بسته فرهنگی پنجاه و دوم به مناسبت «روز تکریم مادران و همسران شهدا»+ معرفی کتاب، ویدئو و آثار گرافیکی

حلقه وصل:

در تقویم رسمی کشور، روز 13 جمادی الثانی، «روز تکریم مادران و همسران شهدا» نام گرفته و علت این نام‌گذاری این است که حضرت «ام البنین» همسر حضرت امیرالمومنین(ع) و مادر حضرت ابوالفضل العباس(ع) در چنین روزی روی در نقاب خاک پیچید و از این جهان کوچ کرد و در جوار رحمت حضرت حق آرمید.

ام البنین(س) مادر حضرت ابوالفضل(ع) زمانی که در مدینه بود، به او خبر دادند در حادثه کربلا هر چهار پسرت شهید شده‌اند. خبر شهادت چهار فرزند در یک روز برای هر مادری طاقت فرساست؛ اما حضرت ام البنین(س) با رشادتی بی‌نظیر نه تنها این خبر را تحمل کرد، بلکه این مصیبت را در برابر مصیبت امام حسین(ع) کوچک دید. تکریم رسول خدا(ص) از خانواده شهدا از چند جهت بود: 1. گریه وهمدردی 2. تسلی و دلداری و ملاطفت به فرزندان 3. بیان فضائل شهید در جمع مردم با درخواست همسر شهید 4. دعا در حق همسر شهید 5. دستور غذا دادن و پذیرائی از خانواده شهید. رسول خدا(ص) همواره سعی می کردند تکریم خانواده شهدا را فراموش نکنند که نمونه های آن بسیارند.

پسران ام‌البنین(س) به امر مادر و با رغبت و اشتیاق هر چه تمام تر، به عنوان محافظان و حامیان برادر و امام خود، رهسپار مکه شدند. ام البنین(س) مادر حضرت ابوالفضل(ع) زمانی که در مدینه بود، به او خبر دادند در حادثه کربلا هر چهار پسرت شهید شده‌اند. خبر شهادت چهار فرزند در یک روز برای هر مادری طاقت فرساست؛ اما حضرت ام‌البنین(س) با رشادتی بی‌نظیر نه تنها این خبر را تحمل کرد، بلکه این مصیبت را در برابر مصیبت امام حسین(ع) کوچک دید. زمانی که بشیر خبر شهدای کربلا را به مدینه آورد، حضرت ام البنین(س) کنار بشیر آمد و ایشان خبر شهادت فرزندانش را داد. اما او از بشیر دربارة امام حسین (ع) سئوال کرد. زمانی که بشیر خبر شهادت امام حسین(ع) را داد، حضرت ام البنین(س) با تعجب نگاهش کرد. بشیر می‌گوید تا آن زمان نمی‌دانستم آن خانم کیست؟ از بقیه سئوال کردم، گفتند مادر حضرت عباس (ع) است. از ایشان پرسیدم، «چرا باور نمی کنید امام حسین(ع) به شهادت رسیده اند.»

حضرت ام البنین(س) فرمود: «چون من عباس را همراه ایشان فرستادم تا کسی جرئت نکند با وجود او به امام حسین(ع) نزدیک شود.» آنگاه بشیر قصه شهادت حضرت عباس(ع) را برای حضرت ام البنین(س) بیان کرد. حضرت ام‌البنین(ع) می فرماید: «چهار فرزندان جوان من و هرچه جوان زیر آسمان زندگی می‌کنند به فدای امام حسین(ع) باد.»

این موضوع عظمت این مادر را می رساند که شهادت فرزندانش را در برابر شهادت امام حسین(ع) کوچک می بیند و چیزی را که طاقت فرسا و غیر قابل تحمل می داند شهادت فرزندانش نیست، بلکه شهادت امام حسین(ع) است. لذا وقتی خبر شهادت امام حسین(ع) را شنید گفت: «با این خبر رگ های قلبم را پاره کردی.» این نشان‌دهنده صبر و تحمل مثال‌زدنی این مادر دربرابر مصیبت فرزندانش است. این زن بزرگوار به قبرستان بقیع می آمد و برای فرزندانش نوحه سرایی می کرد. نوشته اند نوحه سرایی او آن قدر دردناک بود که هر کسی که از کنار بقیع رد می شد گریه می‌کرد. او در نوحه سرایی هایش گاهی همة فرزندانش و گاهی ارشد آنها را که عباس بن علی(ع) بود، یاد می‌کرد. از جمله می‌گفت: «ای کسی که عباس را دیدی که حمله می‌کرد بر گروه حریفان و به دنبال او فرزندان حیدر که بسان شیری قوی بودند، به من خبر دادند که فرزندم سرش مجروح و دستش قطع شد. وای من بر فرزندم که بر سرش عمود وارد شد. اگر شمشیر در دست داشت، هرگز کسی به تو نزدیک نمی شد.»

