی فرهنگی چه بود؟

فکر می‌کنم حرکت اربعین امسال، که صرفا رنگ و بوی مردمی داشت، بهترین حرکت فرهنگی سال 93 بود. اربعین امسال رنگین‌کمانی بود از افراد مختلف مسلمان که در کنار هم با سلایق و شخصیت‌های متفاوت گرد آمده بودند. این اتفاق خبر از یک پتانسیل عظیم در بین مسلمانان دارد که باید آن را بشناسیم و از آن بهره ببریم.

مهم‌ترین ضعف مجموعه‌های فرهنگی در سال 93 چه بود؟

وقتی در مسأله ای برای ما سوال مطرح باشد، می‌توانیم از طریق آن نداشته‌هایمان را بیابیم. اگر دقت کرده باشید، مقام معظم رهبری در پیام اخیر به جوانان اروپا و آمریکای شمالی، به مطرح کردن سوال تاکید داشتند. ما در مجموعه‌های فرهنگی از خود نمی‌پرسیم چرا این کار را انجام نمی‌دهیم یا آیا این کاری که انجام می‌دهیم درست است یا خیر.

اولویت مجموعه‌های فرهنگی در سال 94 چه باید باشد؟

من خیلی به این مسأله که اشکال کار ما کجاست فکر کرده‌ام. یک مثال خدمت شما عرض می‌کنم: الان بچه‌های خردسال با گوشی‌های هوشمندی که در دسترس همه هست، سر و کار دارند. این اتفاق خیلی کار را سخت‌تر کرده است. کسی که آینده‌‌ی اقتصاد و فرهنگ کشور در دست اوست، با این وسایل در فضایی بیگانه با دین بزرگ می‌شوند. حتی مهدهای کودکی که این بچه‌ها در آن تربیت می‌شوند، کاملا سالم نیست. اگر ما برای کودکان از بچگی برنامه داشته باشیم اتفاقات جور دیگری رقم می‌خورد. ما در حال حاضر برای بچه‌ها برنامه نداریم، بعد که به 20 سالگی و سنین نزدیک دانشگاه می‌رسند، می‌خواهیم برایشان برنامه‌ریزی کنیم. این اشتباه است.

اگر ما پدر و مادر‌ها را خوب تغذیه کنیم، آن‌ها می‌توانند بچه‌های خود را تربیت کنند. باید در اداره‌‌ی مهد کودک و دبستان و دبیرستان به نحوی عمل کنیم که موجبات یک تربیت درست فراهم شود و از همان کودکی، فرزندان به سمت تبدیل شدن به یک نیروی مفید برای جامعه و یک مدیر فرهنگی قدایت شوند.