در سالروز وفات ام البنین(س) به نمونه هایی از سیرة معصومان در تکریم از مادران و همسران شهدا می پردازیم:

رسول الله (ص) تکریم ویژه از فرزندان و همسران شهیدان

تکریم رسول خدا(ص) از خانواده شهدا از چند جهت بود: 1. گریه وهمدردی 2. تسلی و دلداری و ملاطفت به فرزندان 3. بیان فضائل شهید در جمع مردم با درخواست همسر شهید 4. دعا در حق همسر شهید 5. دستور غذا دادن و پذیرائی از خانواده شهید.

رسول خدا(ص) همواره سعی می کردند تکریم خانواده شهدا را فراموش نکنند که نمونه های آن بسیارند و تنها به مواردی اشاره می شود:

تکریم همسر جعفر بن ابیطالب

اسماء دختر عمیس از زنان مؤمن و گرانقدری است که نام او به نیکی در تاریخ اسلام می درخشد. او از اولین ایمان آورندگان به پیامبر(ص)بود و در همان اوایل بعثت، قبل از اینکه رسول خدا(ص)به خانه ارقم بروند و آنجا را پایگاه خود قرار دهند، به حضرتش ایمان آورد. اسماء خواهر میمونه (ام المؤمنین) بود.

اسماء همراه شوهرش، جعفربن ابیطالب و تعدادی از مسلمانان به حبشه مهاجرت کرد و در سال هفتم هجری به هنگام فتح خیبر از حبشه برگشت. یک سال پس از بازگشت از حبشه، جنگ موته رخ داد، جعفربن ابیطالب، شوهر اسما به عنوان فرماندة سپاه به جبهه رفت. سپاه اسلام در «موته» با لشکر دشمن مواجه و نبرد آغاز شد. جعفر که فرمانده اول سپاه اسلام بود، در کمال شجاعت جنگید، وقتی حلقه محاصره بر او تنگ شد، از اسب پایین آمد و با ضربه شمشیر، اسب خود را پی کرد تا هم قطع امید از اسباب عادی کرده باشد و هم ایجاد رعب و وحشت در دشمن و با حمله های پی در پی و ضربات شمشیر به دفاع از خود برخاست. دست راست او به وسیله دشمن قطع شد. پرچم را به دست چپ گرفت، دست چپش نیز قطع شد، پرچم را با دو بازو نگه داشت و سرانجام با بیش از هفتاد زخم به لقاء و رضوان حق شتافت و شهید شد.

اسماء گوید: «در صبح روز شهادت جعفر، من چهل پوست دباغی کردم. علاوه بر آن، آرد خمیر کردم، بچه هایم را شستشو دادم و نظیف کردم که رسول خدا(ص)به خانه ما آمدند و فرزندان جعفر را خواستند. فرزندان را خدمت ایشان بردم. دیدم آنها را به سینه خود چسباندند و بوییدند و اشک از دیدگانشان جاری شد. عرض کردم: ای رسول خدا(ص)دست یتیمی بر سر آنها می‌کشید، مگر از جعفر خبری به شما رسیده است. پیامبر(ص) که از عقل و فهم من متعجب شده بودند، فرمودند: آری، امروز شهید شد. من گریان شدم. پیامبر فرمودند: ای اسماء! گریه مکن و بدان که خداوند به من خبر داده که جعفر را دو بال از یاقوت قرمز است تا در بهشت به هر جا که بخواهد پرواز کند. عرض کردم: ای رسول خدا! کاش مردم را جمع می‌کردید و فضیلت جعفر را در جمع آنها ذکر می کردید تا هیچ گاه فراموش نشود. پیامبر (ص)در مسجد حاضر شدند و در جمع مسلمانان فضیلت جعفر را بیان کردند.»

احترام و تکریم خواهر و خواهرزاده حمزه سید الشهدا

پس از شهادت حمزه، عموی پیامبر در جنگ احد، صفیه، خواهر حمزه، برای دیدن جسد برادرش آمده بود. رسول خدا(ص) به زبیر، فرزند صفیه، فرمودند: «مادرت را برگردان و نگذار برادرش را در این حال ببیند.» زبیر گفتة رسول خدا را به صفیه رساند. صفیه گفت: «می دانم که برادرم را مثله کرده اند، اما چون در راه خداست، ما هم راضی و خشنود هستیم و البته برای رضای خدا صبر خواهم کرد و بدین طریق، از رسول خدا(ص) اجازه گرفت و بر سر کشته برادر حاضر شد. او هنگامی که برادرش را با آن وضع مشاهده کرد، بر او درود فرستاد و گفت: «اِنّا لله و اِنّا الیه راجعون.» سپس برای او طلب استغفار کرد.

همچنین هنگامی که رسول خدا و یارانشان به مدینه برگشتند، حمنه، دختر جحش و خواهر عبدالله، خدمت پیامبر(ص) رسید. وقتی پیامبر خبر شهادت عبدالله را به حمنه دادند، او گفت: « إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَیهِ رَاجِعون» و برای او طلب آمرزش کرد. سپس از احوال دایی خود، حمزه، پرسید و با شنیدن خبر شهادت او نیز کلمه استرجاع را بر زبان جاری ساخت و برای وی هم از خداوند بزرگ طلب استغفار و آمرزش کرد.

لحظه ای که پیامبر(ص) از حمراءالاسد بازگشتند شخصی را به خانه نسیبه فرستادند تا وضع مزاجی او را برای پیامبر (ص) گزارش دهد. پیامبر از سلامت او آگاه و خوشحال شدند. این زن در برابر آن همه فداکاری از پیامبر(ص) خواست دعا کنند خدا او را در بهشت ملازم حضرت قرار دهد. پیامبر (ص) در حق وی دعا کردند: «خدایا اینها را در بهشت همنشین من قرار ده.» حضرت با همه گرفتاری ها از این زن و مادر جانباز غافل نشدند، بلکه احوال او را پرسیدند و به درخواست او که در حقش دعا کنند پاسخ مثبت دادند.

تکریم حضرت علی(ع) از خانواده شهدا

حضرت علی(ع) در فرمان خود به مالک اشتر می نویسند: «هرگاه کسی از سپاه تو به درجه شهادت رسید و یا شخصی از دشمنانت در اثر قتل و جرح به گرفتاری شدید مبتلا شد، در این صورت همانند وصی دلسوز و مورد اعتماد کارهای خانواده آنان را اداره کن تا اثر فقدانش در میان اهل بیت او ظاهر نشود.»

علی(ع) کسی نیست که به مالک اشتر دستور دهد که از خانواده شهدا تکریم کند و خود به فکر آنها نباشد؛ لذا حضرت در طول زندگی به عنوان سرپرست ایتام و بیوه زنان معروف بودند. شب ها نان خرما و غذا برای آنها می بردند و به منزل آنها می رفتند و به آنها حتی در کار خانه کمک می کردند. جمعی از این خانواده ها، خانواده های شهدا بود که در جنگ های مختلف همسران و یا پسران و فرزندان خود را از دست داده بودند.

روز 13 جمادی الثانی مصادف با وفات حضرت «ام البنین»، در تقویم رسمی کشور، «روز تکریم مادران و همسران شهدا» نام گرفته است.

کتاب و آثار مکتوب

منتخب آثار نمایشی

فیلم و ویدئو

«خانواده شهدا شجاعانه در مقابل دشمنان ایستاده‌اند»؛ امام خمینی(ره)(1360)

نمایش فیلم

نماهنگ «نیستی ولی جای تو رو خالی نکردم»

نمایش فیلم

گزارش خبری «روز تکریم مادران و همسران شهدا»

نمایش فیلم

نماهنگ فتوکلیپ «رسیده شهیدی دوباره پس از بی نشانی و دوری»؛ میثم مطیعی

نمایش فیلم

نماهنگ «فدای آجرهای حرم بی بی زینب(س)»

نمایش فیلم

پوستر و آثار گرافیکی